Παιδαγωγικές σχέσεις και αλληλεπιδράσεις στη διάρκεια της τακτοποίησης της τάξης του νηπιαγωγείου. Μια προσέγγιση με βάση την κοινωνιολογική θεωρία του Bernstein

PDF
Δημοσιευμένα: Νοε 1, 2022
DOI: https://doi.org/10.12681/ppej.27615
Λέξεις-κλειδιά:
αλληλεπιδράσεις αρχηγός τάξης θεωρία των κωδίκων του Bernstein νηπιαγωγείο παιδαγωγικές σχέσεις τακτοποίηση της τάξης
Μαρία Μουμουλίδου
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Δ.Π.Θ.
https://orcid.org/0000-0002-4271-7814
Περίληψη

Το άρθρο αυτό εξετάζει τις παιδαγωγικές σχέσεις και τις αλληλεπιδράσεις, όπως αναπτύχθηκαν σε μια τάξη νηπιαγωγείου, όταν η νηπιαγωγός απευθύνει τον λόγο στον/στην αρχηγό της τάξης και στα παιδιά και/ή όταν ο/η αρχηγός απευθύνει τον λόγο σε νηπιαγωγό και παιδιά, κατά τη διάρκεια της τακτοποίησης των γωνιών της τάξης. Η εργασία στηρίζεται στη θεωρία των κωδίκων του B. Bernstein και υιοθέτησε ποιοτική ανάλυση των εμπειρικών της δεδομένων. Αυτά συλλέχθηκαν στη διάρκεια πέντε συνεδριών με παρατήρηση και χρήση κάμερας σε μια τάξη νηπιαγωγείου με 22 παιδιά 4-6 ετών και συμπληρώθηκαν με δεδομένα από ημιδομημένες συνεντεύξεις με τη νηπιαγωγό. Τα συμπεράσματα έδειξαν ότι οι σχέσεις νηπιαγωγού-αρχηγού και νηπιαγωγού-παιδιών είναι ισχυρές, ασύμμετρες και ιεραρχικές, ενώ οι σχέσεις αρχηγού με παιδιά είναι ασθενείς˙ η νηπιαγωγός έχει τον συνολικό έλεγχο της θεμιτής επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης, με καθοδήγηση, όταν οι ικανότητες αρχηγού και παιδιών δεν έχουν αποκτηθεί, και αυξημένη εξουσία στη γνώση σε σχέση με αυτήν του/της αρχηγού και των παιδιών. Όσον αφορά στις παιδαγωγικές πρακτικές –κυρίως της νηπιαγωγού προς τα παιδιά– η έρευνα έδειξε ότι εμπεριέχουν, εκτός από ρυθμιστικούς και διδακτικούς κανόνες (πρωτίστως κριτηρίων και δευτερευόντως βηματισμού/pacing) και μηνύματα σχετικά με τις αρμόζουσες συμπεριφορές των διδασκομένων, και ότι τα σύνορα στις πρακτικές επικοινωνίας και στο τι είναι και τι δεν είναι αποδεκτό είναι ισχυρά (περιχάραξη) στη σχέση νηπιαγωγού με αρχηγό και παιδιά, ενώ στη σχέση αρχηγού με παιδιά, όταν επισημαίνει ρητά η νηπιαγωγός τη μη αποδεκτή συμπεριφορά, τα σύνορα είναι ασθενή.

 

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ διατίθενται με άδεια Creative Commons 3.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο). To Εργαστήριο Παιδαγωγικών Ερευνών και Εφαρμογών του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύουν, να αναπαραγάγουν, να παρουσιάζουν στο κοινό, να διανέμουν και χρησιμοποιούν άρθρα που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών  έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου. Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Εργαστηρίου Παιδαγωγικών Ερευνών και Εφαρμογών του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Apple, M. (1986). Ιδεολογία και αναλυτικά προγράμματα, (Μτφρ. Τ. Δαρβέρη). Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής.
Ασημάκη, Α., Σακκούλης, Δ., & Βεργίδης, Δ. (2016). Αναζητώντας παιδαγωγικές πρακτικές για τη σχολική επιτυχία «όλων» των μαθητών: μια κοινωνιολογική προσέγγιση. Το Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών, 67, 53-80.
Bernstein, B. (2007). Pédagogie, contrôle symbolique et identité. Théorie, recherche, critique. [Pedagogy, Symbolic Control and Identity: Theory, Research and Critique]. Laval : Les Presses de l’Université de Laval.
Bernstein, B. (2015). Παιδαγωγικοί κώδικες και κοινωνικός έλεγχος. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Bruner, J. (1996). L’éducation, entrée dans la culture. Les problèmes de l’école à la lumière de la psychologie culturelle. [The Culture of Education]. Paris : Retz.
Bryman, A. (2017). Μέθοδοι κοινωνικής έρευνας, (Μτφρ. Π. Σακελλαρίου). Αθήνα: Gutenberg.
Κουζέλης, Γ. (1991). Από τον βιωματικό στον επιστημονικό κόσμο. Ζητήματα κοινωνικής αναπαραγωγής της γνώσης. Αθήνα: Κριτική.
Kουλαϊδής, Β. (1994). Επιστημολογία και κατασκευή Αναλυτικών Προγραμμάτων: Η επιλογή Περιεχομένου για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 75, 22-29.
Κουλαϊδής, Β., & Τσατσαρώνη, Α. (2010). Παιδαγωγικές πρακτικές. Έρευνα και εκπαιδευτική πολιτική. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Koustourakis, G. (2013). A Sociological Approach to Visual Arts Teaching in Contemporary Greek Pre-school Education. The International Journal of Arts Education, 7(1), 73-85, DOI: http://artsinsociety.com
Koustourakis, G. (2013a). A Sociological Approach to the Official Discourse on Space in the Case of Greek Kindergarten Classrooms. The International Journal of Early Childhood Learning, 19, 1-13, DOI: http://thelearner.com
Koustourakis, G. (2014). A Sociological Approach to Painting Teaching According to the Contemporary Greek Kindergarten Curriculum. The International Journal of Early Childhood Learning, 20, 23-37, DOI: www.thelearner.com
Koustourakis, G., Zacharos, K., & Papadimitriou, K. (2014). Teaching pre-school Mathematics and influences by the kindergarten school social context: A preliminary study. Review of science, mathematics and ict education, 8(1), 81-99, DOI:
Koustourakis_et_al._-_Re_S_M_ICT_E_-_81_-_2014.pdf
Koustourakis, G. (2018). A Sociological Approach to the Determination and Implementation of Rules for the Pedagogical Use of Kindergarten Classroom Space. American International Journal of Social Science, 7(4), 20-28, DOI: 10.30845/aijss.v7n4p3
Koustourakis, G. (2018a). Classroom Space and Kindergarten Curriculum: A Sociological Approach to teachers’ Discourse on the Status of Space and its Use in Teaching. European Journal of Alternative Education Studies, 3(2), 47-65, DOI: 10.5281/zenodo.1422865
Λάμνιας, Κ., & Τσατσαρώνη, Α. (1998). Οι διαδικασίες αναπλαισίωσης στην πορεία παραγωγής της σχολικής γνώσης: Προϋποθέσεις για την αλλαγή των σχολικών πρακτικών (α΄ μέρος). Σύγχρονη Εκπαίδευση, 102, 73-80.
Λάμνιας, Κ., & Τσατσαρώνη, Α. (1998α).Οι διαδικασίες αναπλαισίωσης στην πορεία παραγωγής της σχολικής γνώσης: Προϋποθέσεις για την αλλαγή των σχολικών πρακτικών (β΄μέρος). Σύγχρονη Εκπαίδευση, 104, 70-77.
Λάμνιας, Κ. (2000). Η κοινωνική συγκρότηση των νοηματικών προσανατολισμών των μαθητών και ο μύθος των ίσων εκπαιδευτικών ευκαιριών. Μέντορας, 2, 32-49.
Μακρυνιώτη, Δ., & Σολομών, Ι. (1991). Παιδαγωγικές τάσεις και κοινωνικός έλεγχος. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 56, 62-69.
Μακρυνιώτη, Δ., & Σολομών, Ι. (1998). Κοινωνική και Πολιτική Γνώση στο Σχολείο και στις Παιδαγωγικές Σπουδές. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 101, 58-64.
Moumoulidou, Μ. (2020). Le rituel des calendriers à l’écola maternelle grecque : un dispositif d’apprentissage et de socialisation scolaires [The ritual of calendars at Greek kindergarten. A system for learning and school socialization]. Στο A. Clerc-Georgy & S. Duval (dir.), Les apprentissages fondateurs de la scolarité. Enjeux et pratiques à la maternelle [The foundational learning of schooling. Issues et practices in kindergarten] (pp. 139-157). Lyon : Chronique Sociale.
Μουμουλίδου, Μ. (2020). Παιδαγωγικές πρακτικές στα αναλυτικά προγράμματα του νηπιαγωγείου (1896-1989). Μια ανάγνωση με βάση την κοινωνιολογική θεωρία του B. Bernstein. Προσχολική και Σχολική Εκπαίδευση, τ. 10 (υπό δημοσίευση).
Rogoff, B. (2008). Développement des répertoires culturels et participation des enfants aux pratiques quotidiennes [Children’s Development of Cultural Repertoires through Participation in Everyday Routines and Practices]. In G. Brougère & M. Vandenbroeck (dir.), Repenser l’éducation des jeunes enfants [Rethinking the education of young children] (pp. 103-161). Bruxelles : Peter Lang.
Roux, J-P. (1982). Une technique d’observation et d’analyse des interactions maître-élève [A technique for observing and analyzing teacher-student interactions]. Revue Française de Pédagogie, 59, 30-45.
Σολομών, Ι. (1994). Εκπαιδευτική δράση και κοινωνική ρύθμιση των υποκειμένων: γνώση, πειθαρχία και το πεδίο του σχολείου. Στο Ι. Σολομών & Γ. Κουζέλης (επιμ.), Πειθαρχία και γνώση (σσ. 113-144). Αθήνα: ΕΜΕΑ.
Σολομών, Ι., Ασημάκη-Δημακοπούλου, Α., & Βλάχος, Φ. (1996). Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή και οι προσεγγίσεις (της έννοιας) του έθνους. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 90-91, 43-54.
Σολομών, Ι. (2015). Εισαγωγή στην προβληματική της πολιτισμικής αναπαραγωγής του Basil Bernstein. Στο B. Bernstein, Παιδαγωγικοί κώδικες & κοινωνικός έλεγχος, (Μτφρ. Ι. Σολομών) (σσ. 17-40). Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Stavrou, S. (2007). BERNSTEIN Basil. Pédagogie, contrôle symbolique et identité : théorie, recherche, critique. [BERNSTEIN Basil. Pedagogy, Symbolic Control and Identity : Theory, Research and Critique]. Revue française de pédagogie, 158, 1-6, DOI : https://doi.org/ 10.4000/rfp.532
Τσατσαρώνη, Α., & Κουλαϊδής, Β. (2010). Παιδαγωγικός λόγος και παιδαγωγική πρακτική: θεωρητικοί όροι, προβληματική και πεδίο εφαρμογής. Στο Β. Κουλαϊδής & Α. Τσατσαρώνη (επιμ.), Παιδαγωγικές πρακτικές. Έρευνα και εκπαιδευτική πολιτική (σσ. 17-49). Αθήνα: Μεταίχμιο.
ΥΠΕΠΘ-ΙΕΠ (2014). Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου, σσ. 26, 31. Ανακτήθηκε τον Ιούνιο του 2021 από meros_1_paidagogiko_plaisio.pdf (iep.edu.gr)
ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2003). Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο. Ανακτήθηκε τον Ιούνιο του 2021 από http://www.iep.edu.gr/images/IEP/EPISTIMONIKI_YPIRESIA/Epist_Monades/A_Kyklos/Proshol_Agogi_nea/2019/diathematiko_eniaio_plaisio_spoudon.pdf
Χατζηπαναγιώτου, Φ. (2002). Διερεύνηση όψεων των κοινωνικά προσδιορισμένων ικανοτήτων των νηπίων: εκπαιδευτικές ανισότητες. Πτυχιακή εργασία, Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης-Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)