test Pedagogy and Democracy: A Comparative Study of the Ideas of Dewey, Freire and Delmouzou |Preschool and Primary Education

Pedagogy and Democracy: A Comparative Study of the Ideas of Dewey, Freire and Delmouzou

pdf (ελληνικά)
Published: Nov 26, 2025
DOI: https://doi.org/10.12681/ppej.39442
Keywords:
Democratic education pedagogy Dewey Freire Delmouzos
Evangelia Kalogirou
PhD Candidate; University of Thessaly; Department of Early Childhood Education
Aikaterini Michalopoulou
Professor; Early Childhood Education Department; University of Thessaly
Abstract

A retrospective journey into the field of educational science, by recording educational theories and ideas of pioneers in the field of cultivating democratic culture in education, provides an opportunity for reflection on the progress of pedagogy in the field today, where democracy as a political system appears to be "in crisis" or "in decline". This paper conducts a comparative analysis of the ideas of Dewey, Freire, and Delmouzos regarding their contribution to shaping the perspective for a democratic school. In an era where democracy is a sought-after goal, it is considered essential to reveal the epistemological background of the evolution of educational science with landmark ideas in our field of interest, which broaden and define democratic culture in education. Through content analysis, this study examines the works of these thinkers, focusing on three key dimensions: the nature of teacher-student relationships, the organization of the pedagogical learning environment, and the conception of knowledge as content., in order to define a conceptual framework for discussion. The main research question posed is "how did these personalities envision the democratic school, acting and reflecting in different contexts, and how far is it from the school in today's challenging society?" Although these thinkers come from different political and cultural contexts, their pedagogical thinking has shaped directions that are timeless goals for any society that wants to be characterized as democratic, and the case of the Greek political system is treated as such, where however the challenges are many. From the analysis of the results, the following conclusions emerge. Regarding the shaping of the relationship between teachers and students, the concept of student-centeredness and the active participation of students in the educational process is dominant. The student is placed at the centre of the organization of educational practice in order to eliminate dogmatism and the dominance of the teacher as an authority. The pedagogical environment is shaped within a relationship of equality and freedom where the opinions of students are primary. At the same time, the active participation of students in the organization and implementation of activities contributes to strengthening students' active citizenship and can have a significant impact on the shaping of a democratic climate in the classroom and ultimately outside the classroom in society. As for the second axis of analysis, the aim of educators is to co-shape the pedagogical framework with students through dialogue and gradually achieve self-regulation and self-control, so that in a climate of freedom, but not anarchy, it can develop and evolve into a democratic context. As for the third axis of analysis, in terms of what kind of knowledge is defined as the content of the learning process, two parameters emerged as particularly important in the work of the aforementioned thinkers: the interests of the students and the socio-political context that shapes their contemporary reality.

Article Details
  • Section
  • Articles
Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Authors who publish with this journal agree to the following terms:

  1. Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution Non-Commercial License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
  2. Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g. post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
  3. Authors are permitted and encouraged to post their work online (preferably in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access).
Downloads
Download data is not yet available.
References
Agamben, G., Badiou, A., Nancy, J., Ranciere, J., Bensaaid, D., Ross, K., Brown, W., & Zizek, S. (2013). Πού πηγαίνει η δημοκρατία; (Η. Βεργέτης, Επιμ.). Πατάκης.
Ballias, E., Dimiza, S., Diamantopoulou, A., & Kiprianos, P. (2011). Teaching active citizenship in pre-school education: Teachers' values, views and attitudes towards the development of pupils' democratic capabilities-behaviours. In P. Cunningham (Ed.), Europe’s Future: Citizenship in a Changing World, Thirteenth CiCe European Conference (pp. 282-287). Dublin City University.
Bellamy, R. (2008). Citizenship. A very short introduction. Oxford University Press.
Betsas, I. (2016). Education in the Balkan Countries. A Biographical Dictionary. Chapter: Delmouzos P. Alexandros. https://www.researchgate.net/publication/281099443_Delmouzos_P_Alexandros
Bermeo, N. (2016). On Democratic Backsliding. Journal of Democracy 27,(1), 5-19. https://doi.org/10.1353/jod.2016.0012
Brown, W. (2013). Τώρα είμαστε όλοι δημοκράτες. Στο G. Agamben, A. Badiou, J. Nancy, j. Ranciere, D. Bensaaid, K. Ross, W. Brown, & S. Zizek, (Eds.), Πού πηγαίνει η δημοκρατία; (Η. Βεργέτης, Επιμ.) (pp. 83-108). Πατάκης.
Crum, B. (2005). Tailoring representative democracy to the European Union. European Law Journal, 11(4).
Cruz, A. (2013). Paulo Freire's Concept of Conscientização. In R. Lake and T. Kress (eds) Paulo Freire's Intellectual Roots: Toward Historicity in Praxis, (σσ. 169-182). Bloomsbury Academic https://www.academia.edu/46907860/Paulo_Freires_Concept_of_Conscientiza%C3%A7%C3%A3o
Δελμούζος, Α. (1925). Μαράσλειο και ζωή: Απάντηση σε μία κατηγορία. [Αναδημοσίευση από τη «Δημοκρατία» 6-9 Ιουνίου 1925]. Α.Ι. Ράλλης και Σία.
Δελμούζος, Α. (1958). Μελέτες και Πάρεργα. Χ. εκδ.
Δελμούζος, Α. (1971). Δημοτικισμός και Παιδεία. Ελληνοευρωπαϊκή Κίνηση Νέων.
Διδυμιώτης, Ο. (2022). Εκπαιδεύοντας στην αυτονομία. Στο Σ. Καλδή, Ι. Ρουσσάκης, Β. Τζίκα, Μ. Χατζή, Κ. Μαλαφάντης (Επιμ.) Πρακτικά ΙΣΤ΄ Διεθνούς Συνεδρίου της Παιδαγωγικής Εταιρείας της Ελλάδος: Το σχολείο στη δημοκρατία, η δημοκρατία στο σχολείο, (σσ. 74-85). Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας.
Dahlberg, G. & Moss, P. (2007). Beyond quality in early childhood education and care –lof evaluation. CESifo DICE Report, 6(2), 21-26. DOI: 10.4324/9780203966150
Dahlberg, G, Moss, P., & Pence, A. (2023). CIEC colloquium: Reflections on Beyond Quality at 25 years. Contemporary Issues in Early Childhood, 25(1), 131–145. DOI: 10.1177/2F14639491231222510
Darder, A. (2015). Freire and education. Routledge.
Dewey, J. (1903). Democracy in Education. The Elementary School Teacher, 4(4), 193-204. https://doi.org/10.1086/453309
Dewey, J. (1916). Democracy and Education. Mac Millan Publishing.
Dewey, J. (1980). Εμπειρία και εκπαίδευση. Εκδόσεις Γλάρος.
Dewey, J. (1982). Το σχολείο και η κοινωνία. Ο δρόμος και ο αγώνας για τη μεταμόρφωση των παιδαγωγικών ιδεών. Εκδόσεις Γλάρος.
Dewey, J. and Dewey E. (1915) The Schools of Tomorrow. New York: E. P. Dutton & Company. Retrieved from: https://archive.org/details/schoolsoftomorro005826mbp/page/n15/mode/2up
Diamond, L., & Morlino, L. (2004). The Quality of Democracy: An Overview. Journal of Democracy, 15(4), 20-31. https://doi.org/10.1353/jod.2004.0060
Ελευθεράκης, Θ. (2008). Παιδαγωγικές αντιλήψεις και κοινωνική δικαιοσύνη: Από τη Σχολική Κοινότητα του Μαρασλείου Διδασκαλείου (1923-26) στις Μαθητικές Κοινότητες του σύγχρονου Ελληνικού Σχολείου. Ίδρυμα της Βουλήςhttps://foundation.parliament.gr/VoulhFoundation/VoulhFoundationPortal/images/site_content/voulhFoundation/file/Ekpaideytika%20New/Koinotites/%CE%95%CE%BB%CE%B5%CF%85%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82.pdf
Ελευθεράκης, Θ. (2011). Ο εκδημοκρατισμός του ελληνικού σχολείου με εργαλείο το διάλογο. Στο Γ. Τζαβάρας (Επιμ.), Φιλοσοφικός διάλογος μέσα στη σχολική τάξη (e-book), (σσ. 0-25). Διάθεση στο δικτυακό τόπο: http://www. philosophicalbibliography.com/attachments/134_Eleutheraki-Eisigisi-2011.pdf
Feu, J, Serra, C., Canimas, J., Làzaro, L., & Simó-Gil, N. (2017). Democracy and education: A theoretical proposal for the analysis of democratic practices in schools. Studies of Philosophical Education, 36(6), 647–661. DOI: 10.1007/s11217-017-9570-7
Freire P. (1977). Η αγωγή του καταπιεζόμενου. Εκδόσεις ΡΑΠΠΑ.
Freire P. (2009). Δέκα επιστολές προς εκείνους που τολμούν να διδάσκουν. Επίκεντρο.
Hansen, D. T. (Ed.). (2006). John Dewey and our educational prospect. A Critical engagement with Dewey’s Democracy and education. State University of New York Press.
Haggard, S., & Kaufman, S. (2021). Backsliding: Democratic Regress in the Contemporary World. Cambridge University Press.
Herre, B. (2022). The world has recently become less democratic.: https://ourworldindata.org/less-democratic
Jackson, S. (2007). Freire re-viewed. Educational Theory, 57(2), 199-213. https://doi.org/10.1111/j.1741-5446.2007.00252.x
Jones, K. (2009). Culture and creative learning: A literature review Arts Council England. Creativity Culture and Education.
Καμπεζά, Μ. (2008). Η παιδαγωγική σκέψη του Dewey και της Montessori και η σύγχρονη εκπαιδευτική πρακτική. Ερευνώντας τον κόσμο του παιδιού, 8, 39–52. https://doi.org/10.12681/icw.18195https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/omep/article/view/18195/16161
Κατσαρού, Ε. (2020). Η Δημοκρατία στο σχολείο. Προοπτικές από την αξιοποίηση διαδικασιών έρευνας δράσης και κριτικού γραμματισμού. Κριτική.
Κουζέλης, Γ. (2022). Αυτονομία και ενδιαφέρον: Δημοκρατικές προϋποθέσεις μάθησης. Στο Σ. Καλδή, Ι. Ρουσσάκης, Β. Τζίκα, Μ. Χατζή, Κ. Μαλαφάντης (Επιμ.) Πρακτικά ΙΣΤ΄ Διεθνούς Συνεδρίου της Παιδαγωγικής Εταιρείας της Ελλάδος: Το σχολείο στη δημοκρατία, η δημοκρατία στο σχολείο, (σσ. 67-74). Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας.
Koutselini, M. (2008). Citizenship education in context: Student teacher perceptions of citizenship in Cyprus. Intercultural Education, 19(2), 163-175. https://dx.doi.org/10.1080/14675980801889690
Λάμνιας, K., & Tσατσαρώνη, A. (1999). Οι διαδικασίες αναπλαισίωσης στην πορεία παραγωγής της σχολικής γνώσης: Προϋποθέσεις για την αλλαγή των σχολικών πρακτικών. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 104, 70-77.
Levitsky, S., & Way, L. (2002). The rise of competitive authoritarianism. Journal of Democracy, 13(2), 51-65.
Levitsky, S., & Way, L. (2020). The new competitive authoritarianism. Journal of Democracy, 31(1), 51-65. https://doi.org/10.1353/jod.2020.0004
Μαλαφάντης, Κ. (2018). Αλέξανδρος Δελμούζος: Οι αρχές της «παιδαγωγικής ηθικής» του οραματικού και διαχρονικού μεγάλου δασκάλου. Στο Γ. Νικολάου, Σ. Τσεσμελή, Κ. Δημάκος (Επιμ.) Πρακτικά 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος: Βασική και συνεχιζόμενη εκπαίδευση των εκπαιδευτικών σε ένα σύνθετο και μεταβαλλόμενο περιβάλλον, (σσ. 20-28). Πανεπιστήμιο Πατρών.
Μιχαλοπούλου, Α. (2024). Σύγχρονα αναλυτικά προγράμματα στην εκπαίδευση των μικρών παιδιών [Προπτυχιακό εγχειρίδιο]. Κάλλιπος, Ανοικτές Ακαδημαϊκές Εκδόσεις. https://dx.doi.org/10.57713/kallipos-293
Μπάμπαλης, Θ. (2014). Από την αγωγή στην εκπαίδευση. Επισημάνσεις στην εξέλιξη της Παιδαγωγικής Επιστήμης. Διάδραση.
MacLaren, P. (1999). Research news and Comment: A Pedagogy of Possibility: Reflecting Upon Paulo Freire’s Politics of Education: In Memory of Paulo Freire. Educational Researcher, 28(2), 49-56. https://doi.org/10.3102/0013189X028002049
Mac Naughton, G. (2020). Διαμορφώνοντας την προσχολική ηλικία. Αντιλήψεις για τη μάθηση, το πρόγραμμα σπουδών και το παιδαγωγικό πλαίσιο. Πεδίο.
Meirieu, P. (n.d.). What is the basis for the teacher’s authority today? https://www.meirieu.com/ARTICLES/autorite_english.pdf
Moss, P. & Dahlberg, G. (2008). Beyond quality in early childhood education and care –languages of evaluation. New Zealand Journal of Teachers’ Work, 5, 1, 03-12.
Νόβα-Καλτσούνη, Χ. (2010). Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης. Gutenberg.
Πυργιωτάκης, Ι. (2015). Ένα νέο Σχολείο για μια νέα Πολιτεία: Ο Georg Kerschensteiner και το Σχολείο Εργασίας. Στο Γ. Πυργιωτάκης, (Επιμ.), Διακεκριμένες προσωπικότητες της Παιδαγωγικής (σσ. 282-287). Επίκεντρο.
Plattner, M. (2015). Is democracy in decline? Journal of Democracy, 26(1), 5-10. https://doi.org/10.1353/jod.2015.0014
Ρεκαλίδου, Γ., Ζάνταλη, Θ., & Σοφιανίδου, Μ. (2010). Η αξιολόγηση στο Νηπιαγωγείο. Πιλοτική εφαρμογή ενός σχεδίου αξιολόγησης και αυτοαξιολόγησης με βάση τον φάκελο εργασιών. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, 16, 22-38.
Roberts, P. (2015). Chapter four: Paulo Freire and the idea of openness. Counterpoints, 500, 79–91. http://www.jstor.org/stable/45178205
Rupnik, J. (2018). Explaining Easter Europe: The crisis of liberalism. Journal of Democracy, 29, 24-38.
Shor, I. (1992). Empowering Education. Critical teaching for social change. The University of Chicago Press.
Τερζάκης, Φ. (2016). Εισαγωγή στο Dewey, J. Δημοκρατία και εκπαίδευση. Μια εισαγωγή στη φιλοσοφία της εκπαίδευσης. Ηριδανός.
Traianou A. (2022). Γιατί είναι ανάγκη να συζητήσουμε για τη δημοκρατία στα σχολεία; Στο Σ. Καλδή, Ι. Ρουσσάκης, Β. Τζίκα, Μ. Χατζή, Κ. Μαλαφάντης (Επιμ.) Πρακτικά ΙΣΤ΄ Διεθνούς Συνεδρίου της Παιδαγωγικής Εταιρείας της Ελλάδος: Το σχολείο στη δημοκρατία, η δημοκρατία στο σχολείο, (σσ. 58-66). Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας.
Wilson, M. A. F. (2015). Radical democratic schooling on the ground: pedagogical ideals and realities in a Sudbury school. Ethnography and Education, 10(2), 121–136. doi:10.1080/17457823.2014.959978