Η αξιολόγηση της δομής της Παράλληλης Στήριξης από τους γονείς παιδιών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος


Constantinos Ν. Mantzikos
https://orcid.org/0000-0003-1698-5767
Christina Σ. Lappa
https://orcid.org/0000-0002-3960-2450
Vasiliki Siamanta
Zoe Charoumenou
Résumé

Η παρούσα ποσοτική μελέτη έχει ως σκοπό τη διερεύνηση των απόψεων των γονέων παιδιών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) αναφορικά με τη δομή και τη λειτουργία της Παράλληλης Στήριξης (Π.Σ.). Μέσω της τυχαίας δειγματοληψίας το δείγμα της έρευνας ήταν 185 γονείς [148 (80,0%) γυναίκες και 37 (20,0%) άνδρες]. Η μέθοδος ανάλυσης των δεδομένων που χρησιμοποιήθηκε ήταν η περιγραφική και επαγωγική στατιστική (SPSS 21). Οι γονείς των παιδιών με ΔΑΦ αξιολόγησαν θετικά τη φοίτηση των παιδιών τους στις τάξεις γενικής εκπαίδευσης και τις συναντήσεις τους με τους εκπαιδευτικούς, ενώ μέτρια αξιολόγησαν την υποστήριξη που δέχονται σε ζητήματα που προκύπτουν στο σπίτι τους. Από την άλλη, αξιολόγησαν αρνητικά τον τρόπο προσλήψεων των εκπαιδευτικών ΕΑΕ, την ελλιπή ενημέρωση τους από το ΚΕΔΔΥ για το πλαίσιο φοίτησης των παιδιών τους και τον τρόπο λειτουργίας του θεσμού της Π.Σ. Τέλος, υπήρξαν και κάποιες εξαρτημένες μεταβλητές που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στις απαντήσεις των συμμετεχόντων, όπως η  εκπαίδευση, το επαγγελματικό επίπεδο, η οικονομική κατάσταση, ο τόπος κατοικίας, το πλαίσιο φοίτησης του μαθητή (Δημόσια ή Ιδιωτική Π.Σ.), και η βαθμίδα εκπαίδευσης (Α/βαθμια ή Β/βάθμια). Συμπερασματικά, οι γονείς αναδεικνύουν ότι η δομή της Π.Σ. έχει σημαντικά οφέλη για τα παιδιά τους. Ωστόσο,  οι αξιολογήσεις τους έδειξαν ότι η εκπαιδευτική πολιτική της ένταξης δεν εφαρμόζεται πλήρως.

Article Details
  • Rubrique
  • Άρθρα
Téléchargements
Les données relatives au téléchargement ne sont pas encore disponibles.
Bibliographies de l'auteur
Constantinos Ν. Mantzikos, 2ο Νηπιαγωγείο Αμπελώνα Λάρισας
Νηπιαγωγός Ειδικής Αγωγής (Π.Ε.61)
Christina Σ. Lappa, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας; Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
Δρ. Ειδικής Εκπαίδευσης, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια του Παιδαγωγικού Τμήματος Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
Vasiliki Siamanta, Νηπιαγωγείο Βαρβάσαινας
Ειδική Παιδαγωγός, MSc
Zoe Charoumenou, Ειδικό Νηπιαγωγειο Καρδίτσας
Νηπιαγωγός Ειδικής Αγωγής (Π.Ε.60.50).
Références
Αβραμίδης, Η., & Κάλυβα, Ε. (2006). Μέθοδοι έρευνας στην Ειδική Αγωγή: Θεωρία και εφαρμογές. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήσης.
Agaliotis, I., & Kalyva, E. (2011). A survey of Greek general and special education teachers’ perceptions regarding the role of the special needs coordinator: Implications for educational policy on inclusion and teacher education. Teaching and Teacher Education, 27, 543-551, DOI: https://doi.org/10.1016/j.tate.2010.10.008
AL Jabery, M.A., Arabiat, D.H., AL Khamra, H.A., Betawi, I.A., & Jabbar, S.K.A. (2012). Parental perceptions of services provided for children with Autism in Jordan. Journal of Child and Family Studies, 23, 475-486, DOI: https://doi.org/10.1007/s10826-012-9703-0
Armstrong, D. (2004). Ένταξη, συμμετοχή και δημοκρατία. Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη & Η. Σπανδάγου (Επιμ.), Εκπαίδευση και τύφλωση. Σύγχρονες τάσεις και προοπτικές (σσ. 43 – 51). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
ArmstrongF., & BartonL. (Eds). (2007). Policy, experience and change: Cross-cultural reflections on inclusive education: The case of England. Dordrecht: Springer
Armstrong, F. (2012). Πολιτική, αναπηρία και ο αγώνας για ενταξιακή εκπαίδευση στην Αγγλία σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο. Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη, Ε. Ντεροπούλου-Ντέρου & Α. Βλάχου-Μπαλαφούτη (Επιμ.), Αναπηρία και εκπαιδευτική πολιτική (σσ. 49-64). Αθήνα: Πεδίο.
Baglama, B., & Demirok, S. (2016). Opinions of mothers of children with autism spectrum disorder towards special education support and services. International Journal of Educational Sciences, 15, 279-289, DOI: https://doi.org/10.1080/09751122.2016.11890537
Barton, A. C. (2000). The culture of power and science education: Learning from Miguel. Journal of Research in Science Teaching 37, 871-887, DOI: 10.1002/1098-2736(200010)37:8<871:AID-TEA7>3.0.CO;2-9
Βλάχου, Α., Διδασκάλου, Ε., & Παπανάνου, Ι. (2012). Εννοιολογικές προσεγγίσεις της αναπηρίας και οι επιπτώσεις τους στην εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία. Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη, Ε. Ντεροπούλου-Ντέρου & Α. Βλάχου-Μπαλαφούτη (Επιμ.), Αναπηρία και εκπαιδευτική πολιτική (σσ. 65-89). Αθήνα: Πεδίο.
Γελαστοπούλου, Μ., & Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (2012). Ένταξη αναπήρων στην προσχολική εκπαίδευση: Απόψεις και εμπειρίες νηπιαγωγών γενικής και ειδικής εκπαίδευσης των τμημάτων ένταξης. Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη, Ε. Ντεροπούλου-Ντέρου & Κ. Παπαδοπούλου (Επιμ.), Η έρευνα στην ειδική αγωγή, στην ενταξιακή εκπαίδευση και στην αναπηρία (Συλλογικός Τόμος Β’) (σσ.143-161). Αθήνα: Πεδίο.
Christenson, S. L., & Godber, Y. (2001). Enhancing constructive family-school connections. In J. Hughes & A. La Greca (Eds.), Handbook of psychological services for children and adolescents (pp. 455-476). London: Oxford University Press.
Δρακωτού, Α., & Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (2016). Οι απόψεις και οι εμπειρίες των εκπαιδευτικών παράλληλης στήριξης πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για τον θεσμό της παράλληλης στήριξης. Στο Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη, Ε. Ντεροπούλου-Ντέρου & Κ. Παπαδοπούλου (Επιμ.), Η έρευνα στην ειδική αγωγή, στην ενταξιακή εκπαίδευση και στην αναπηρία. (Συλλογικός Τόμος Ε’) (σσ.11-27). Αθήνα: Πεδίο.
Epstein, J. L., & Dauber, S. L. (1991). School programs and teacher practices of parent involvement in inner-city elementary and middle schools. The Elementary School Journal, 91, 289-305, DOI: http://www.journals.uchicago.edu/doi/abs/10.1086/461656?journalCode=esj
Ευσταθίου, Μ. (2004). Η συνάφεια των θεσμών της εκπαίδευσης και των Κέντρων Διάγνωσης, Αξιολόγησης και Υποστήριξης (Κ.Δ.Α.Υ) με το σχολικό και κοινωνικό αποκλεισμό. Θέματα Ειδικής Αγωγής, 24, 36-48.
Zanobini, M., Viterbori, P., Garello, V., &Camba, R. (2017). Parental satisfaction with disabled children’s school inclusion in Italy. European Journal of Special Needs Education, 1-18, DOI: 10.1080/08856257.2017.1386318
Zoniou-Sideri, A., Deropoulou-Derou, E., Karagianni, P., & Spandagou, I. (2006). Inclusive discourse in Greece: Strong voices, weak policies. International Journal of Inclusive Education, 10, 279–291, DOI: https://doi.org/10.1080/13603110500256046
Zoniou-Sideri, A., & Vlachou, A. (2006). Greek teacher’s belief systems about disability and inclusive education. International Journal of inclusive Education, 10, 379-394, DOI: http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13603110500430690
Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (1998). Ένταξη ατόμων με ειδικές ανάγκες και αναλυτικά προγράμματα, στο περ. Ε21, Ιδέες και προτάσεις για την Ελλάδα του 21ου αιώνα, Απρίλιος, 21-23.
Ζωνιου-Σιδερη, Α. (2011). Η εκπαιδευτική ένταξη στην Ελλάδα: Μια πορεία είκοσι ετών. Στο Α. Ζωνιου-Σιδερη, & Η. Σπανδάγου (Επιμ.), Εκπαίδευση και Τύφλωση: Σύγχρονες τάσεις και προοπτικές (σσ.27-39). Αθήνα: Πεδίο.
Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (2012). Σύγχρονες ενταξιακές προσεγγίσεις: Θεωρία και πράξη. Αθήνα: Πεδίο.
Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Ντεροπούλου-Ντέρου, Ε., Καραγιάννη, Π., Παπασταυρινίδου, Γ., & Σπανδάγου, Η. (2004). Η σημασία και ο ρόλος του αναλυτικού προγράμματος στην ενταξιακή εκπαίδευση των τυφλών παιδιών στην Ελλάδα. Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη & Η. Σπανδάγου (Επιμ.), Εκπαίδευση και τύφλωση (σσ.189-199). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Gabovitch, E.M., & Curtin, C. (2009). Family-centered care for children with autism spectrum disorders: a review. Marriage & Family Review 45, 469-498, DOI: 10.3109/07380577.2011.606460
Galant, K., & Hanline, M. F. (1993). Parental attitudes toward mainstreaming young children with disabilities. Reviews of Research, 69, 293-297, DOI: https://doi.org/10.1080/00094056.1993.10520963
Hasnain, G., & Akter, M. (2014). The relation of socio-economic factors with autism among children: A study in an urban area of Bangladesh. Journal of Pioneering Medical Sciences, 4, 11-13. Retrieved December 2017 from:https://www.researchgate.net/publication/282200014_The_Relation_of_Socio-economic_Factors_with_Autism_among_Children_A_Study_in_an_Urban_Area_of_Bangladesh
Hornby, G. (2015). Inclusive special education: Development of a new theory for the education of children with special educational needs and disabilities. British Journal of Special Education, 42, 1-23, DOI: 10.1111/1467-8578.12101
Jinnah, H., & Walters, L. (2008). Including parents in evaluation of a child development program: Relevance of parental involvement. Early Childhood Research and Practice, 10, 1-7. Retrieved December 2017 from http://ecrpuiuc.edu/v10n1/jinnah.html
Kofidou, Ch., Mantzikos, C., Chatzitheodorou, G., Kyparissos, N., & Karali, A. (2017). Teachers’ perceptions and attitudes on the inclusive education of students with Autism Spectrum Disorders (ASD): A literature review. Dialogoi! Theory and Praxis in Education, 3, 35-68, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/dial.11965
Kohl, G. O., Lengua,L. J., & McMahon, R. J. (2000). Parent involvement in school conceptualizing multiple dimensions and their relations with family and demographic risk factors. Journal of School Psychology, 38, 501–523, DOI: 10.1016/S0022-4405(00)00050-9
Κοντολέων, Γ.Α., & Ντεροπούλου-Ντέρου, Ε. (2013). Απόψεις και εμπειρίες εκπαιδευτικών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για την παράλληλη στήριξη μαθητών με αναπηρία στο γενικό σχολείο. Στο Α.Ζώνιου-Σιδέρη, Ε. Ντεροπούλου-Ντέρου & Κ. Παπαδοπούλου (Επιμ.), Η έρευνα στην ειδική αγωγή, στην ενταξιακή εκπαίδευση και στην αναπηρία.(Συλλογικός Τόμος Γ’) (σσ.11-34). Αθήνα: Πεδίο.
Lauderdale-Littin, S., Howell, E., & Blacher, J. (2013). Educational placement for children with autism spectrum disorders in public and non-public school settings: The impact of social skills and behavior problems. Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 48, 469–478.
Lazar, A., & Slostad, F. (1999). How to overcome obstacles to parent-teacher partnerships. Clearing House, 72, 206-21, DOI: https://doi.org/10.1080/00098659909599393
Leitch, M. L., & Tangri, S. S. (1988). Barriers to home-school collaboration. Educational Horizons, 66, 70-74. Retrieved December 2017 from: https://eric.ed.gov/?id=EJ364523
Loreman, T., Deppeler, J., & Harvey, D. (2011). Inclusive education: supporting diversity in the classroom (2nded.). Crows Nest, Australia: Allen & Unwin.
Loukisas, T.D., & Papoudi, D. (2016). Mothers’ experiences of children in the autistic spectrum in Greece: Narratives of development, education and disability across their blogs. International Journal of Disability, Development and Education, 63, 64-78, DOI:https://doi.org/10.1080/1034912X.2015.1111304
Mastropieri, M.A., Scruggs, T.E., Graetz, J., Norl, J., Gardizi, W., & McDuffie, K. (2005). Case studies in cotching in the content areas: Successes, failures and challenges. Intervention in School and Clinic, 40, 260-270, DOI: 10.1177/10534512050400050201
Μότση, Σ., & Σταυρόπουλος, Β. (2017). Συνεργασία σχολείου και οικογένειας: Απόψεις γονέων παιδιών με αυτισμό για τη συνεργασία τους με τους εκπαιδευτικούς και το ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό. Στο Πρακτικά της Επιστημονικής Ένωσης για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας (Ε.Ε.Π.Ε.Κ), 3ο Διεθνές Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας (σσ.1142-1151). Λάρισα: Ε.Ε.Π.Ε.Κ.
Μπάρδης, Π.(1997). Η ενσωμάτωση των παιδιών με ειδικές ανάγκες. Περιεχόμενο και φιλοσοφία της ενσωμάτωσης. Στο Μ. Καΐλα, Ν. Πολεμικός & Γ. Φιλίππου (Επιμ.), Άτομα με ειδικές ανάγκες (Β΄τόμος) (σσ.740-751). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Nissenbaum, M.S., Tollefson, N., & Reese, R.M. (2002). The interpretative conference: Sharing a diagnosis of autism with families. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 17, 30-43, DOI: 10.1177/108835760201700103
Νόμος 1143 (1981). Περί ειδικής αγωγής, ειδικής επαγγελματικής εκπαιδεύσεως, απασχολήσεως και κοινωνικής μερίμνης των αποκλινόντων εκ του φυσιολογικού ατόμων και άλλων τινών εκπαιδευτικών διατάξεων. Φ.Ε.Κ. 80/Τ.Α.΄/ 31-03-1981.
Νόμος 4186 (2013). Αναδιάρθρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και λοιπές διατάξεις. ΦΕΚ 193/τΑ΄/17-9-2013.
Ντεροπούλου-Ντέρου, Ε. (2012). Αποτίμηση της πορείας των νομοθετικών αλλαγών τριάντα χρόνια μετά την ψήφιση του πρώτου νόμου για την ειδική αγωγή στην Ελλάδα. Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη, Α. Ντεροπούλου-Ντέρου & Α. Βλάχου-Μπαλαφούτη (Επιμ.), Αναπηρία και Εκπαιδευτική πολιτική (σσ. 123-151). Αθήνα: Πεδίο.
Παρδάλη, Ν. (2013). Οι εμπειρίες των γονέων παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες για το πρόγραμμα παράλληλης στήριξης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Αδημοσίευτη Μεταπτυχιακή Εργασία, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος, Ελλάδα.
Ruble, L. A., & Dalrymple, N. J. (2002). COMPASS: A parent-teacher collaborative model for students with autism. Focus on Autism & Other Developmental Disabilities, 17, 76-83, DOI: 10.1177/10883576020170020201
Σιαμαντά, Β. (2017). «Το σχολείο εί..είναι μόνο για… για τους μαθητές» διερευνώντας τις απόψεις και τις εμπειρίες μαθητών τμημάτων ένταξης και παράλληλης στήριξης δημοτικής εκπαίδευσης αναφορικά με τις προκλήσεις και προοπτικές της ενταξιακής εκπαίδευσης. Αδημοσίευτη Μεταπτυχιακή Εργασία, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα, Ελλάδα.
Στατήρη, Β., & Ανδρέου, Ε. (2017). Οι κοινωνικές δεξιότητες, η κοινωνική θέση και το αίσθημα του «ανήκειν» των μαθητών με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στο γενικό δημοτικό σχολείο. Προσχολική & Σχολική Εκπαίδευση, 5, 01-26, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/ppej.11353
Στασινός Δ. (1991). Η ειδική εκπαίδευση στην Ελλάδα. Αντιλήψεις, θεσμοί και πρακτικές. Κράτος και ιδιωτική πρωτοβουλία 1906-1989. Αθήνα: Gutenberg.
Στρογγυλός, Β., & Ξανθάκου Γ.(2007). Σε ένα σχολείο ίσο για παιδιά άνισα: ένταξη και διεπιστημονική συνεργασία. Στο Πρακτικά του Ελληνικού Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης, (ΕΛΛ.Ι.Ε.Π.ΕΚ.),4ο Πανελλήνιο Συνέδριο με θέμα: «Σχολείο ίσο για Παιδιά άνισα» (σσ.324-330). Αθήνα: ΕΛΛ.Ι.Ε.Π.Κ..
Συνήγορος του Πολίτη (2009). Κύκλος δικαιωμάτων του παιδιού: «Εφαρμογή του θεσμού της παράλληλης στήριξης μαθητών με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες». Πόρισμα: ν.3094/03, ‘Συνήγορος του Πολίτη και άλλες διατάξεις’, Αρ. 4§6, 16/9/2009.
Συνήγορος του Πολίτη (2015). Κύκλος δικαιωμάτων του παιδιού: «Προβλήματα στην υλοποίηση του δικαιώματος στην εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρία ή/και με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες : Ν.3094/2003», ΄Συνήγορος του Πολίτη και άλλες διατάξεις΄, Αρ. 3§5, Νοέμβριος, 2015.
Salend, S.J., & Garrick Duhaney, L.M. (1999). The impact of inclusion on students with and without disabilities and their educators. Remedial and Special Education, 20, 114-126, DOI: 10.1177/074193259902000209
Scheuermann, B., Webber, J., Boutot, E. A., & Goodwin, M. (2003). Problems with personnel preparation in autism spectrum disorders. Focus on Autism & Other Developmental Disabilities, 18, 197-206, DOI: http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/10883576030180030801?
journalCode=foab
Slee, R. (2011). Ενταξιακή εκπαίδευση και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στη νέα εποχή. Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη, & Η. Σπανδάγου (Επιμ), Εκπαίδευση και τύφλωση: Σύγχρονες τάσεις και προοπτικές (σσ. 40-56). Αθήνα: Πεδίο.
Stampoltzis, A., Papatrecha, V., Polychronopoulou, S.,& Mavronas, D. (2012). Developmental, familial and educational characteristics of a sample of children with autism spectrum disorders in Greece. Research in Autism Spectrum Disorders, 6, 1297-1303, DOI: https://doi.org/10.1016/j.rasd.2012.05.004
Stone, W. L., & Rosenbaum, J. L. (1988). A comparison of teacher and parent views of autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 18, 403-414. Retrieved December 2017 from https://link.springer.com/article/10.1007/BF02212195
Strogilos, V., Nikolaraizi, M., & Tragoulia, E. (2012). Experiences among beginning special education teachers in general education settings: the influence of school culture. European Journal of Special Needs Education, 27, 185– 199, DOI: https://doi.org/10.1080/08856257.2011.645588
Syiopoulou-Delli, Ch., Cassimos, D.C., & Polyxronopoulou, S.A. (2016). Collaboration between teachers and parents of children with ASD on issues of education. Research in Developmental Disabilities, 55, 330–345, DOI: 10.1016/j.ridd.2016.04.011
Syriopoulou-Delli, Ch., & Polychronopoulou, S. A. (2017). Organization and management of the ways in which teachers and parents with children with ASD communicate and collaborate with each other. International Journal of Developmental Disabilities, DOI: https://doi.org/10.1080/20473869.2017.1359355
Tafa, E., & Manolitsis, G. (2003). Attitudes of Greek parents of typically developing kindergarten children towards inclusive education. European Journal of Special Needs Education, 18, 155–171, DOI: 10.1080/0885625032000078952
Tilstone, C., & Rose, R. (2012). Από την πολιτική έως την πράξη: Ένταξη μέσω της εκπαίδευσης στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη, Α. Ντεροπούλου-Ντέρου, & Α. Βλάχου-Μπαλαφούτη (Επιμ.), Αναπηρία και Εκπαιδευτική πολιτική (σσ.189-212). Αθήνα: Πεδίο.
Tso, M., & Strnadová, I. (2016). Students with autism transitioning from primary to secondary schools: Parents’ perspectives and experiences. International Journal of Inclusive Education, 21, 389-403, DOI: https://doi.org/10.1080/13603116.2016.1197324
Τσιμπιδάκη, Α. (2013). Το παιδί με ειδικές ανάγκες. Οικογένεια και σχολείο: μια σχέση σε αλληλεπίδραση. Αθήνα: Παπαζήσης.
Veroni, E. (2016). Examining services available to Greek parents of children with autism spectrum disorders (ASD). COREJ: Cambridge Open-Review Educational Research e-Journal, 3, 98-110. Retrieved December 2017 from
Vianello, R., & Lanfranchi. S. (2015). Looking beyond the Alibi that not everything function perfectly in Italy: A response to Anastasiou, Kauffman and Di Nuovo. European Journal of Special Needs Education, 30, 454–456, DOI:10.1080/08856257.2015.1079032.
Vlachou, A., & Papananou, I. (2014). Disabled students’ narratives about their schooling experiences. Disability & Society, 30, 73-86. DOI: 10.1080/09687599.2014.982787
Χριστοπούλου, Α.Α., & Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (2012). Απόψεις και εμπειρίες εργαζόμενων σε Κέντρα Διαφοροδιάγνωσης Διάγνωσης και Υποστήριξης ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών (ΚΕ.Δ.Δ.Υ) σχετικά με την ενταξιακή εκπαίδευση και την άρση του σχολικού και κοινωνικού αποκλεισμού ατόμων με αναπηρία. Στο Α. Ζώνιου-Σιδέρη, Ε. Ντεροπούλου-Ντέρου & Κ. Παπαδοπούλου (Επιμ.), Η έρευνα στην ειδική αγωγή, στην ενταξιακή εκπαίδευση και στην αναπηρία (Συλλογικός Τόμος Β’) (σσ.251-270). Αθήνα: Πεδίο.
Westling, D. (1997). What parents of young children with mental disabilities want? The views of one community. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 12, 67-78, DOI: http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/108835769701200202?journalCode=foab
Williamson, P., McLeskey, J., Hoppey, D., & Rentz, T. (2006). Educating students with mental retardation in general education classrooms. Exceptional Children, 72, 357- 361, DOI: 10.1177/001440290607200306