Παιδαγωγικές πρακτικές στα αναλυτικά προγράμματα του νηπιαγωγείου (1896-1989). Μια ανάγνωση με βάση την κοινωνιολογική θεωρία του B. Bernstein
Опубликован:
May 2, 2022
Обновлен:
2022-05-02
Версии:
2022-05-02 (2)
Аннотация
Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η εξελικτική διερεύνηση των πτυχών των παιδαγωγικών πρακτικών σε τέσσερα αναλυτικά προγράμματα του ελληνικού νηπιαγωγείου (1896-1989), με βάση τη θεωρία του B. Bernstein για τους παιδαγωγικούς κώδικες και τον παιδαγωγικό λόγο, εστιάζοντας στη δόμηση της έγκυρης γνώσης, στις μεθόδους πρόσληψής της και στη σχέση διδάσκοντος-διδασκομένου. Η προσέγγιση του αντικειμένου μελέτης ήταν ποιοτική με χρήση θεματικής ανάλυσης των δεδομένων. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν την προοδευτική μετατόπιση των ορατών παιδαγωγικών πρακτικών σε αόρατες, την οργάνωση της έγκυρης γνώσης με ισχυρά σύνορα καταρχήν σε σταδιακή δόμηση με μη ευκρινή σύνορα, τη μετάβαση από ένα είδος γνώσης επικεντρωμένο στην καθημερινή εμπειρία του παιδιού στη γνώση ως αποτέλεσμα επιστημονικής πρακτικής, την αλλαγή της έγκυρης γνώσης από αποσπασματική σε συνολική, τη μεταβολή του ρυθμού μετάδοσης και πρόσληψης από αυστηρό σε χαλαρό και την προοδευτική μετάβαση του ελέγχου της επικοινωνίας και της σχολικής εργασίας από τη νηπιαγωγό στη διαπροσωπική επικοινωνία, με διατήρηση και κάλυψη της ασυμμετρίας της σχέσης διδάσκοντος-διδασκομένου.
Article Details
- Как цитировать
-
Μουμουλίδου Μ. (2022). Παιδαγωγικές πρακτικές στα αναλυτικά προγράμματα του νηπιαγωγείου (1896-1989). Μια ανάγνωση με βάση την κοινωνιολογική θεωρία του B. Bernstein. Preschool and Primary Education, 10(1), 65–98. https://doi.org/10.12681/ppej.26850 (Original work published 29 апрель 2022 г.)
- Выпуск
- Том 10 № 1 (2022): May 2022
- Раздел
- Άρθρα
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial-ShareAlike» («Атрибуция — Некоммерческое использование — На тех же условиях») 4.0 Всемирная.
Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ διατίθενται με άδεια Creative Commons 3.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο). To Εργαστήριο Παιδαγωγικών Ερευνών και Εφαρμογών του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύουν, να αναπαραγάγουν, να παρουσιάζουν στο κοινό, να διανέμουν και χρησιμοποιούν άρθρα που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου. Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Εργαστηρίου Παιδαγωγικών Ερευνών και Εφαρμογών του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.
Скачивания
Данные скачивания пока недоступны.
Библиографические ссылки
Apple, M. (1986). Ιδεολογία και αναλυτικά προγράμματα (Τ. Δαρβέρη, Μτφρ.). Παρατηρητής.
Apple, M. (1993). Εκπαίδευση και εξουσία (Φ. Κοκαβέσης, Μτφρ.). Παρατηρητής.
Ασημάκη, Α., Σακκούλης, Δ., & Βεργίδης, Δ. (2016). Αναζητώντας παιδαγωγικές πρακτικές για τη σχολική επιτυχία «όλων» των μαθητών: μια κοινωνιολογική προσέγγιση. Το Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών, 67, 53-80.
Astolfi, J-P. (1994). Situation-problème [situation-problem]. In Dictionnaire encyclopédique de l’éducation et de la formation [Encyclopedic Dictionary of Education and Training] (pp. 916-917). Nathan.
Bautier, E. (dir.). Apprendre à l’école, apprendre l’école : des risques de construction d’inégalités dès la maternelle. [Learning at school, learning at school: risks of building inequalities from kindergarten] Chronique Sociale, 2006.
Bautier, E. (2009). Pour que la maternelle soit pour tous une école [For kindergarten to be a school for all]. In C. Passerieux (dir.), La maternelle. Première école, premiers apprentissages [Kindergarten. First school, first apprenticeships] (pp. 67-74). Chronique Sociale.
Bautier, E., & Rayou, P. (2009). Les inégalités d’apprentissage. Programmes, pratiques et malentendu scolaire. [Inequalities in learning. Curricula, practices and school misunderstanding] Puf.
Berstein, B. (1989). Basil Bernstein (Επιμ.), Η παιδαγωγική προβληματική (Μτφρ., Ι. Σολομών). Σύγχρονη Εκπαίδευση, 47, 31-42.
Berstein, B. (2007). Pédagogie, contrôle symbolique et identité. Théorie, recherche, critique. [Pedagogy, Symbolic Control and Identity: Theory, Research and Critique]. PUL.
Berstein, B. (2015). Παιδαγωγικοί κώδικες και κοινωνικός έλεγχος [Pedagogical codes and social control] (Ι. Σολομών, Μτφρ.). Αλεξάνδρεια.
Brougère, G. (1995). Jeu et éducation [Play and education]. L’Harmattan.
Bryman, A. (2017). Μέθοδοι κοινωνικής έρευνας (Π. Σακελλαρίου, Μτφρ.). Gutenberg.
Bruner, J. (1996). L’éducation, entrée dans la culture. Les problèmes de l’école à la lumière de la psychologie culturelle [The culture of education]. Retz.
Γόντικας, Κ. (1929). Εισηγητική έκθεσις προς την Βουλήν, στο Κ. Σιφναίος, Πανδέκται Νέων Νόμων και Διαταγμάτων, Τόμος Δ΄, Αθήναι: Πετσάλης.
Γόντικας, Κ. (1929). Από τη Βουλή (συνεδρίασις 4-7-29). Διδασκαλικόν Βήμα, 234 (8).
Chamboredon, J-C., & Prévot, J. (1973). Le ‘métier d’enfant’. Définition sociale de la prime enfance et fonctions différencielles de l’école maternelle. Revue Française de Sociologie, XIV-3, 295-335.
Charlot, B., Bautier, E., & Rochex, J-Y. (1992). École et savoirs dans les banlieues... et ailleurs, [School and knowledge in the suburbs... and elsewhere,] Bordas.
Δημαράς, Α. (1988). Η μεταρρύθμιση που δεν έγινε (Τεκμήρια ιστορίας Β), 1895-1967. Ερμής.
Διάταγμα Περί συστάσεως νηπιαγωγείων, Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Αρ. Φ. 68/23-05-1896.
Διάταγμα Περί του Αναλυτικού Προγράμματος των Νηπιαγωγείων του Κράτους, Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Αρ. Φ. 124/09-08-1962.
Διάταγμα Περί του Αναλυτικού και Ωρολογίου Προγράμματος του Νηπιαγωγείου, Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Αρ.Φ. 132/31-05-1980.
Διάταγμα «Αναλυτικό πρόγραμμα προσχολικής αγωγής», Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Αρ. Φ. 208/26-09-1989.
Develay, M. (2015). D’un programme de connaissances à un curriculum de compétences [From a knowledge program to a competency curriculum]. De Boeck.
Durkheim, E. (1992). L’éducation morale. [Moral education]. PUF.
Εισηγητική Έκθεση του νόμου «Δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και λοιπές διατάξεις», Διδασκαλικό Βήμα, 961, 1985.
Joigneaux, C. (2009). L’école maternelle, une école à part ou une école à part entière ? [The nursery school, a separate school or a full-fledged school?] In C. Passerieux (dir.), La maternelle. Première école, premiers apprentissages [Kindergarten. First school, first apprenticeships] (pp. 67-74). Chronique Sociale.
Kamii, C., & Devries, R. (1979). Η θεωρία του Jean Piaget και η προσχολική αγωγή (Ε. Βασιλειάδου, Μτφρ.). Δίπτυχο.
Κουζέλης, Γ. (1991). Από τον βιωματικό στον επιστημονικό κόσμο. Ζητήματα κοινωνικής αναπαραγωγής της γνώσης. Κριτική.
Kουλαϊδής, Β. (1994). Επιστημολογία και κατασκευή Αναλυτικών Προγραμμάτων: Η επιλογή Περιεχομένου για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 75, 22-29.
Κουλαϊδής, Β., & Δημόπουλος, Κ. (2010). Παιδαγωγικές πρακτικές στο ελληνικό σχολείο: αναγνώσεις διδακτικών βιβλίων. Στο Β. Κουλαϊδής & Α. Τσατσαρώνη (Eπιμ.), Παιδαγωγικές πρακτικές. Έρευνα και εκπαιδευτική πολιτική (σσ. 51-121). Μεταίχμιο.
Κουλαϊδής, Β., & Τσατσαρώνη, Α. (2010). Παιδαγωγικές πρακτικές. Έρευνα και εκπαιδευτική πολιτική. Μεταίχμιο.
Κουστουράκης, Γ. (2017). Αξιοποίηση της κοινωνιολογικής γνώσης στην περίπτωση των σχολείων και των εκπαιδευτικών. Στο Σύγχρονες ερευνητικές τάσεις στην προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία (σσ. 151-166). Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών.
Koustourakis, G. (2012). A sociological approach of the Art Curriculum in Greek primary education: The subject’s social status in the intented and implemented Curriculum. The International Journal of the Arts in Society, 6(6), 31-41, DOI: http://www.arts-journal.com
Koustourakis, G. (2013a). A sociological approach to visual Arts Teaching in contemporary Greek pre-school education. The International Journal of Arts Education, 7(1), 73-85, DOI: http://artsinsociety.com
Koustourakis, G. (2013b). A sociological approach to the official discourse on space in the case of Greek kindergarten classrooms. The International Journal of Early Childhood Learning, 19, 1-13, DOI: http://thelearner.com
Koustourakis, G. (2014). A sociological approach to Painting Teaching according to the contemporary Greek kindergarten curriculum. The International Journal of Early Childhood Learning, 20, 23-37, DOI: www.thelearner.com
Koustourakis, G. (2018a). A Sociological Approach to the Determination and Implementation of Rules for the Pedagogical Use of Kindergarten Classroom Space. American International Journal of Social Science, Vol. 7, No. 4, 20-28, DOI:10.30845/aijss.v7n4p3
Koustourakis, G. (2018b). Classroom Space and Kindergarten Curriculum: A Sociological Approach to teachers’ Discourse on the Status of Space and its Use in Teaching. European Journal of Alternative Education Studies, Volume 3, Issue 2, 47-65, DOI: 10.5281/zenodo.1422865
Koustourakis, G., Zacharos, K., & Papadimitriou, K. (2014). Teaching pre-school Mathematics and influences by the kindergarten school social context: A preliminary study. Review of Science, Mathematics and ICT Education, 8(1), 81-99.
Λάμνιας, Κ., & Τσατσαρώνη, Α. (1998α).Οι διαδικασίες αναπλαισίωσης στην πορεία παραγωγής της σχολικής γνώσης: Προϋποθέσεις για την αλλαγή των σχολικών πρακτικών (α΄ μέρος). Σύγχρονη Εκπαίδευση, 102, 73-80.
Λάμνιας, Κ., & Τσατσαρώνη, Α. (1998β).Οι διαδικασίες αναπλαισίωσης στην πορεία παραγωγής της σχολικής γνώσης: Προϋποθέσεις για την αλλαγή των σχολικών πρακτικών (β΄μέρος). Σύγχρονη Εκπαίδευση, 104, 70-77.
Λάμνιας, Κ. (2000). Η κοινωνική συγκρότηση των νοηματικών προσανατολισμών των μαθητών και ο μύθος των ίσων εκπαιδευτικών ευκαιριών. Μέντορας, 2, 32-49.
Lenoir, Y. (1999). Interdisciplinarité [Interdisciplinarity]. In J. Houssaye (Edr.), Questions pédagogiques [Pedagogical questions] (pp. 291-314). Hachette.
Mager, R. (2001). Comment définir des objectifs pédagogiques [Preparing instructional objectives]. Dunod.
Μακρυνιώτη, Δ., & Σολομών, Ι. (1991). Παιδαγωγικές τάσεις και κοινωνικός έλεγχος. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 56, 62-69.
Μακρυνιώτη, Δ., & Σολομών, Ι. (1998). Κοινωνική και πολιτική Γνώση στο σχολείο και στις παιδαγωγικές σπουδές. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 101, 58-64.
Μοντεσσόρι, Μ. (1978). Το όραμα μιας νέας αγωγής (Μ. Γραμμένου, Μτφρ.). Γλάρος.
Μοντεσσόρι, Μ. (1986). Παιδαγωγικό μανιφέστο (Μ. Λώμη, Μτφρ.). Γλάρος.
Montessori, M. (1995). Pédagogie scientifique. La maison des enfants [Scientific pedagogy. The children's home]. Desclée de Brouwer.
Μουμουλίδου, Μ. (2002). Η «Ηθικοποίηση» του λαού διά μέσου της προσχολικής εκπαίδευσης στο νηπιαγωγείο του 19ου αιώνα. Στο Σ. Μπουζάκης (Επιμ.), Επίκαιρα Θέματα Ιστορίας της Εκπαίδευσης (σσ. 313-326). Gutenberg.
Νόμος ΒΤΜΘ΄ Περί της στοιχειώδους ή δημοτικής εκπαιδεύσεως, Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Αρ. Φ. 37/03-09-1895.
Νόμος 309 Περί οργανώσεως και διοικήσεως της Γενικής Εκπαιδεύσεως, Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Αρ. Φ. 100/30-04-1976.
Νόμος 1566 Δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις, Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Αρ. Φ. 167/30-09-1985.
Πιαζέ, Ζ. (1979). Προβλήματα γενετικής ψυχολογίας (Φ. Ψελλός, Μτφρ.). Υποδομή.
Plaisance, E. (1986). L’enfant, la maternelle, la société [The child, the kindergarten, society]. Puf.
Rochex, J-Y. (2001). Echec scolaire et démocratisation : enjeux, réalités concepts, problématiques et résultats de recherche. [School failure and democratization: issues, realities concepts, problems and research results.] Revue suisse des sciences de l’éducation, 23, (2), 69-85.
Σαΐτης, Χ. (1989). Η εξέλιξη της προσχολικής αγωγής στην Ελλάδα. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 49, 72-80.
Σβορώνος, Ν. (1994). Επισκόπηση της νεοελληνικής ιστορίας. Θεμέλιο.
Σβώλος, Α. (1998). Τα ελληνικά συντάγματα 1822-1975/1986. Η συνταγματική ιστορία της Ελλάδος. Στοχαστής.
Σολομών, Ι. (1994). Εκπαιδευτική δράση και κοινωνική ρύθμιση των υποκειμένων: γνώση, πειθαρχία και το πεδίο του σχολείου. Στο Ι. Σολομών & Γ. Κουζέλης (Επιμ.), Πειθαρχία και γνώση (σσ. 113-144). ΕΜΕΑ.
Σολομών, Ι. (2015α). Σημείωμα του επιμελητή-μεταφραστή. Στο B. Berstein (Επιμ.), Παιδαγωγικοί κώδικες και κοινωνικός έλεγχος [Pedagogical codes and social control] (Ι. Σολομών, Μτφρ.) (σσ. 11-16). Αλεξάνδρεια.
Σολομών, Ι. (2015β). Εισαγωγή στην προβληματική της πολιτισμικής αναπαραγωγής του Basil Bernstein. Στο B. Berstein (Επιμ.), Παιδαγωγικοί κώδικες και κοινωνικός έλεγχος. [Pedagogical codes and social control] (Ι. Σολομών, Μτφρ.) (σσ. 17-40). Αλεξάνδρεια.
Σολομών, Ι., Ασημάκη-Δημακοπούλου, Α., & Βλάχος, Φ. (1996). Κοινωνική και πολιτική αγωγή και οι προσεγγίσεις (της έννοιας) του έθνους. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 90-91, 43-54.
Sauvage, A., & Sauvage-Déprez, O. (1998). Maternelles sous contrôle. Les dangers d’une évaluation précoce. Syros.
Solomon, I. (2007). Entretien avec Bernstein. In B. Berstein (Eds.), Pédagogie, contrôle symbolique et identité. Théorie, recherche, critique [Pedagogy, Symbolic Control and Identity: Theory, Research and Critique] (pp. 283-305). PUL.
Τσατσαρώνη, Α., & Κουλαϊδής, Β. (2010). Παιδαγωγικός λόγος και παιδαγωγική πρακτική: θεωρητικοί όροι, προβληματική και πεδίο εφαρμογής. Στο Β. Κουλαϊδής & Α. Τσατσαρώνη (Eπιμ.). Παιδαγωγικές πρακτικές. Έρευνα και εκπαιδευτική πολιτική (σσ. 17-49). Μεταίχμιο.
Τσουκαλάς, Κ. (1981). Η ελληνική τραγωδία. Από την απελευθέρωση ως τους συνταγματάρχες. Α. Λιβάνης-Νέα Σύνορα.
Τσουκαλάς, Κ. (1987). Εξάρτηση και αναπαραγωγή. Ο Κοινωνικός ρόλος των εκπαιδευτικών μηχανισμών στην Ελλάδα (1830-1922). Θεμέλιο.
ΥΠΕΠΘ (1958). Πορίσματα Επιτροπής Παιδείας. Αθήναι: Εθνικό Τυπογραφείο.
ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (1990). Βιβλίο δραστηριοτήτων για το νηπιαγωγείο. Βιβλίο νηπιαγωγού. Αθήνα: ΟΕΔΒ.
ΥΠΕΠΘ-ΠΙ (1993). Πού; Πόσο; Ποιο; Ψάχνω-βρίσκω και μετρώ. Βιβλιοτετράδιο για το νήπιο. Δεξιότητες I. Αθήνα: ΟΕΔΒ.
ΥΠΕΠΘ-ΠΙ (1997). Ακούω, βλέπω και μιλώ, σκέφτομαι και συζητώ. Βιβλιοτετράδιο για το νήπιο. Δεξιότητες II. Αθήνα: ΟΕΔΒ.
ΥΠΕΠΘ-Διεύθυνση Προγραμματισμού και Εξοπλισμού (1989-90). Στατιστικά στοιχεία (χ.α.σ.).
Varela, J. (1994). Χωροχρονικές κατηγορίες και σχολική κοινωνικοποίηση: από τον ατομισμό στο ναρκισσισμό. Στο Ι. Σολομών & Γ. Κουζέλης (Επιμ.), Πειθαρχία και γνώση (Κ. Καψαμπέλη, Μτφρ.) (σσ. 85-104). ΕΜΕΑ.
Vincent, G. (1999). Temps scolaire. In J. Houssaye (coord.), Questions pédagogiques, [Pedagogical questions] (565-574). Hachette.
Vincent, G., Lahire, B., & Thin, D. (1994). Sur l’histoire et la théorie de la forme scolaire [On the history and theory of school form]. In G. Vincent (Eds.), L’éducation prisonnière de la forme scolaire ? Scolarisation et socialisation dans les sociétés industrielles [Education trapped in the school form? Schooling and socialization in industrial societies] (pp. 11-48). PUL.
Φουκώ. Μ. (1989). Επιτήρηση και τιμωρία. Η γέννηση της φυλακής (Κ. Χατζηδήμου, Ι. Ράλλη, Μτφρ.). Ράππας.
Φραγκουδάκη, Α. (1987). Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και φιλελεύθεροι διανοούμενοι. Άγονοι αγώνες και ιδεολογικά αδιέξοδα στο μεσοπόλεμο. Κέδρος.
Φωτεινός, Δ. (2004). Ιστορική θεώρηση και συγκριτική προσέγγιση των αναλυτικών προγραμμάτων της μέσης γενικής και μέσης τεχνικής εκπαίδευσης: 1950-1977 (ιδεολογία, συγκρότηση και ο ρόλος των φορέων δράσης) (Αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή). ΠΤΔΕ-Πανεπιστήμιο Πατρών.
Φωτεινός, Δ. (2020). Αναλυτικά προγράμματα και εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα (1950-2020): Η φονταμενταλιστική, άστοχη και τοτεμική εκπαίδευση. Συγκριτική Διεθνής και Εκπαιδευτική Επιθεώρηση, 24, 32-63.
Χαραλάμπης, Δ. (1989). Πελατειακές σχέσεις και λαϊκισμός. Η εξωθεσμική συναίνεση στο ελληνικό πολιτικό σύστημα. Εξάντας.
Χριστοφίδη-Ενρίκες, Α. (1997). Ο Πιαζέ και το σχολείο (Μ. Ηλιοπούλου, Μτφρ.). Εκκρεμές.
