Αιτίες και αφορμές της κριτικής Παπαϊωάννου-Καστοριάδη στον Μαρξ και τον μαρξισμό

PDF
Δημοσιευμένα: Feb 28, 2023
DOI: https://doi.org/10.12681/ethiki.33682
Λέξεις-κλειδιά:
Παπαϊωάννου Καστοριάδης Μαρξ Αλτουσσέρ Μαρξισμός
Γιώργος Ν. Πολίτης
Περίληψη

Στην παρούσα ανακοίνωση διερευνώνται τα αίτια που εξηγούν τους λόγους, για τους οποίους Παπαϊωάννου και Καστοριάδης υπήρξαν τόσο πρωτοπόροι στην κριτική προς την κυρίαρχη ιδεολογία της εποχής τους, αλλά και γιατί διαπιστώνονται συγγενή στοιχεία στη σκέψη τους. Δεν αναζητείται, βεβαίως, μία σχέση αιτίου-αιτιατού, σύμφωνη με το θετικιστικό υπόδειγμα. Επιχειρείται, αντιθέτως, μια απόπειρα κατανόησης και ερμηνείας του φαινομένου. Εντούτοις, η εισηγούμενη ερμηνεία δεν αφορά απλώς σ’ ένα ιστορικό ζήτημα: διαθέτει φιλοσοφικό ενδιαφέρον, γιατί φωτίζει διαφορετικές πτυχές της σύγχρονης κοινωνικής φιλοσοφίας.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Οι Συγγραφείς που δημοσιεύουν εργασίες τους σε αυτό το περιοδικό συμφωνούν στους παρακάτω όρους:

  1. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης ενώ ταυτόχρονα τα πνευματικά δικαιώματα της εργασίας προστατεύονται σύμφωνα με την Creative Commons Attribution License που επιτρέπει σε τρίτους - αποδέκτες της άδειας να χρησιμοποιούν την εργασία όπως θέλουν με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.

  1. Οι Συγγραφείς μπορούν να συνάπτουν ξεχωριστές, και πρόσθετες συμβάσεις και συμφωνίες για την μη αποκλειστική διανομή της εργασίας όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αυτό (π.χ. κατάθεση σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή δημοσίευση σε ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση της αναγνώρισης και την αναφοράς της πρώτης δημοσίευσης σε αυτό το περιοδικό.

  1. Το περιοδικό επιτρέπει και ενθαρρύνει τους Συγγραφείς να καταθέτουν τις εργασίες τους μέσω διαδικτύου (π.χ. σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή στους προσωπικές τους ιστοσελίδες) πριν και μετά από τις διαδικασίες της δημοσίευσης, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγική ανταλλαγή ιδεών και σκέψεων καθώς επίσης και σε γρηγορότερη και μεγαλύτερη χρήση και ευρετηρίαση της δημοσιευμένης εργασίας (See The Effect of Open Access).
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Althusser, Louis, Étienne Balibar κ.ά. Να διαβάσουμε το Κεφάλαιο. Μτφρ. Δημήτρης Δημούλης. Aθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 2008.
Badiou, Αlain. Η κομμουνιστική υπόθεση. Επ. Δημήτρης Βεργέτης. Αθήνα: Πατάκης, 2009.
Chomsky, Νoam. “Postmodernism?.” Znet, Νοέμβριος, 1995. https://zcomm.org/znetarticle/postmodernism-by-noam-chomsky/
Davis, Hanson, Victor, and John Heath. Ποιος σκότωσε τον Όμηρο. Αθήνα: Kάκτος, 1999.
Dosse, Francois. Kαστοριάδης. Μτφρ. Ανδρέας Παππάς. Αθήνα: Πόλις, 2015.
Hayek, Friedrich A. The Road to Serfdom. London: Routledge, 2016.
Kojève, Alexandre. “Interview with Gilles Lapouge: I’m Not Interested in Philosophers, I’m Looking for Wise Men.” La Quinzaine Littéraire 53, 1–15 (July 1968): 18–19.
Lilla, Μarc. The Reckless Mind. Intellectuals in Politics. Νέα Υόρκη: New York Review of Books, 2016.
Mangabeira, Unger, Roberto. Τι πρέπει να προτείνει η Αριστερά. Αθήνα: Eυρασία, 2009.
Nichols, James H. Alexandre Kojève: Wisdom at the End of History. London: Rowman & Littlefield, 2007.
Papaioannou, Κostas. Hegel. Paris: Seghers, 1962.
Papaioannou, Κostas. Hegel: La Raison dans l’ Histoire, Introduction à la Philosophie de l’ Histoire (μτφρ., εισαγωγή και σχόλια). U.G.E. (Le monde en 10/18). Paris: 1965.
Papaioannou, Kostas. L’idéologie froide: Essai sur le dépérissement du marxisme. Paris: Éditions de l'Encyclopédie des nuisances, 2009.
Patri, Aimé. “Dialectique du maître et de l’esclave.” Le Contrat Social V, 4 (Ιούλιος-Αύγουστος 1961): 234.
Pestaña, Αngel. Setentadias en Rusia. Madrid: 1925.
Άβριτς, Πoλ, Βολίν, Έμμα Γκόλντμαν, Πιοτρ Κροπότκιν, Γκριγκόρι Μαξίμοφ, Νέστορ Μαχνό, Αλεξάντερ Μπέρκμαν, Αλεξάντερ Σαπίρο και Φρανκ Χάρισον. Αναρχικοί και Μπολσεβίκοι στη ρωσική επανάσταση. Μτφρ. Γ. Μπαλή, Γ. Ιωαννίδης, Ρ. Μπέρκνερ και Μ. Κορακιανίτης. Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 2017.
Αλτουσσέρ, Λουί, Κορνήλιος Καστοριάδης. “Από την ξύλινη στην καουτσουκένια γλώσσα.” Στο Η γαλλική κοινωνία, μτφρ. Μπάμπης Λυκούδης, 226. Αθήνα: Ύψιλον, 1986.
Αλτουσσέρ, Λουί. Το μέλλον διαρκεί πολύ. Μτφρ. Ρούλα Κυλιντιρέα — Άγγελος Ελεφάντης. Αθήνα: Πολίτης, 1992.
Αρόν, Ραϋμόν. Η εξέλιξη της κοινωνιολογικής σκέψης. Μτφρ. Μπάμπης Λυκούδης. Αθήνα: Γνώση, 2008.
Βάσση, Παναγιώτα Φ. Ο «πολιτικός άνθρωπος» στο έργο του Κώστα Παπαϊωάννου. Aθήνα: Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2015.
Καστοριάδης, Koρνήλιος. Η αρχαία ελληνική δημοκρατία και η σημασία της για μας σήμερα. Αθήνα: Ύψιλον, 1999.
Καστοριάδης, Koρνήλιος. Ο θρυμματισμένος κόσμος. Μτφρ. Ζήσης Σαρίκας — Κώστας Σπαντιδάκης. Αθήνα: Ύψιλον, 1999.
Καστοριάδης, Koρνήλιος. Οι ομιλίες στην Ελλάδα. Αθήνα: Ύψιλον, 2000.
Κοέν, Τζέραλντ-Άλλαν. Αν θέλεις την ισότητα, γιατί είσαι τόσο πλούσιος;. Μτφρ. Μιχάλης Παπανικολάου και Αργύρης Παπασυριόπουλος. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2016.
Μακρής-Στάικος, Πέτρος. Κίτσος Μαλτέζος, ο αγαπημένος των θεών. Αθήνα: Bιβλιοπωλείον της Εστίας, 2019.
Μπαντιού, Αλαίν. Συνέντευξη στην Αλεξία Κεφάλα. http://www.kathimerini.gr/751749/article/proswpa/geyma-me-thn-k/alen-mpantioy-h-eyrwph--xreiazetai-hgetes-opws-o-nte-gkwl
Μπρυκνέρ, Πασκάλ. Ένας σχεδόν τέλειος ένοχος, Κατασκευάζοντας τον λευκό ως αποδιοπομπαίο τράγο. Αθήνα: Πατάκης, 2022.
Νούτσος, Παναγιώτης. “Η ελληνική διανόηση στη διασπορά (οι περιπτώσεις Καστοριάδη, Παπαϊωάννου και Αξελού).” Νέα Εστία 1790 (Ιούνιος, 2006): 1133.
Παπαϊωάννου, Κώστας. Η γένεση του ολοκληρωτισμού, οικονομική υπανάπτυξη και κοινωνική επανάσταση. Αθήνα: Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2017.
Παπαϊωάννου, Κώστας. Κράτος και φιλοσοφία. Αθήνα: Εναλλακτικές Εκδόσεις, 1990.
Παπαϊωάννου, Κώστας. Μάζα και Ιστορία. Aθήνα: Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2003.
Παπαϊωάννου, Kώστας. Ο Άνθρωπος και ο Ίσκιος του. Ιστορική συνείδηση και ανθρωπολογία στον ΧΧ αιώνα. Aθήνα: Εναλλακτικές Εκδόσεις, 1995.
Παπαϊωάννου, Κώστας. “Πλάτων ο Ειδώς. Φιλοσοφία της Καταδικασμένης Συνείδησης.” Νέα Εστία ΚΑ' (1947): 1172.
Παπαϊωάννου, Κώστας. Φιλοσοφία και τεχνική. Αθήνα: Κομμούνα/θεωρία 18, 1994.
Πελεγρίνης, Θεοδόσης. Λεξικό Φιλοσοφίας. Αθήνα: Eλληνικά Γράμματα, 2009.
Πελεγρίνης, Θεοδόσης. Οι πέντε εποχές της φιλοσοφίας. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 1997.
Πολίτης Γιώργος Ν. “Προλεγόμενα.” Στο Σαμ Ντόλγκοφ και Τζον Κλαρκ. Μπακούνιν κατά Μαρξ. Μτφρ. Μάκης Κορακιανίτης. Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 2017.
Πολίτης, Γιώργος Ν. “Φιλελευθερισμός και αμφισβήτηση.” Επιστημονική Επετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών ΛΗ’ (2006-2007): 181-189.
Πουλαντζάς, Νίκος. “Κατά του Κορνήλιου Καστοριάδη.” Αυγή, 1 Νοεμβρίου, 1977.
Πουλαντζάς, Νίκος. “Κατά του Κορνήλιου Καστοριάδη 2.” Aυγή, 6 Φεβρουαρίου, 1977.
Στίνας, Άγις. ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΟΠΛΑ. Aθήνα: Ελεύθερος Τύπος, 2016.
Τάσης, Θεοφάνης. Καστοριάδης. Αθήνα: Eυρασία, 2007.