Έμφυλες αναπαραστάσεις στα σχολικά εγχειρίδια θετικής κατεύθυνσης των δύο τελευταίων τάξεων του Δημοτικού σχολείου

PDF
Δημοσιευμένα: Jul 7, 2017
DOI: https://doi.org/10.12681/hjre.11940
Λέξεις-κλειδιά:
φύλο στερεότυπα έμφυλες αναπαραστάσεις σχολικά εγχειρίδια θετικής κατεύθυνσης Δημοτικού σχολείου εκπαιδευτικοί
Βασιλική Πλιόγκου
Μητροπολιτικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης/University of East London
https://orcid.org/0000-0002-1009-0287
Ευαγγελία Κανταρτζή
Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης του ΕΚΕΔΙΣΥ
Μαίρη Τριανταφύλλου
Μητροπολιτικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης/University of East London
Περίληψη

Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η ανίχνευση των στοιχείων που συνθέτουν την παρουσία του φύλου στα σχολικά εγχειρίδια θετικής κατεύθυνσης του Δημοτικού σχολείου. Συγκεκριμένα, εξετάζονται τα σχολικά εγχειρίδια -Βιβλία και Τετράδια Εργασιών- των Μαθηματικών, της Φυσικής και της Γεωγραφίας των δύο τελευταίων τάξεων του Δημοτικού. Τα σχολικά εγχειρίδια επιτελούν έναν διττό ρόλο. Από τη μια, αποτελούν ένα εργαλείο που βοηθάει στην πρόσβαση στη γνώση και από την άλλη, συμβάλλουν στην υιοθέτηση αντιλήψεων και ιδεολογιών από τους/τις μαθητές/τριες. Για αυτόν τον λόγο θεωρείται σκόπιμο να μελετηθεί ο τρόπος που απεικονίζονται τα φύλα στα σχολικά εγχειρίδια του Δημοτικού. Αρχικά, γίνεται μια σύντομη επισκόπηση των ερευνών που έλαβαν χώρα σε Ελλάδα και εξωτερικό και διερεύνησαν τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζεται το φύλο στο σχολείο, στην ευρύτερη εκπαιδευτική κοινότητα και απεικονίζεται στα σχολικά εγχειρίδια. Τα αποτελέσματα των ερευνών αναδεικνύουν την ανισότητα που υπάρχει στην παρουσίαση αγοριών και κοριτσιών, κυρίως, στα σχολικά εγχειρίδια θετικής κατεύθυνσης, αλλά και στην απόκλιση που παρατηρείται μεταξύ των φύλων στην επίδοση στα παραπάνω μαθήματα. Ως μέθοδος επεξεργασίας και διερεύνησης των εγχειριδίων χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος ανάλυσης περιεχομένου. Μετά την εμβριθή μελέτη των εγχειριδίων, εντοπίστηκαν και ορίστηκαν οι τέσσερις προς διερεύνηση κατηγορίες. Τα ευρήματα της μελέτης έδειξαν ότι τα σχολικά εγχειρίδια θετικής κατεύθυνσης του Δημοτικού σχολείου παρουσιάζουν, ακόμη και σήμερα, στερεότυπες αντιλήψεις γύρω από το φύλο. Από τα αποτελέσματα διαφαίνεται ότι οι άντρες εμφανίζονται περισσότερο, αναλαμβάνουν πρωταγωνιστικούς ρόλους και ηγετικές θέσεις και απασχολούνται σε όλων των ειδών τα επαγγέλματα. Εν αντιθέσει, οι γυναίκες  εμφανίζονται πιο περιορισμένα, ασχολούνται με πιο παραδοσιακές εργασίες και παρουσιάζονται πιο ευάλωτες και αδύναμες. Παρ’ όλο που τα σημερινά σχολικά εγχειρίδια, συγκριτικά με τα παλαιότερα, επιχειρούν μια πιο δίκαιη παρουσίαση του γυναικείου φύλου και μεγαλύτερη συμμετοχή της γυναίκας στον επαγγελματικό και κοινωνικό στίβο, η προσπάθεια αυτή παραμένει περιορισμένη και αποσπασματική. Τα στερεότυπα μεταξύ των φύλων παραμένουν και η ολιστική αποδόμηση των έμφυλων ταυτοτήτων δεν έχει επιτευχθεί. Ζητούμενο, ωστόσο, αποτελεί και ο τρόπος διαχείρισης των εγχειριδίων από τον/την εκπαιδευτικό, του/της οποίου/ας η στάση οφείλει να προωθεί την ισότητα αγοριών και κοριτσιών εντός και εκτός τάξης. Τέλος, παρουσιάζονται δράσεις που στοχεύουν στην ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών απέναντι σε ζητήματα φύλου. 

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Τα πνευματικά δικαιώματα των άρθρων του περιοδικού ανήκουν στους συγγραφείς. Τα άρθρα διατίθενται με άδειες Creative Commons CC-BC-SA 4.0

 
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικά Συγγραφέων
Βασιλική Πλιόγκου, Μητροπολιτικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης/University of East London
Δρ. Επιστημών Αγωγής Α.Π.Θ
Ευαγγελία Κανταρτζή, Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης του ΕΚΕΔΙΣΥ
Σχολική Σύμβουλος 6ης Π.Ε. Θεσσαλονίκης
Μαίρη Τριανταφύλλου, Μητροπολιτικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης/University of East London
Φιλόλογος, ΜΠΣ Ειδικής Αγωγής
Αναφορές
Ανθόπουλος, Κ., & Κανταρτζή, Ε. (2006). Η συμμετοχή των δύο φύλων στη στελέχωση της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, 11, 5-19.
Γενική Διεύθυνση Σπουδών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (2016). Υλοποίηση στο Γυμνάσιο Θεματικής Εβδομάδας Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης σε ζητήματα Διατροφής, Εθισμού-Εξαρτήσεων και Έμφυλων Ταυτοτήτων κατά το Σχολικό Έτος 2016-2017. ΥΠΕΠΘ. Διαθέσιμο στο: https://www.minedu.gov.gr/publications/docs2016/thematiki_week.pdf. Ανακτήθηκε 14/3/2017.
Γκασούκα, Μ., Παπαγιαννοπούλου, Μ., Φουλίδη, Ξ., & Χαραμής, Π. (2011-2015). “Ευαισθητοποίηση στελεχών και εκπαιδευτικών της προσχολικής και πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε θέματα διακρίσεων και ισότητας των φύλων. ΙΝ. ΕΠ-Ε.Σ.Δ.Δ.Α, Κωδικός Πράξης: 357057, Ανάπτυξη του Ανθρώπινου Δυναμικού της Δημόσιας Διοίκησης 2011-2015). Αθήνα: Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης. Διαθέσιμο στο: http://blogs.sch.gr/symdim-dath43/files/2015/11/%CE%95%CE%9A%CE%A0%CE%91%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A5%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%9F_%CE%A5%CE%9B%CE%99%CE%9A%CE%9F_%CE%95%CE%9A%CE%94%CE%94%CE%912.pdf Ανακτήθηκε στις: 14/3/2017.
Γκασούκα, Μ., & Γεωργαλλίδου, Μ. (2014). Ένταξη της Ισότητας των φύλων στη γλώσσα των διοικητικών εγγράφων. Οδηγός χρήσης μη σεξιστικής γλώσσας στα διοικητικά έγγραφα. Γενική Γραμματεία Ισότητας Φύλων: Σύμβουλοι Οργάνωσης και Τεχνολογιών.
Γεωργίου-Nίλσεν, Μ. (1980). Η Οικογένεια στα Αναγνωστικά του Δημοτικού Σχολείου. Αθήνα: Κέδρος.
∆εληγιάννη-Κουϊμτζή, Β. (1987). Τα στερεότυπα για ρόλους των δύο φύλων στα εγχειρίδια του Δημοτικού Σχολείου. Η Γλώσσα μου. Φιλόλογος, 49, 229-248.
Δεληγιάννη–Κουϊμτζή, Β., & Ζιώγου-Καραστεργίου, Σ. (1993). Εκπαίδευση και Φύλο. Ιστορική Διάσταση και Σύγχρονος Προβληματισμός. Θεσσαλονίκη: Βάνιας.
∆εληγιάννη, Β. (1999). Μια επιτυχημένη καριέρα και ένας καλός σύζυγος: Όνειρα και προσδοκίες κοριτσιών εφηβικής ηλικίας. Στο Β. ∆εληγιάννη, & Σ. Ζιώγου (Επιμ.), Εκπαίδευση και Φύλο (σσ. 311-332). Θεσσαλονίκη: Βάνιας.
Δεληγιάννη-Κουϊμτζή, Β., Γωνίδα-Μπαμνίου, Ε. Ψάλτη, Α. (2008) (Επιμ.). Εφηβεία, προσανατολισμοί και επιλογές ζωής: Διερευνώντας τις μεταβατικές διαδικασίες των νέων με την οπτική του φύλου. Έργο «Καλλιρόη», Τμήμα Ψυχολογίας, ΑΠΘ. Θεσσαλονίκη: On Demand AE.
Δημάκη, Α., Χαϊτοπούλου, Ι., Παπαπάνου, Ι., & Ραβάνης, Κ. (2008). Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (Επιμ.), Πρακτικά Τέταρτου Πανελλήνιου Συνεδρίου της Ένωσης για τη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών (σσ. 514-523). Θεσσαλονίκη: Χριστοδουλίδη.
Ζαββού, Α., Καμπούρη, Ν., & Στρατηγάκη, Μ. (Επιμ.). (2013). Φύλο, μετανάστευση, διαπολιτισμικότητα. Αθήνα: Νήσος.
Ζιώγου-Καραστεργίου, Σ., & ∆εληγιάννη-Κουϊμτζή, Β. (1981). Τα στερεότυπα για τους ρόλους των φύλων στα αναγνωστικά του δημοτικού σχολείο. Φιλόλογος, 23, 282- 295.
Holub, R. C. (2004). Θεωρία της Πρόσληψης-μια κριτική εισαγωγή (μτφρ. Κ. Τσακοπούλου). Αθήνα: Μεταίχμιο.
Θεοδώρου, Η., & Κουτλής, Ευ. (2001). Η ανισότητα των δύο φύλων στην Εκπαίδευση. Το εικονικό σχολείο, 2 (2-3), 1-22.
Κανατσούλη, Μ., & Σουλιώτη, Δ. (Επιμ.). (2015). Νέα πρότυπα για το ανδρικό φύλο μέσα από τα παιδικά λογοτεχνικά βιβλία. Θεσσαλονίκη: Γράφημα.
Κανταρτζή, Ε. (1991). Η Εικόνα της Γυναίκας. ∆ιαχρονική Έρευνα των Αναγνωστικών Βιβλίων του ∆ημοτικού Σχολείου. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη.
Κανταρτζή, Ε. (2001). Η εικόνα της γυναίκας στα βιβλία των Μαθηματικών. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 118, 56-67.
Κανταρτζή, Ε. (2003). Τα Στερεότυπα του Ρόλου των Φύλων στα Σχολικά Εγχειρίδια του ∆ημοτικού Σχολείου. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη.
Κανταρτζή, Ε., & Πλιόγκου, Β. (2007). Η εικόνα του φύλου στα σχολικά εγχειρίδια του Δημοτικού Σχολείου. Η περίπτωση των Μαθηματικών, της Γεωγραφίας και των Φυσικών Επιστημών. Στο Ε. Ντρενογιάννη, Φ. Σέρογλου & Ε. Τρέσσου (Επιμ.), Φύλο και Επαίδευση: Μαθηματικά, Φυσικές Επιστήμες, Νέες Τεχνολογίες (σσ. 421-437). Αθήνα: Καλειδοσκόπιο.
Καρακατσάνη, Δ. & Πλιόγκου, Β. (2016). Αναλύσεις της Παιδικής Ηλικίας και Προοπτικές προάσπισης των δικαιωμάτων του παιδιού. Η περίπτωση του Πολωνού Παιδαγωγού Γιάννους Κόρτσακ. Στο Β. Μπάρος, Μ. Δημάση, Θ. Γκαμπράνη, & Γρ. Κ. Κωνσταντινίδου (Επιμ.), Παιδική Ηλικία και Μετανάστευση Προσκλήσεις για την Παιδαγωγική της Ετερογένειας-Τιμητικός Τόμος για τον Ομότιμο Καθηγητή Σπύρο Πανταζή (σσ. 101-118). Αθήνα: Διάδραση.
Καστράνη, Θ., Λέντζα, Β., Πετρίδου, Κ., & Φρόση, Λ. (Επιμ.). (2008). Πρακτικά Συνεδρίου ΚΑΛΛΙΡΡΟΗ «Από την Εφηβεία στην Ενήλικη Ζωή». Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη.
Κογκίδου, ∆., & Πολίτης Φ. (2006). Η εννοιολόγηση του φύλου στη φεμινιστική σκέψη: Από το δίπολο βιολογικό-κοινωνικό φύλο στην απαρχή του τρίτου φεμινιστικού κύματος. Προλογικό σημείωμα. Στο R.W. Connell (Επιμ.), Το Κοινωνικό Φύλο (σσ 1-29). Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
Κογκίδου, Δ. (2015). Πέρα από το ροζ και το γαλάζιο. Όλα τα παιχνίδια για όλα τα παιδιά. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
Κογκίδου, Δ. (2016). Όλα τα παιχνίδια για όλα τα παιδιά. Υλικό ευαισθητοποίησης για τους/τις Εκπαιδευτικούς σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Αθήνα: Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης.
Κοντογιαννοπούλου-Πολυδωρίδη, Γ. (1995). Εκπαιδευτική Πολιτική και Πρακτική: Μια Κοινωνιολογική Ανάλυση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Μακρυνιώτη, ∆. (1986). Η Παιδική Ηλικία στα Αναγνωστικά Βιβλία 1834-1919. Αθήνα-Γιάννινα: ∆ωδώνη.
Μαραγκουδάκη, Ε. (Επιμ.). (2005). Εκπαίδευση και Διάκριση των Φύλων (4η έκδοση). Αθήνα: Οδυσσέας.
Νόβα-Καλτσούνη, Χ. (1996). Κοινωνικοποίηση. Η Γένεση του Κοινωνικού Υποκειμένου. Αθήνα: Gutenberg.
Παντίσκα, Π., Παπαπάνου, Γ., & Ραβάνης, Κ. (1997). Η διάκριση των φύλων στα σχολικά εγχειρίδια των φυσικών επιστημών: παραδοσιακές και εναλλακτικές προσεγγίσεις. Στο Β. ∆εληγιάννη & Σ. Ζιώγου, (Επιμ.), Φύλο και Σχολική Πράξη (σσ. 331-338). Θεσσαλονίκη: Βάνιας.
Πυργιωτάκης, Ι. (Επιμ.). (2001). Ολοήμερο Σχολείο. Λειτουργία και Προοπτικές. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
Τρέσσου-Μυλωνά, Ε. (1994). Πρακτικές που προάγουν την ισότιμη συμμετοχή των κοριτσιών στη μαθηματική παιδεία. Στο Ν. Παπαγεωργίου (Επιμ.), Πρακτικά Συνεδρίου Εκπαίδευση και Ισότητα Ευκαιριών. Παιδαγωγικό Υλικό και Ισότητα Ευκαιριών στην Πρωτοβάθμια και ∆ευτεροβάθμια Εκπαίδευση (σσ. 186-196). Αθήνα: Υπουργείο Προεδρίας της Κυβέρνησης, Γενική Γραμματεία Ισότητας.
Τρέσσου, Ε., Κανταρτζή, E., & Πλιόγκου, B. (Επιστ. Υπεύθ. Ερευν. Έργου Ε. Μαραγκουδάκη). (2006). Εισαγωγή Θεμάτων για την Προώθηση της Ισότητας των Φύλων στην Εκπαιδευτική Διαδικασία – Υποστηρικτικό Διδακτικό Υλικό, Συμπληρωματικά Φυλλάδια για τα Σχολικά Εγχειρίδια μαθημάτων Θετικής κατεύθυνσης του Δημοτικού Σχολείου. Ιωάννινα.
Τρέσσου, Ε., Κανταρτζή, E., Πλιόγκου, B., & Πάτκου, E. (Επιστ. Υπεύθ. Ερευν. Έργου Ε. Μαραγκουδάκη). (2007). Εισαγωγή Θεμάτων για την Προώθηση της Ισότητας των Φύλων στην Εκπαιδευτική Διαδικασία – Υποστηρικτικό Διδακτικό Υλικό, Συμπληρωματικά Φυλλάδια για τα Σχολικά Εγχειρίδια μαθημάτων Θετικής κατεύθυνσης του Δημοτικού Σχολείου. Ιωάννινα. Διαθέσιμο στο: http://www.isotita-epeaek.gr/ipostirktiko_iliko/Dhmot_Thetikis_7.pdf. Ανακτήθηκε 11/3/2017.
Φραγκουδάκη, Α. (1979). Τα Αναγνωστικά Βιβλία του ∆ημοτικού Σχολείου. Αθήνα: Θεμέλιο.
Φτιάκα, Ε. (2007). Ειδική και Ενιαία Εκπαίδευση στην Κύπρο. Αθήνα: Ταξιδευτής.
Ξένη βιβλιογραφία
Adams, C., & Walkerdine, V. (1986). Investigating Gender in the Primary School: INSET Materials for Primary Teachers. London: ILEA.
Alic, M. (1986). Hypatia’s Heritage. A History of Women in Science from Antiquity to the Late Nineteenth Century. London: The Women’s Press.
Althusser, L. (1972). Ideology and ideological state apparatuses. In B. Cosin et al. (Eds.), Education, Structure and Society. London: Penguin.
Baker, B., & Jones, D. (1993). Creating gender equality. Cross - national gender stratification at mathematical performance. Sociology of Education, 66 (1), 91-103.
Berelson, Β. (1952). Content Analysis in Communication Research. New York: University Press.
Bourdieu, P., & Passeron, J. (1977). Reproduction in Education, Society and Culture. London: Sage.
Delamont, S. (1983). Interaction in the Classroom. London: Methuen.
Delamont, S. (1990). Sex Roles and the School. London: Routledge.
Holsti, O. (1968). Content Analysis. In A. Aronson & E. Lindzey (Εds.), The Handbook of Social Psychology 2 (pp. 596-675). London: Addison Wesley Publ.
Joanne, L., Yves, L., Mario, L., Francois, L., Gerard-Raymond, R., Carlo, S., & Mary, P. (2002). Past and Current Trends in the Analysis of Textbooks in a Quebec Context. Curriculum Inquiry, 32 (1), 51-83.
Nilsen, A. (1971). Women in children’s literature. College English, 32, 918-926.
Robson, C. (1996). Real World Research. London: Blackwell.
Rupley, H., Garcia, J., & Longnion, B. (1981). Sex role portrayal in reading materials implications for the 1980s. The Reading Τeacher, 34, 786-791.
Tibbetts, S. L. (1979). Sexism in children’s magazines. University of Pennsylvania: Unpublished Doctor’s Dissertation.
U’Ren, M (1971). The image of women in textbooks. In N. Gornick & B. Moran (Eds), Woman in Sexist Society: Studies in Power and World Development (pp. 218-226). Washigton DC: Overseas Development Council.
Weitzman, L., & Rizzo, D. (1974). Biased Textbooks Images of Males and Females in Elementary School Textbooks. National Foundation for the Improvement of Education.
Παράρτημα
Εξετάστηκαν και αναλύθηκαν τα παρακάτω σχολικά εγχειρίδια:
Κακαδιάρης, Χ., Μπελίτσου, Ν., Στεφανίδης, Γ., & Χρονοπούλου, Γ. (2006). Μαθηματικά Ε’ Δημοτικού. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΜΕ).
Κακαδιάρης, Χ., Μπελίτσου, Ν., Στεφανίδης, Γ., & Χρονοπούλου, Γ. (2006). Μαθηματικά Ε’ Δημοτικού, Τεράδια Εργασιών (α, β, γ, δ τεύχη). Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΜΕΤΕ1,2,3,4,).
Κλιάπης, Π., Κασιώτη, Ο., Οικονόμου, Θ., & Ζιώγας, Κ. (2006). Μαθηματικά Στ’ Δημοτικού. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΜΣΤ).
Κλιάπης, Π., Κασιώτη, Ο., & Οικονόμου, Θ., & Ζιώγας, Κ. (2006). Μαθηματικά Στ’ Δημοτικού, Τετράδια Εργασιών (α, β, γ, δ τεύχη). (ΜΣΤΤΕ1,2,3,4).
Αποστολάκης, Ε., Παναγοπούλου, Ε., Σάββας, Σ., Τσαγλιώτης, Ν., Πανταζής, Γ., Σωτηρίου, Σ., Τόλιος, Β., Τσαγκγεώργα, Α., & Καλκάνης, Γ. (2006). Ερευνώ και Ανακαλύπτω Ε’ Δημοτικού, Βιβλίο μαθητή. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΦΕ).
Αποστολάκης, Ε., Παναγοπούλου, Ε., Σάββας, Σ., Τσαγλιώτης, Ν., Πανταζής, Γ., Σωτηρίου, Σ., Τόλιος, Β., Τσαγκγεώργα, Α., & Καλκάνης, Γ. (2006). Ερευνώ και Ανακαλύπτω Ε’ Δημοτικού, Τετράδιο Εργασιών. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΦΕΤΕ).
Αποστολάκης, Ε., Παναγοπούλου, Ε., Σάββας, Σ., Τσαγλιώτης, Ν., Πανταζής, Γ., Σωτηρίου, Σ., Τόλιος, Β., Τσαγκγεώργα, Α., & Καλκάνης, Γ. (2006). Ερευνώ και Ανακαλύπτω Στ’ Δημοτικού, Βιβλίο μαθητή. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΦΣΤ).
Αποστολάκης, Ε., Παναγοπούλου, Ε., Σάββας, Σ., Τσαγλιώτης, Ν., Πανταζής, Γ., Σωτηρίου, Σ., Τόλιος, Β., Τσαγκγεώργα, Α., & Καλκάνης, Γ. (2006). Ερευνώ και Ανακαλύπτω Στ’ Δημοτικού, Τετράδιο Εργασιών. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΦΣΤΤΕ).
Κουτσόπουλος, Κ., Σωτηράκου, Μ., Ταστσόγλου, Μ., & Ζωγόγιαννης, Δ. (χ.χ.). Γεωγραφία Ε’ Δημοτικού, Μαθαίνω για την Ελλάδα. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΓΕ).
Κουτσόπουλος, Κ., Σωτηράκου, Μ., Ταστσόγλου, Μ., & Ζωγόγιαννης, Δ. (χ.χ.). Γεωγραφία Ε’ Δημοτικού, Μαθαίνω για την Ελλάδα, Τετράδιο Εργασιών. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΓΕΤΕ).
Κουτσόπουλος, Κ., Σωτηράκου, Μ., Ταστσόγλου, Μ., & Ζωγόγιαννης, Δ. (χ.χ.). Γεωγραφία Στ’ Δημοτικού, Μαθαίνω για την γη. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΓΣΤ).
Κουτσόπουλος, Κ., Σωτηράκου, Μ., Ταστσόγλου, Μ., & Ζωγόγιαννης, Δ. (χ.χ.). Γεωγραφία Στ’ Δημοτικού, Μαθαίνω για την γη, Τετράδιο Εργασιών. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΓΣΤΤΕ).