Gender representations in Science direction school textbooks in Class 5th and 6th of Primary school
Published:
Jul 7, 2017
Keywords:
gender stereotypes gendered representations Science direction school textbooks teachers
Abstract
The aim of the current study is the detection of the features that make up the presence of the gender in the Science direction school textbooks in the primary school. Specifically, the tested school textbooks –books and workbooks- are those of Mathematics, Physics and Geography of the last two classes in the primary school. School textbooks have a two-fold role. On the one hand, they constitute a tool which helps the access to the knowledge and, on the other hand, they contribute to the perceptions’ and ideologies’ adoption on behalf of the students. For this reason, the way in which the genders are depicted in the school textbooks in the primary school is considered significant to be studied. At first, there is a short preview of the researches which took place in Greece and abroad and explored the way in which the gender is depicted at school, in the wider educational community and in school textbooks. The findings of the researches accentuate the existing inequality in the boys’ and girls’ presentation in the Science direction school textbooks, and the deviation that is observed between the genders in the performance on the above subjects. The method used to edit and explore textbooks was through the content analysis. After studying the textbooks thoroughly, the four to be explored categories were located and defined. The findings of the study showed that the Science direction school textbooks in the primary school present, even today, stereotype perceptions about the gender. Through the results it is projected that men appear more often, have primary roles and leadership positions and are occupied in all kinds of occupations. On the contrary, women appear less, are occupied in more traditional tasks and are presented weaker and more vulnerable. Although the current school textbooks, in comparison with the older ones, dare to have a more just presentation of the female gender and a greater female participation in the professional and social realm, this effort still remains limited and fragmentary. There are still stereotypes between the two genders and the holistic deconstruction of the gendered representations has not been achieved. However, it is expected to be realised the way in which school textbooks are used by each teacher, whose attitude should promote the equality between boys and girls inside and outside the classroom. Lastly, there are shown actions which aim at the teachers’ awareness towards gender issues.
Article Details
- How to Cite
-
Πλιόγκου Β., Κανταρτζή Ε., & Τριανταφύλλου Μ. (2017). Gender representations in Science direction school textbooks in Class 5th and 6th of Primary school. Hellenic Journal of Research in Education, 6(1), 140–160. https://doi.org/10.12681/hjre.11940
- Issue
- Vol. 6 No. 1 (2017)
- Section
- Articles
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a CC-BY-NC-SA that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
- Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g. post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
- Authors are permitted and encouraged to post their work online (preferably in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access).
Downloads
Download data is not yet available.
References
Ανθόπουλος, Κ., & Κανταρτζή, Ε. (2006). Η συμμετοχή των δύο φύλων στη στελέχωση της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, 11, 5-19.
Γενική Διεύθυνση Σπουδών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (2016). Υλοποίηση στο Γυμνάσιο Θεματικής Εβδομάδας Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης σε ζητήματα Διατροφής, Εθισμού-Εξαρτήσεων και Έμφυλων Ταυτοτήτων κατά το Σχολικό Έτος 2016-2017. ΥΠΕΠΘ. Διαθέσιμο στο: https://www.minedu.gov.gr/publications/docs2016/thematiki_week.pdf. Ανακτήθηκε 14/3/2017.
Γκασούκα, Μ., Παπαγιαννοπούλου, Μ., Φουλίδη, Ξ., & Χαραμής, Π. (2011-2015). “Ευαισθητοποίηση στελεχών και εκπαιδευτικών της προσχολικής και πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε θέματα διακρίσεων και ισότητας των φύλων. ΙΝ. ΕΠ-Ε.Σ.Δ.Δ.Α, Κωδικός Πράξης: 357057, Ανάπτυξη του Ανθρώπινου Δυναμικού της Δημόσιας Διοίκησης 2011-2015). Αθήνα: Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης. Διαθέσιμο στο: http://blogs.sch.gr/symdim-dath43/files/2015/11/%CE%95%CE%9A%CE%A0%CE%91%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A5%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%9F_%CE%A5%CE%9B%CE%99%CE%9A%CE%9F_%CE%95%CE%9A%CE%94%CE%94%CE%912.pdf Ανακτήθηκε στις: 14/3/2017.
Γκασούκα, Μ., & Γεωργαλλίδου, Μ. (2014). Ένταξη της Ισότητας των φύλων στη γλώσσα των διοικητικών εγγράφων. Οδηγός χρήσης μη σεξιστικής γλώσσας στα διοικητικά έγγραφα. Γενική Γραμματεία Ισότητας Φύλων: Σύμβουλοι Οργάνωσης και Τεχνολογιών.
Γεωργίου-Nίλσεν, Μ. (1980). Η Οικογένεια στα Αναγνωστικά του Δημοτικού Σχολείου. Αθήνα: Κέδρος.
∆εληγιάννη-Κουϊμτζή, Β. (1987). Τα στερεότυπα για ρόλους των δύο φύλων στα εγχειρίδια του Δημοτικού Σχολείου. Η Γλώσσα μου. Φιλόλογος, 49, 229-248.
Δεληγιάννη–Κουϊμτζή, Β., & Ζιώγου-Καραστεργίου, Σ. (1993). Εκπαίδευση και Φύλο. Ιστορική Διάσταση και Σύγχρονος Προβληματισμός. Θεσσαλονίκη: Βάνιας.
∆εληγιάννη, Β. (1999). Μια επιτυχημένη καριέρα και ένας καλός σύζυγος: Όνειρα και προσδοκίες κοριτσιών εφηβικής ηλικίας. Στο Β. ∆εληγιάννη, & Σ. Ζιώγου (Επιμ.), Εκπαίδευση και Φύλο (σσ. 311-332). Θεσσαλονίκη: Βάνιας.
Δεληγιάννη-Κουϊμτζή, Β., Γωνίδα-Μπαμνίου, Ε. Ψάλτη, Α. (2008) (Επιμ.). Εφηβεία, προσανατολισμοί και επιλογές ζωής: Διερευνώντας τις μεταβατικές διαδικασίες των νέων με την οπτική του φύλου. Έργο «Καλλιρόη», Τμήμα Ψυχολογίας, ΑΠΘ. Θεσσαλονίκη: On Demand AE.
Δημάκη, Α., Χαϊτοπούλου, Ι., Παπαπάνου, Ι., & Ραβάνης, Κ. (2008). Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (Επιμ.), Πρακτικά Τέταρτου Πανελλήνιου Συνεδρίου της Ένωσης για τη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών (σσ. 514-523). Θεσσαλονίκη: Χριστοδουλίδη.
Ζαββού, Α., Καμπούρη, Ν., & Στρατηγάκη, Μ. (Επιμ.). (2013). Φύλο, μετανάστευση, διαπολιτισμικότητα. Αθήνα: Νήσος.
Ζιώγου-Καραστεργίου, Σ., & ∆εληγιάννη-Κουϊμτζή, Β. (1981). Τα στερεότυπα για τους ρόλους των φύλων στα αναγνωστικά του δημοτικού σχολείο. Φιλόλογος, 23, 282- 295.
Holub, R. C. (2004). Θεωρία της Πρόσληψης-μια κριτική εισαγωγή (μτφρ. Κ. Τσακοπούλου). Αθήνα: Μεταίχμιο.
Θεοδώρου, Η., & Κουτλής, Ευ. (2001). Η ανισότητα των δύο φύλων στην Εκπαίδευση. Το εικονικό σχολείο, 2 (2-3), 1-22.
Κανατσούλη, Μ., & Σουλιώτη, Δ. (Επιμ.). (2015). Νέα πρότυπα για το ανδρικό φύλο μέσα από τα παιδικά λογοτεχνικά βιβλία. Θεσσαλονίκη: Γράφημα.
Κανταρτζή, Ε. (1991). Η Εικόνα της Γυναίκας. ∆ιαχρονική Έρευνα των Αναγνωστικών Βιβλίων του ∆ημοτικού Σχολείου. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη.
Κανταρτζή, Ε. (2001). Η εικόνα της γυναίκας στα βιβλία των Μαθηματικών. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 118, 56-67.
Κανταρτζή, Ε. (2003). Τα Στερεότυπα του Ρόλου των Φύλων στα Σχολικά Εγχειρίδια του ∆ημοτικού Σχολείου. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη.
Κανταρτζή, Ε., & Πλιόγκου, Β. (2007). Η εικόνα του φύλου στα σχολικά εγχειρίδια του Δημοτικού Σχολείου. Η περίπτωση των Μαθηματικών, της Γεωγραφίας και των Φυσικών Επιστημών. Στο Ε. Ντρενογιάννη, Φ. Σέρογλου & Ε. Τρέσσου (Επιμ.), Φύλο και Επαίδευση: Μαθηματικά, Φυσικές Επιστήμες, Νέες Τεχνολογίες (σσ. 421-437). Αθήνα: Καλειδοσκόπιο.
Καρακατσάνη, Δ. & Πλιόγκου, Β. (2016). Αναλύσεις της Παιδικής Ηλικίας και Προοπτικές προάσπισης των δικαιωμάτων του παιδιού. Η περίπτωση του Πολωνού Παιδαγωγού Γιάννους Κόρτσακ. Στο Β. Μπάρος, Μ. Δημάση, Θ. Γκαμπράνη, & Γρ. Κ. Κωνσταντινίδου (Επιμ.), Παιδική Ηλικία και Μετανάστευση Προσκλήσεις για την Παιδαγωγική της Ετερογένειας-Τιμητικός Τόμος για τον Ομότιμο Καθηγητή Σπύρο Πανταζή (σσ. 101-118). Αθήνα: Διάδραση.
Καστράνη, Θ., Λέντζα, Β., Πετρίδου, Κ., & Φρόση, Λ. (Επιμ.). (2008). Πρακτικά Συνεδρίου ΚΑΛΛΙΡΡΟΗ «Από την Εφηβεία στην Ενήλικη Ζωή». Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη.
Κογκίδου, ∆., & Πολίτης Φ. (2006). Η εννοιολόγηση του φύλου στη φεμινιστική σκέψη: Από το δίπολο βιολογικό-κοινωνικό φύλο στην απαρχή του τρίτου φεμινιστικού κύματος. Προλογικό σημείωμα. Στο R.W. Connell (Επιμ.), Το Κοινωνικό Φύλο (σσ 1-29). Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
Κογκίδου, Δ. (2015). Πέρα από το ροζ και το γαλάζιο. Όλα τα παιχνίδια για όλα τα παιδιά. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
Κογκίδου, Δ. (2016). Όλα τα παιχνίδια για όλα τα παιδιά. Υλικό ευαισθητοποίησης για τους/τις Εκπαιδευτικούς σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Αθήνα: Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης.
Κοντογιαννοπούλου-Πολυδωρίδη, Γ. (1995). Εκπαιδευτική Πολιτική και Πρακτική: Μια Κοινωνιολογική Ανάλυση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Μακρυνιώτη, ∆. (1986). Η Παιδική Ηλικία στα Αναγνωστικά Βιβλία 1834-1919. Αθήνα-Γιάννινα: ∆ωδώνη.
Μαραγκουδάκη, Ε. (Επιμ.). (2005). Εκπαίδευση και Διάκριση των Φύλων (4η έκδοση). Αθήνα: Οδυσσέας.
Νόβα-Καλτσούνη, Χ. (1996). Κοινωνικοποίηση. Η Γένεση του Κοινωνικού Υποκειμένου. Αθήνα: Gutenberg.
Παντίσκα, Π., Παπαπάνου, Γ., & Ραβάνης, Κ. (1997). Η διάκριση των φύλων στα σχολικά εγχειρίδια των φυσικών επιστημών: παραδοσιακές και εναλλακτικές προσεγγίσεις. Στο Β. ∆εληγιάννη & Σ. Ζιώγου, (Επιμ.), Φύλο και Σχολική Πράξη (σσ. 331-338). Θεσσαλονίκη: Βάνιας.
Πυργιωτάκης, Ι. (Επιμ.). (2001). Ολοήμερο Σχολείο. Λειτουργία και Προοπτικές. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
Τρέσσου-Μυλωνά, Ε. (1994). Πρακτικές που προάγουν την ισότιμη συμμετοχή των κοριτσιών στη μαθηματική παιδεία. Στο Ν. Παπαγεωργίου (Επιμ.), Πρακτικά Συνεδρίου Εκπαίδευση και Ισότητα Ευκαιριών. Παιδαγωγικό Υλικό και Ισότητα Ευκαιριών στην Πρωτοβάθμια και ∆ευτεροβάθμια Εκπαίδευση (σσ. 186-196). Αθήνα: Υπουργείο Προεδρίας της Κυβέρνησης, Γενική Γραμματεία Ισότητας.
Τρέσσου, Ε., Κανταρτζή, E., & Πλιόγκου, B. (Επιστ. Υπεύθ. Ερευν. Έργου Ε. Μαραγκουδάκη). (2006). Εισαγωγή Θεμάτων για την Προώθηση της Ισότητας των Φύλων στην Εκπαιδευτική Διαδικασία – Υποστηρικτικό Διδακτικό Υλικό, Συμπληρωματικά Φυλλάδια για τα Σχολικά Εγχειρίδια μαθημάτων Θετικής κατεύθυνσης του Δημοτικού Σχολείου. Ιωάννινα.
Τρέσσου, Ε., Κανταρτζή, E., Πλιόγκου, B., & Πάτκου, E. (Επιστ. Υπεύθ. Ερευν. Έργου Ε. Μαραγκουδάκη). (2007). Εισαγωγή Θεμάτων για την Προώθηση της Ισότητας των Φύλων στην Εκπαιδευτική Διαδικασία – Υποστηρικτικό Διδακτικό Υλικό, Συμπληρωματικά Φυλλάδια για τα Σχολικά Εγχειρίδια μαθημάτων Θετικής κατεύθυνσης του Δημοτικού Σχολείου. Ιωάννινα. Διαθέσιμο στο: http://www.isotita-epeaek.gr/ipostirktiko_iliko/Dhmot_Thetikis_7.pdf. Ανακτήθηκε 11/3/2017.
Φραγκουδάκη, Α. (1979). Τα Αναγνωστικά Βιβλία του ∆ημοτικού Σχολείου. Αθήνα: Θεμέλιο.
Φτιάκα, Ε. (2007). Ειδική και Ενιαία Εκπαίδευση στην Κύπρο. Αθήνα: Ταξιδευτής.
Ξένη βιβλιογραφία
Adams, C., & Walkerdine, V. (1986). Investigating Gender in the Primary School: INSET Materials for Primary Teachers. London: ILEA.
Alic, M. (1986). Hypatia’s Heritage. A History of Women in Science from Antiquity to the Late Nineteenth Century. London: The Women’s Press.
Althusser, L. (1972). Ideology and ideological state apparatuses. In B. Cosin et al. (Eds.), Education, Structure and Society. London: Penguin.
Baker, B., & Jones, D. (1993). Creating gender equality. Cross - national gender stratification at mathematical performance. Sociology of Education, 66 (1), 91-103.
Berelson, Β. (1952). Content Analysis in Communication Research. New York: University Press.
Bourdieu, P., & Passeron, J. (1977). Reproduction in Education, Society and Culture. London: Sage.
Delamont, S. (1983). Interaction in the Classroom. London: Methuen.
Delamont, S. (1990). Sex Roles and the School. London: Routledge.
Holsti, O. (1968). Content Analysis. In A. Aronson & E. Lindzey (Εds.), The Handbook of Social Psychology 2 (pp. 596-675). London: Addison Wesley Publ.
Joanne, L., Yves, L., Mario, L., Francois, L., Gerard-Raymond, R., Carlo, S., & Mary, P. (2002). Past and Current Trends in the Analysis of Textbooks in a Quebec Context. Curriculum Inquiry, 32 (1), 51-83.
Nilsen, A. (1971). Women in children’s literature. College English, 32, 918-926.
Robson, C. (1996). Real World Research. London: Blackwell.
Rupley, H., Garcia, J., & Longnion, B. (1981). Sex role portrayal in reading materials implications for the 1980s. The Reading Τeacher, 34, 786-791.
Tibbetts, S. L. (1979). Sexism in children’s magazines. University of Pennsylvania: Unpublished Doctor’s Dissertation.
U’Ren, M (1971). The image of women in textbooks. In N. Gornick & B. Moran (Eds), Woman in Sexist Society: Studies in Power and World Development (pp. 218-226). Washigton DC: Overseas Development Council.
Weitzman, L., & Rizzo, D. (1974). Biased Textbooks Images of Males and Females in Elementary School Textbooks. National Foundation for the Improvement of Education.
Παράρτημα
Εξετάστηκαν και αναλύθηκαν τα παρακάτω σχολικά εγχειρίδια:
Κακαδιάρης, Χ., Μπελίτσου, Ν., Στεφανίδης, Γ., & Χρονοπούλου, Γ. (2006). Μαθηματικά Ε’ Δημοτικού. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΜΕ).
Κακαδιάρης, Χ., Μπελίτσου, Ν., Στεφανίδης, Γ., & Χρονοπούλου, Γ. (2006). Μαθηματικά Ε’ Δημοτικού, Τεράδια Εργασιών (α, β, γ, δ τεύχη). Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΜΕΤΕ1,2,3,4,).
Κλιάπης, Π., Κασιώτη, Ο., Οικονόμου, Θ., & Ζιώγας, Κ. (2006). Μαθηματικά Στ’ Δημοτικού. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΜΣΤ).
Κλιάπης, Π., Κασιώτη, Ο., & Οικονόμου, Θ., & Ζιώγας, Κ. (2006). Μαθηματικά Στ’ Δημοτικού, Τετράδια Εργασιών (α, β, γ, δ τεύχη). (ΜΣΤΤΕ1,2,3,4).
Αποστολάκης, Ε., Παναγοπούλου, Ε., Σάββας, Σ., Τσαγλιώτης, Ν., Πανταζής, Γ., Σωτηρίου, Σ., Τόλιος, Β., Τσαγκγεώργα, Α., & Καλκάνης, Γ. (2006). Ερευνώ και Ανακαλύπτω Ε’ Δημοτικού, Βιβλίο μαθητή. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΦΕ).
Αποστολάκης, Ε., Παναγοπούλου, Ε., Σάββας, Σ., Τσαγλιώτης, Ν., Πανταζής, Γ., Σωτηρίου, Σ., Τόλιος, Β., Τσαγκγεώργα, Α., & Καλκάνης, Γ. (2006). Ερευνώ και Ανακαλύπτω Ε’ Δημοτικού, Τετράδιο Εργασιών. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΦΕΤΕ).
Αποστολάκης, Ε., Παναγοπούλου, Ε., Σάββας, Σ., Τσαγλιώτης, Ν., Πανταζής, Γ., Σωτηρίου, Σ., Τόλιος, Β., Τσαγκγεώργα, Α., & Καλκάνης, Γ. (2006). Ερευνώ και Ανακαλύπτω Στ’ Δημοτικού, Βιβλίο μαθητή. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΦΣΤ).
Αποστολάκης, Ε., Παναγοπούλου, Ε., Σάββας, Σ., Τσαγλιώτης, Ν., Πανταζής, Γ., Σωτηρίου, Σ., Τόλιος, Β., Τσαγκγεώργα, Α., & Καλκάνης, Γ. (2006). Ερευνώ και Ανακαλύπτω Στ’ Δημοτικού, Τετράδιο Εργασιών. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΦΣΤΤΕ).
Κουτσόπουλος, Κ., Σωτηράκου, Μ., Ταστσόγλου, Μ., & Ζωγόγιαννης, Δ. (χ.χ.). Γεωγραφία Ε’ Δημοτικού, Μαθαίνω για την Ελλάδα. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΓΕ).
Κουτσόπουλος, Κ., Σωτηράκου, Μ., Ταστσόγλου, Μ., & Ζωγόγιαννης, Δ. (χ.χ.). Γεωγραφία Ε’ Δημοτικού, Μαθαίνω για την Ελλάδα, Τετράδιο Εργασιών. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΓΕΤΕ).
Κουτσόπουλος, Κ., Σωτηράκου, Μ., Ταστσόγλου, Μ., & Ζωγόγιαννης, Δ. (χ.χ.). Γεωγραφία Στ’ Δημοτικού, Μαθαίνω για την γη. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΓΣΤ).
Κουτσόπουλος, Κ., Σωτηράκου, Μ., Ταστσόγλου, Μ., & Ζωγόγιαννης, Δ. (χ.χ.). Γεωγραφία Στ’ Δημοτικού, Μαθαίνω για την γη, Τετράδιο Εργασιών. Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ. (ΓΣΤΤΕ).
