Η κουλτούρα του Ελληνικού δημόσιου σχολείου: προσπάθεια τυπολογικής κατάταξης με βάση τις απόψεις των εκπαιδευτικών

PDF
Δημοσιευμένα: Ιουν 18, 2023
DOI: https://doi.org/10.12681/hjre.32656
Λέξεις-κλειδιά:
Ελληνικό δημόσιο σχολείο σχολική κουλτούρα τυπολογία κουλτούρας
Ευθυμία Λαλιώτη
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
https://orcid.org/0000-0003-3201-6456
Μανώλης Kουτούζης
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
https://orcid.org/0000-0003-3119-5210
Περίληψη

Η παρουσιαζόμενη έρευνα αποτέλεσε προσπάθεια χαρτογράφησης της κουλτούρας του Δημόσιου Σχολείου στην Ελλάδα με βάση τις απόψεις των Εκπαιδευτικών (Διευθυντών/-ντριών και Διδασκόντων/-ουσών). Σε μια προσέγγιση τυπολογικής κατάταξης (για την απάντηση στο δεύτερο κυρίως από τα τρία ερευνητικά ερωτήματα: Ο βαθμός επίδρασης των στοιχείων που συνθέτουν την ιδιαιτερότητα της σχολικής κουλτούρας στην Ελλάδα κατά τη  διαμόρφωσή της αποτελεί κριτήριο για την ανάπτυξη ενός μοντέλου τυπολογικής -με την έννοια των προσανατολισμών- κατάταξης αυτής;) αναδείχτηκαν δύο βασικοί προσανατολισμοί κουλτούρας, ο επικρατέστερος της ανθρωποκεντρικής-ανοιχτής-συνεργατικής κουλτούρας και ο σπανιότερος της γραφειοκρατικής-κλειστής κουλτούρας, με σχετική σύγκλιση μεταξύ τους στην πρόσληψη του συγκεντρωτισμού. Ως παράγοντες που επηρεάζουν -με μη υψηλή βεβαιότητα- τις απόψεις και επιλογές των εκπαιδευτικών ως προς τους προσανατολισμούς της σχολικής κουλτούρας αναδείχτηκαν η θέση που κατέχουν οι εκπαιδευτικοί στη σχολική μονάδα, ο τύπος της σχολικής μονάδας και το μέγεθος αυτής (αριθμός μαθητών και αριθμός εκπαιδευτικών). Η διερεύνηση του θέματος στηρίχτηκε στο θεωρητικό μοντέλο των Ανταγωνιζόμενων Αξιών των Cameron and Quinn (1999, 2006, 2011) για τους τέσσερις τύπους οργανωσιακής κουλτούρας, με προσαρμοσμένη χρήση του Ερωτηματολογίου Maslowski (2001) για διερεύνηση των απόψεων των εκπαιδευτικών σχετικά με την κουλτούρα της σχολικής μονάδας τους, σε δείγμα σχολείων και των δύο Βαθμίδων Σχολικής Εκπαίδευσης από όλη την Ελλάδα.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Τα πνευματικά δικαιώματα των άρθρων του περιοδικού ανήκουν στους συγγραφείς. Τα άρθρα διατίθενται με άδειες Creative Commons CC-BC-SA 4.0

 
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Μανώλης Kουτούζης, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

Καθηγητής - Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών

Αναφορές
Αθανασούλα-Ρέππα, Α. (χ.χ.). Βασικές κοινωνιολογικές έννοιες - Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης. Παιδαγωγική Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών του ΟΑΕΔ. Ε.Κ.Π.Α., Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (05/10/2016).
Γκόβαρης Χ. (2019).Πολιτική παιδεία ενάντια στη μεταδημοκρατική συνθήκη: η σημασία και η συμβολή της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης.[Ομιλία]. ΙΣΤ΄ Διεθνές Συνέδριο της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος (Π.Ε.Ε.): «Το σχολείο στη δημοκρατία. Η δημοκρατία στο σχολείο.». Διοργάνωση: Π.Ε.Ε. και Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών (Παιδαγωγικά Τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Ειδικής Αγωγής, Προσχολικής Εκπαίδευσης) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. 29/11-01/12/2019, Βόλος. Στην ιστοσελίδα του Συνεδρίου διαθέσιμη η περίληψη (σσ. 13-14) (24/07/2020). Στα Πρακτικά Συνεδρίου, τόμος Α΄, σσ. 40-50 (με τίτλο: Εκπαίδευση ενάντια στη Μεταδημοκρατία – Η οπτική της Διαπολιτισμικής Παιδαγωγικής). Βόλος, 2022.
Κατσαρός, Ι. (2008). Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης. Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Αθήνα. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (02/01/2018).
Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας [Κ.ΑΝ.Ε.Π.-Γ.Σ.Ε.Ε.] (2017). 2016. Τα βασικά μεγέθη της εκπαίδευσης. Η ελληνική πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Μέρος Β: το εθνικό πλαίσιο αναφοράς (2001-2014). Ετήσια Έκθεση για την εκπαίδευση. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (02/05/2018). Το “Παράρτημα: Σύνοψη Συμπερασμάτων Ετήσιας Έκθεσης 2016 για την Εκπαίδευση” διαθέσιμο ηλεκτρονικά (02/05/2018).
Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας [Κ.ΑΝ.Ε.Π.-Γ.Σ.Ε.Ε.] (2018). 2017-2018. Τα βασικά μεγέθη της εκπαίδευσης. Η ελληνική πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια ειδική αγωγή και εκπαίδευση. Μέρος Α: πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στην εκπαίδευση και την απασχόληση - το ευρωπαϊκό πλαίσιο αναφοράς (2005-2016). Ετήσια Έκθεση για την εκπαίδευση. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (23/9/2019).
Κιούση, Σ. (2008). Σχέση σχολικής κουλτούρας, αξιών και σχολικής βελτίωσης. Πρακτικά 2ου Πανελληνίου Συνεδρίου με τίτλο «Νέο Εκπαιδευτικό Υλικό – Αξιολόγηση Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης». Άρτα, Μάρτιος 2008 – Τομ. 1, σ. 54. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (16/10/2016).
Κουτούζης, Μ. (1999). Η εκπαιδευτική μονάδα ως οργανισμός. Στο: Αθανασούλα– Ρέππα, Α., Κουτούζης, Μ., Μαυρογιώργος, Γ., Νιτσόπουλος, Β., & Χαλκιώτης, Δ. (1999). Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων, τόμος Α: Εκπαιδευτική Διοίκηση και Πολιτική (σσ. 23-45). Πάτρα, Ε.Α.Π..
Κουτούζης, Μ. (2017). Κουλτούρα εμπιστοσύνης στο ελληνικό σχολείο. Αναγνώσεις σε επίπεδα. [Εισήγηση]. Επιμορφωτική ημερίδα «Αυθεντική αξιολόγηση μαθητή», Τρίπολη, 18/03/2017. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (29/03/2017).
Κουτούζης, Μ., & Λαλιώτη, Ε. (2020). Κουλτούρα σχολικού οργανισμού: αναζητώντας στοιχεία προσδιορισμού της στο ελληνικό πλαίσιο αναφοράς. Άρθρο στο: Σύγχρονες Προσεγγίσεις για ένα αυτόνομο σχολείο (σσ. 137-186). Αθήνα, Εκδόσεις Γρηγόρη.
Λαλιώτη, Ε. (2022). Η κουλτούρα του ελληνικού δημόσιου σχολείου. Διδακτορική Διατριβή. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά στα αποθετήρια: α) Εθνικού Αρχείου Διδακτορικών Διατριβών και β) Βιβλιοθήκης Ε.Α.Π. (01/08/2022).
Λαλιώτη, Ε., & Κουτούζης, Μ. (2019). Δημοκρατική Σχολική Κουλτούρα: Ειδολογική και Τυπολογική Προσέγγιση. Εισήγηση στο ΙΣΤ΄ Διεθνές Συνέδριο της Παιδαγωγικής Εταιρίας Ελλάδος «Το Σχολείο στη Δημοκρατία, Η Δημοκρατία στο Σχολείο». Διοργάνωση: Π.Ε.Ε. και Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών (Παιδαγωγικά Τμήματα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Ειδικής Αγωγής, Προσχολικής Εκπαίδευσης) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. 29/11-01/12/2019, Βόλος. Στην ιστοσελίδα του Συνεδρίου διαθέσιμη η περίληψη (σσ. 121-122)(24/07/2020). Στα Πρακτικά Συνεδρίου, τόμος Γ΄, σσ. 493-506. Βόλος, 2022.
Νικολούδης Δ. (2015). Η Νέα Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά(17/10/2016).
Σαΐτης, Χ. (1992). Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευσης. Θεωρία και Πράξη. Αθήνα.
Χατζηπαναγιώτου, Π. (χ.χ.). Ο ρόλος της κουλτούρας στην αποτελεσματικότητα του σχολικού οργανισμού. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (17/10/2016).
Χριστοφίδου, Ε. (2011). Κουλτούρα και κλίμα. Παρουσίαση στα πλαίσια του Προγράμματος Επιμόρφωσης Νεοπροαχθέντων Διευθυντών Δημοτικής Εκπαίδευσης (25/11/2011). [Κείμενο παρουσίασης]. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (17/10/2016).
Cameron, K. S., & Quinn, R. E. (1999). Diagnosing and changing organizational culture. Reading: Addison-Wesley.
Cameron, K. S., & Quinn, R. E. (2006). Diagnosing and changing organizational culture: Based on the Competing Values Framework. Revised Edition. San Francisco: The Jossey-Bass Business & Management Series.
Cameron, K. S., & Quinn, R. E. (2011). Diagnosing and changing organizational culture: Based on the Competing Values Framework. Revised Edition. San Francisco: The Jossey-Bass Business & Management Series.
Clark, B. R. (1983). The Higher Education System: Academic Organization in Cross-national Perspective. Berkeley, Los Angeles: University of California Press.
Creswell, J. (2016). Η Έρευνα στην Εκπαίδευση. Σχεδιασμός, Διεξαγωγή και Αξιολόγηση Ποσοτικής και Ποιοτικής Έρευνας. 2η Ελληνική Έκδοση. Μετάφραση: Ν. Κουβαράκου. Επιμέλεια: Χ. Τσορμπατζούδης. Αθήνα, Εκδόσεις Ίων.
Day, C. (2003). Η Εξέλιξη των Εκπαιδευτικών. Οι προκλήσεις της Δια Βίου Μάθησης. Μετάφραση: Α. Βακάκη. Αθήνα, Εκδόσεις Τυπωθήτω.
Fullan, M. (2001). Leading in a culture of change. San Francisco: Jossey-Bass. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (05/10/2016).
Geertz, C. (1973). Τhe interpretation of cultures. Selected essays. New York: Basic Books, Inc.. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (16/10/2016).
GeoGebra. Ηλεκτρονική εφαρμογή για τη διδασκαλία και εκμάθηση θετικών επιστημών. Διαθέσιμη ηλεκτρονικά.
Govgr. Το αρχείο δεδομένων των Σχολικών Μονάδων του πληθυσμού-στόχου διαθέσιμο ηλεκτρονικά (23/9/2019).
Handy, C. (1993). Understanding Organizations. London: Penguin.
IBM SPSS Statistics (Version)27. Λογισμικό στατιστικής ανάλυσης και παρουσίασης στατιστικών αποτελεσμάτων με πίνακες και γραφήματα. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά.
Iordanidis, G., Tsakiridou, H., & Balasi, Ai. (2015). Greek primary schools' organisational culture: An empirical study [online]. Leading and Managing: Journal of the Australian Council of Educational Leaders, 21(1) pp. 86-104. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (02/05/2018).
JASP. Λογισμικό στατιστικής ανάλυσης. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά.
Krejcie, R. V. & Morgan, W. D. (1970). Determining sample size for research activities. .Educational and Psychological Measurement, 30, pp. 607-610. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (10/10/2019).
Law, S. & Glover, D. (2000). Educational Leadership and Learning: Practice, Policy and Research. Buckingham & Philadelphia: Open University Press. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (01/03/2021).
Maslowski, R. (2001). School Culture and School Performance. (Ph.D. Thesis). University of Twente. Enschede. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (05/10/2016).
Maslowski, R. (2006).A review of inventories for diagnosing school culture. Journal of Educational Administration, v. 44(1), pp. 6-35. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (21/07/2018).
Microsoft Word.Λογισμικό επεξεργασίας κειμένου με ενσωματωμένο εργαλείο σχεδίασης γραφημάτων. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά.
Mindomo. Ψηφιακό εργαλείο δημιουργίας εννοιολογικών χαρτών. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά.
Morgan, G. (2006). Images of organization. Thousand Oaks: Sage. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (17/10/2016).
Morrison, M. (2012). Understanding Methodology. Στο: Briggs A. R. J., Coleman M. & Morrison M. (Eds) (2012). Research methods in Educational Leadership & Management (pp. 14-28). 3rd Edition. Los Angeles, London, New Delhi, Singapore, Washington: Sage.
Pang, N. S. K. (1998). Organizational Cultures of Excellent Schools in Hong Kong.[Paper]. Annual Meeting of the American Educational Research Association. San Diego, CA, 13-17, April 1998. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (05/10/2016).
Peterson, K. D.,& Deal, T. E. (1998). How leaders influence the culture of schools. Educational Leadership 56(1), pp. 28-30. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (19/11/2017).
Quinn, R. E. (1988). Beyond rational management: mastering paradoxes and competing demands of high performance. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
Quinn, R. E., & Cameron, K. (1983). Organizational Life Cycles and Shifting Criteria of Effectiveness: Some Preliminary Evidence. Management Science, 29(1), pp. 33-51.Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (05/10/2016).
Robbins, S. P. (2005). Organizational Behavior. 11th Edition. International Edition. Pearson. New Jersey: Prentice Hall.
Robson, C. (2010). Η έρευνα του πραγματικού κόσμου. Ένα μέσον για κοινωνικούς επιστήμονες και επαγγελματίες ερευνητές.2ηΈκδοση. Αθήνα, Εκδόσεις Gutenberg.
Schein, E. H. (1985). Organizational culture and leadership. A Dynamic View. San Francisco: Jossey-Bass.
Schein, E. H. (1990). Organizational Culture. Sloan School of Management, Massachusetts Institute of Technology. American Psychologist, 45(2), pp. 110-119. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (20/11/2016).
Schein, E. H. (1992). Organizational Culture and Leadership. 2nd Edition. San Francisco: Jossey-Bass.
Schein, E. H. (1999). The Corporate Culture Survival Guide. 1st Edition. San Francisco: Jossey-Bass.
Schein, E. H. (2004). Organizational Culture and Leadership. 3rd Revised Edition. San Francisco: Jossey-Bass.
Schein, E. H. (2009). The Corporate Culture Survival Guide. New and Revised Edition. San Francisco: Jossey-Bass. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (21/04/2017).
Schein, E. H. (2010). Organizational Culture and Leadership. 4th Revised Edition. San Francisco: Jossey-Bass.
Stoll, L. (2000) School Culture. Reprinted from School Improvement Network’s Bulletin, No. 9, Autumn 1998. Institute of Education, University of London. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (17/10/2016).
Stoll, L., & Fink, D. (1996). Changing Our Schools: Linking School Effectiveness and School Improvement. Buckingham: Open University Press.
Taylor, T. E. (1991). Development of a valid and reliable school culture audit. (Dissertation). Iowa State University, USA. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (05/10/2016).
Van Houtte, M. (2005). Climate or Culture? A Plea for Conceptual Clarity in School Effectiveness Research. School Effectiveness and School Improvement, 16, pp. 71-89. Διαθέσιμο ηλεκτρονικά (19/11/2017).