test Η εξόντωση των Εβραίων του Έβρου: ενημερότητα των εκπαιδευτικών και διατήρηση της μνήμης τοπικών πτυχών του Ολοκαυτώματος|Έρευνα στην Εκπαίδευση

Η εξόντωση των Εβραίων του Έβρου: ενημερότητα των εκπαιδευτικών και διατήρηση της μνήμης τοπικών πτυχών του Ολοκαυτώματος

PDF
Δημοσιευμένα: Dec 11, 2025
DOI: https://doi.org/10.12681/hjre.42588
Λέξεις-κλειδιά:
εκπαίδευση εκπαιδευτικών κουλτούρα μνήμης διδασκαλία της Ιστορίας ισραηλιτικές κοινότητες αντισημιτισμός
Ανδρέας Γκότοβος
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
https://orcid.org/0009-0002-8476-4894
Περίληψη

Στην εποχή της ψηφιακής πληροφορίας και του διαδικτύου η άντληση πληροφοριών γύρω από ιστορικά γεγονότα, και μάλιστα για συμβάντα τόσο σημαντικά όσο η γενοκτονία των εβραϊκών πληθυσμών σε ανατολική, κεντρική, δυτική Ευρώπη και τα Βαλκάνια (Ολοκαύτωμα, Shoah), έχει καταστεί πολύ ευχερέστερη σε σχέση με το παρελθόν. Προϋπόθεση για τη διαμόρφωση ενός ικανοποιητικού επιπέδου ενημερότητας γύρω από σημαντικά ιστορικά γεγονότα, όπως το παραπάνω, είναι η ύπαρξη ενδιαφέροντος για τη διεύρυνση του γνωστικού ορίζοντα του υποκειμένου σχετικά με αυτά. Στο σημείο αυτό αποκτά τη σημασία του ο ρόλος της εκπαίδευσης, του θεσμού που επωμίζεται το βάρος της ευαισθητοποίησης της νέας γενιάς γύρω από τον αντισημιτισμό και τη γενοκτονία ως προϊόντος του. Ερευνητικά δεδομένα από χώρες της Ευρώπης δείχνουν ότι τόσο το ενδιαφέρον των μαθητών για τη γενοκτονία, όσο και η εικόνα που έχουν διαμορφώσει από την ενημέρωσή τους γύρω από το θέμα αυτό, δεν ανταποκρίνονται σε εκείνο που έχει θέσει το σχολείο στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο ως επιθυμητό στόχο. Για τη δυσμενή αυτή εξέλιξη ερευνώνται παράγοντες όπως η κατάρτιση των εκπαιδευτικών και οι μεθοδολογικές προσεγγίσεις  του σχολείου αναφορικά με την επίτευξη του στόχου της ευαισθητοποίησης. Το παρόν άρθρο επιχειρεί να ανιχνεύσει την ορατότητα τοπικών πτυχών του Ολοκαυτώματος εκ μέρους των μελλοντικών εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης εστιάζοντας σε τέσσερα τοπικά συμβάντα από την εφαρμογή της «τελικής λύσης» στην περιοχή του Έβρου (Ορεστιάδα, Διδυμότειχο, Σουφλί, Αλεξανδρούπολη) για τα οποία οι αναφορές στον δημόσιο λόγο σχετικά με το Ολοκαύτωμα σε σύγκριση με την τοπική πτυχή αναφοράς, που είναι η Θεσσαλονίκη, σπανίζουν. Στηριζόμενη σε μια ποσοτικού τύπου εμπειρική προσέγγιση η έρευνα εξετάζει το επίπεδο ενημερότητας της νέας γενιάς εκπαιδευτικών γύρω από τις παραπάνω τοπικές πτυχές της γενοκτονίας σε συνάρτηση με την ενημερότητα γύρω από την κεντρική (ευρωπαϊκή) της διάσταση καθώς και με το ιστορικό ευαισθητοποίησης των συμμετεχόντων μέσω της εκπαίδευσης σε ζητήματα αντισημιτισμού και γενοκτονίας.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Τα πνευματικά δικαιώματα των άρθρων του περιοδικού ανήκουν στους συγγραφείς. Τα άρθρα διατίθενται με άδειες Creative Commons CC-BC-SA 4.0

 
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Αντωνίου, Γ., Κοσμίδης, Σ., Ντίνας, Η., & Σαλτιέλ, Λ. (2017). Ο Αντισημιτισμός στην Ελλάδα σήμερα: Εκφάνσεις, αίτια και αντιμετώπιση του φαινομένου, Θεσσαλονίκη: Heinrich Böll Stiftung
Βαρών - Βασάρ, Ο. (2012). Η ανάδυση μιας δύσκολης μνήμης. Κείμενα για τη γενοκτονία των Εβραίων. Αθήνα: εκδ. Εστία.
Bourgeois, E. J. (2020). In the Shadows of Memory: The Politics of Holocaust Memorialization and the Rise of Global Populism. The Expositor: A Journal of Undergraduate Research in the Humanities, 15, 26. https://digitalcommons.trinity.edu/eng_expositor/28/.
Chapman, A. (2020). Learning the lessons of the Holocaust: A critical exploration. In S. Foster, A. Pearce & A. Pettigrew (Eds.), Holocaust Education: Contemporary challenges and controversies (pp. 50–73), UCL Press. https://doi.org/10.2307/j.ctv15d7zpf.9
Ελευθερίου, Π. (2021). Η προσέγγιση του Ολοκαυτώματος στο ελληνικό σχολείο και η θέση του στη δημόσια ιστορία (Διδακτορική διατριβή), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. http://hdl.handle.net/10442/hedi/50844
Fleischer, H. (1991). Griechenland. In W. Benz (Ed.), Dimension des Völkermords: Die Zahl der jüdischen Opfer des Nationalsozialismus (pp. 241-274). München: Oldenbourg Wissenschaftsverlag. https://doi.org/10.1524/9783486708332.241
Foster, S. (2020). To what extent does the acquisition of historical knowledge really matter when studying the Holocaust? In S. Foster, A. Pearce& A. Pettigrew (Eds.), Holocaust Education: Contemporary challenges and controversies (pp. 28–49), UCL Press. https://doi.org/10.2307/j.ctv15d7zpf.8
Hale, R., Pettigrew, A., Karayianni, E., Pearce, A., Foster, S., Needham, K., Nienhaus, L., Chapman, A. (2023). Continuity and Change: Ten Years of Teaching and Learning about the Holocaust in England’s secondary schools. Centre for Holocaust Education. https://holocausteducation.org.uk/wp-content/uploads/Continuity_and_Change_full_report_2023.pdf
Λαδόπουλος, Γ. I. (2017). Το νέο πρόγραμμα σπουδών στα Θρησκευτικά και η σύνδεσή του με την τοπική ιστορία. Το ολοκαύτωμα των εβραίων της Θεσσαλονίκης. Σύνδεση με εκπαιδευτικό δράμα & διαθεματικότητα. Ζητήματα Διδακτικής των Θρησκευτικών, 1, 139-145.
Κόκκινος, Γ., Μ. Βλαχού, Β. Σακκά, Ε. Κουνέλη, Α. Κώστογλου (2007). Προσεγγίζοντας το Ολοκαύτωμα στο ελληνικό σχολείο. Αθήνα: εκδ. Ταξιδευτής.
Κόκκινος. Γ. (2012).Η σκουριά και το πυρ. Προσεγγίζοντας τη σχέση ιστορίας, τραύματος και μνήμης. Αθήνα: εκδ. Gutenberg.
Λαδόπουλος, Γ. I. (2019). Διδακτικές προσεγγίσεις και προτάσεις για Nαζισμό & Oλοκαύτωμα: Εφαρμογή στο νέο πρόγραμμα σπουδών στα Θρησκευτικά Γυμνασίου. Ζητήματα Διδακτικής των Θρησκευτικών, 3, 302-315.
Μενεξιάδης, Α. (2006). Η καταστροφή των ισραηλιτικών κοινοτήτων. Κοινότητες Θράκης. Χρονικά, τ. 201, 25- 26.
Mazower, M. (2023). «Τι θυμάται η πόλη» (ομιλία του M. Mazower στη Θεσσαλονίκη). https://kis.gr/index.php/olokaftoma/meletes/2023-02-01-07-58-36
Μενεξιάδης, Α. (2006). Η καταστροφή των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων. Χρονικά, τ. 201, 21-50.
Μόλχο, Ρ. (2014).Το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων. Μελέτες Ιστορίας και Μνήμης. Αθήνα: εκδ. Πατάκη.
Παπανδρέου, Ζ. (2024). Η αντίληψη για την υπεράσπιση του χώρου στο πέρασμα των αιώνων. Στο Αγγελάκος, Κ. & Κουργιαντάκης, Χ. (επιμ.). Σύγχρονες προσεγγίσεις στη διδασκαλία της Ιστορίας. Διδακτικές προτάσεις για το μάθημα της Ιστορίας στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αθήνα: εκδ. Ασίνη, 91-131.
Παπαστρατής, Θ. (2018). Ιστορία των Εβραίων της Αλεξανδρούπολης. Χρονικά, τ. 250, 14-31.
Παπαστρατής, Θ. (2001).Οι Εβραίοι του Διδυμοτείχου. Αθήνα: εκδ. Τσουκάτου.
Παπαστρατής, Θ. (2013). Στον δρόμο του μεταξιού: Η ιστορία των Εβραίων του Σουφλίου. Στο Επί των ποταμών, περιοδική έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου, τ. 4, 32-44.
Pearce, A. (2017). The Holocaust in the National Curriculum after 25 years. Holocaust Studies, 23(3), 231–262. https://doi.org/10.1080/17504902.2017.1296068
Pearce, A. (2020). Marginalisation through commemoration: Trends and practices in Holocaust education in the United Kingdom. War & Society, 39(3), 215–220. https://doi.org/10.1080/07292473.2020.1786891
Ριτζαλέος, Β. (2012). Η εβραϊκή κοινότητα Καβάλας στον έλεγχο των βουλγαρικών Αρχών Κατοχής: οργάνωση, εκμετάλλευση, διάλυση (1942-1944). Στο Δαλκαβούκης, Β., Ε. Πασχαλούδη, Η. Σκουλίδας, Κ. Τσέκου (επιμ.) Αφηγήσεις για τη δεκαετία του 1940. Από το λόγο του κατοχικού κράτους στη μετανεωτερική ιστοριογραφία. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο, 69-90.
Ριτζαλέος, Β. Χ. (2006). Οι εβραϊκές κοινότητες στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο (διδακτορική διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης). http://hdl.handle.net/10442/hedi/20726
Σακκά, Β. (2017). Μιλώντας για το Ολοκαύτωμα και τις γενοκτονίες. Αναπαραστάσεις του αδιανόητου ανείπωτου και διδακτικές προσεγγίσεις του Ολοκαυτώματος: Ο Γιος του Σαούλ. https://simeio.org.gr/pdf/Ekpaideutiko-Yliko-Holocaust-Gios-Saul-Sakka.pdf
Stefanova, M. M. (2010). Die "Judenfrage" in Bulgarien während des Zweiten Weltkrieges. (MSci thesis, Wien Universität). https://phaidra.univie.ac.at/o:1272708
Φλάισερ, Χ. (1995). Στέμμα και σβάστικα. Η Ελλάδα της Κατοχής και της αντίστασης 1941-1944. τόμος Β΄. Αθήνα: Παπαζήσης
Φλάισερ, Χ. (2008). Οι Πόλεμοι της Μνήμης: Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος στη Δημόσια Ιστορία. Αθήνα: εκδ. Νεφέλη.
Φρεζής, Ρ. (2001). Η ισραηλιτική κοινότητα Νέας Ορεστιάδας. Χρονικά, τ. 171, 12-19.
Χασιώτης, Ι. (2002). Ο αφανισμός των Ισραηλιτών της Δράμας και η ιστορική και πολιτική διάσταση του ελληνο-εβραϊκού Ολοκαυτώματος. Χρονικά, τ. 178, 6-12.
Χανδρινού, Σ. (2019). Η διδασκαλία των τραυματικών γεγονότων στην ιστορία: Απόψεις εκπαιδευτικών σχετικά με τη διδασκαλία του Ολοκαυτώματος. (αδημοσίευτη μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία), Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ΠΤΔΕ.