School buildings miserable, dirty, rotten, smelly and dark ... ": The hygienic condition of school buildings at the end of the 19th century through the institutional texts of the time


Θαλασσογραφία, 50Χ60,ελαιογραφία, Μαρία Τσιβά, 2015
Published: Jun 1, 2021
Keywords:
School buildings in 19th century counselors ΄s reports student’s health pedagogical thinking
Σοφία Κανταράκη
https://orcid.org/0000-0001-7659-080X
Abstract
The purpose of this paper is to capture the image of Greek schools buildings through institutional texts. The last quarter of the 19th c. there is a strong scientific and legislative interest in improving the conditions of schooling in Greece, a fact that has gradually highlighted the need to institutionalize school hygiene. This field, although belated for the Greek educational reality, marks the transition to a framework of necessary institutional activities, complementary to the new economic transformations and socio-cultural changes that are "triggered" from the 1870s onwards. It seems that the coexistence of pedagogical and medical science, but also reasons of social balance, make it imperative the need to monitor the health of students and the school environment. The issue of doctorates and their quality suitability emerges directly intertwined, as a central axis around which dysfunctional elements are wrapped, contrary to the purpose of education. The findings of the research, through the qualitative detection of institutional evidence, confirm and confirm the concerns of the educational world about the deteriorating school hygiene, the shortages, and the general misery of the schools buildings at the end of the 19th century.
Article Details
  • Section
  • Articles
Downloads
Download data is not yet available.
Author Biography
Σοφία Κανταράκη, University of Thessaly
Phd Canditate
References
Chadwick, Edwin. (1871). Sanitary principles of school construction, Royal College of Surgeons of England, London.
Dent, H. C. (1970). 1870-1970: Century of Growth in English Education, Longman Group Ltd.
Hirst, J. D. (1991). Public health and the public elementary schools, 1870-1907, History of Education, τομ. 2, τεύχος 2, σ. 107-118.
Jacket, D. A. (1904). «Η σωματική αγωγή των παίδων», Εθνική Αγωγή, περίοδος Β’, τεύχος Α΄, σσ. 31-37.
Lorinser, C. I. (1836). Zum Schutz der Gesundheit in den Schulen, Berlin, T.C.F., Eslin.
Nikolas, J. (1901). «Το σχολείον και η υγιεινή», Εθνική Αγωγή, έτος Δ΄, αρ. 7.
Αγριαντώνη, Χριστίνα. (1986). Οι απαρχές της εκβιομηχάνισης στην Ελλάδα τον 19οι αιώνα. Αθήνα, Ιστορικό Αρχείο-Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος.
Ζαβιτσάνος, Ξ. Θεοδόσιος (1975). Δημόσια-κοινωνική υγιεινή (προληπτική-κοινωνική ιατρική). 1ος τομ. Τεύχος Α΄, Αθήναι.
Θεοδώρου, Β.- Καρακατσάνη, Δ. (2003). Το κίνημα της υπαίθριας αγωγής τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Κοινωνική αντίληψη και ιατρικό-παιδαγωγικές αναζητήσεις. Θέματα Ιστορίας της Εκπαίδευσης, ΕΛ.Ε.Ι.Ε., τχ. 2. Αθήνα, Ατραπός, σελ. 55-78.
Θεοδώρου Β.-Καρακατσάνη, Δ. (2010). «Υγιεινής παραγγέλματα»: ιατρική επίβλεψη και κοινωνική πρόνοια για το παιδί τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, Αθήνα, Διόνικος.
Θεοδώρου Β.-Καρακατσάνη, Δ. (2011). Σχολική υγιεινή: Προβληματισμοί, επιρροές, και ενέργειες στο ελληνικό πλαίσιο (τέλη 19ου -αρχές 20ου αι.), στο Πανόραμα ιστορίας της εκπαίδευσης, Όψεις και Απόψεις, επιμ. Σ. Μπουζάκης, τόμος Β, Αθήνα, Gutenberg, σσ. 989-1005.
Καλαφάτη, Ελένη. (1988). Τα σχολικά κτίρια της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης 1821-1929. Από τις προδιαγραφές στον προγραμματισμό, Αθήνα, Ιστορικό αρχείο ελληνικής νεολαίας, Γ.Γ.Ν.Γ.
Κανάκης, Ι. (1995). Η εσωτερική οργάνωση και λειτουργία του νεοελληνικού Δημοτικού σχολείου, Αθήνα, Γρηγόρης.
Καραφύλλης, Αθανάσιος.(2001). Νεοελληνική εκπαίδευση: Δυο αιώνες μεταρρυθμιστικών προσπαθειών, Αθήνα, Κριτική.
Κοντομήτρος, Γεώργιος. (2006). Η Γερμανική Μεταρρυθμιστική Παιδαγωγική και οι επιδράσεις της στην ελληνική εκπαίδευση κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αι., Βόλος, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Θεσσαλίας.
Μάνδυλα-Κουσουνή, Μ.(2009). Οι παρεμβάσεις της έδρας της υγιεινής και της επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών στη νοσηρότητα και τη βρεφική νοσηρότητα της πόλης των Αθηνών το 19ο αι., Ιατρικά Χρονικά Βορειοδυτικής Ελλάδος, τ. 5, τεύχος 2, σσ.95-101.
Λέφας, Χριστόδουλος. (1942). Ιστορία της εκπαιδεύσεως, Αθήνα, έκδοση Οργανισμού Εκδόσεως Σχολικών Βιβλίων.
Ληξουριώτης, Γιάννης. (1986). Κοινωνικές και νομικές αντιλήψεις για το παιδί, Αθήνα-Γιάννινα, Δωδώνη.
Μπουζάκης, Σήφης. (1999). Νεοελληνική εκπαίδευση (1821-1998): Εξαρτημένη ανάπτυξη, Αθήνα, Gutenberg.
Μουτούσης, Κ. (1928), Επιδημιολογική ασχολία της Εταιρείας από της ιδρύσεως μέχρι του 1900, Ιατρικά Χρονικά, τ. 2, σσ. 484-514.
Ντούτσης, Δημήτριος (2008). Η σχολική υγιεινή στην Ελλάδα: 1864-1913, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ε.Κ.Τ. Ηλεκτρονική τοποθεσία και πρόσβαση: http://thesis.ekt.gr/21491.
Παπαδημητρίου, Ν. Σοφία. (1950). Η ιστορία του Δημοτικού μας σχολείου, μέρος Α΄ (1834-1895), Αθήνα.
Σκούρα, Λαμπrινή. (2014). Η γενική πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα, (1862-1910), Αθήνα. Gutenberg.
Σολομών, Ιωσήφ. (1992). Εξουσία και τάξη στο Νεοελληνικό σχολείο, Αθήνα, Αλεξάνδρεια.
Στεφάνου, Δ. (1960). Σχολική υγιεινή μετά στοιχείων παιδολογίας, Αθήναι, Ηλ. Παυλόπουλος.
Τρίχα, Λύντια (2000). Συνθήκες υγείας και υγιεινής κατά τη δεκαετία του 1880, στο Ο Χαρίλαος Τρικούπης και η εποχή του. Πολιτικές επιδιώξεις και κοινωνικές συνθήκες, Αθήνα, Παπαζήση,
Πρωτογενείς αναφορές
Βάφας, Γ. Χ. (1878). Αι Αθήναι υπό ιατρικήν έποψιν, Αθήνησι, Τύποις Ανδρέου Κορομηλά.
Βενθύλος, Γεώργιος. (1884). «Θεσμολόγιον Δημοτικής εκπαιδεύσεως 1833-1883», τ. Α΄, εν Αθήναις, εκ του Τυπογραφείου Σ. Κ. Βλαστού.
Βλάμος, Γεώργιος. (1904). Η υγιεινή του σχολείου, επιμ. Λυσάνδρου Κώνστα, εν Αθήναις, Τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου.
Βρατσάνος, Ι. Μιλτιάδης. (1885). Απομνημονεύματα της κατά την Εύβοιαν και Σύρον εκδρομής μου. Το παιδαγωγικόν σχολείον 1885. Έτος Β΄, Αριθ. 8-9, σσ. 349-367.
Βρατσάνος, Ι. Μιλτιάδης. (1898), Ελληνικόν παιδαγωγικόν Σχολείον ήτοι Σύστημα Αγωγής και διδασκαλίας, εν Αθήναις, εκ του Τυπογραφείου Σ.Κ. Βλαστού.
Λαμπαδάριος, Εμμανουήλ. (1928). Μαθήματα σχολικής υγιεινής, Αθήναι, Τύποις ΄Σφενδόνοις΄.
Μωραΐτης, Σπυρίδων. (1880). Διδασκαλική: ή σύντομοι οδηγίαι περί της χρήσεως της νέας διδασκαλικής μεθόδου, Εν Αθήναις, Σύλλογος προς Διάδοσιν των ελληνικών Γραμμάτων.
Μωραΐτου, Γ. Δημήτριος. (1927). Ιστορία Παιδαγωγικής, Αθήναις, Τύποις εκδοτικοίς Α.Ε. Μπλαζουδάκη.
Παπαναστασίου, Π. Ι. (1891). Λόγος επί των εκπαιδευτικών νομοσχεδίων της Μέσης Εκπαιδεύσεως, Εν Αθήναις, εκ του Τυπογραφείου «Ο Παλαμήδης».
Παπασωτηρίου, Γεώργιος. (1907). Μελέτη περί δημοτικής εκπαίδευσης ήτοι τι θα εκέρδιζεν η κοινωνία αν ήσαν καλύτερα τα δημοτικά σχολεία, εν Ηρακλείω Κρήτης, εκδότης Νικόλαος Αλικιώτης.
Τζουμελέας, Σ. Γ.- Παναγόπουλος, Π. Δ. (1933), Η εκπαίδευση μας στα τελευταία 100 χρόνια, Αθήναι. Εκδ. Οίκος Δημητράτου.
Τσιαχτσίρης, Δημήτριος. (1870). Εγχειρίδιον Υγιεινής, Εν Κωνσταντινούπολει, Τύποις Ανατολικού Αστέρος.
Εγκύκλιοι/Εκθέσεις
Αιτιολογική έκθεσις περί της Δημοτικής Εκπαιδεύσεως. Παράρτημα της Εφημερίδος της Βουλής της Α΄ Συνόδου της ΙΕ΄ βουλευτικής περιόδου 2 Μαρτίου 1899, σσ.325-387, Αθήνα, Εθνικό Τυπογραφείο.
Εγκύκλιος του Υπουργείου Δημόσιας Εκπαίδευσης αρ. 7694/20 Σεπτεμβρίου 1879, «Περί βελτιώσεως της Δημοτικών Σχολείων» , μονόφυλλο, Δ.Α.Ν., φακ. 0/30.1879.
Εφημερίς της Κυβερνήσεως, 1894, τεύχος Β΄, 4 Ιουνίου 1894.
Εκθέσεις των κατά το 1883 προς επιθεώρησιν των δημοτικών σχολείων αποσταλλέντων εκτάκτων επιθεωρητών, Υπουργείον Εκκλησιαστικών και της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως, 1885.