"We shall secure that the younger generation are good Greek people for the future ahead of us...": the perception of the Greek antiquity by the 4th of August regime through the subject of Ancient Greek language


πίνακας εξωφύλλου: Μ. Τσιβά
Published: Aug 26, 2022
Keywords:
4th of August regime Ancient Greek language classical studies Greek interwar period instrumentalization of the Greek antiquity
Dimitrios Soulakakis
https://orcid.org/0000-0001-6731-263X
Abstract

The purpose of the current study is the investigation of the perception of the Greek antiquity by the regime of the 4th August 1936 penetrating the field of education. In particular, what is examined and discussed are the number of teaching hours as well as the syllabus of the subject of the Ancient Greek language in Junior High School and Vocational Schools based primarily on the published curricula, the timetables and the original resources of the era. The turn to the classical past with the intention to enhance the national identity had already begun in the 19th century and was leveraged intensely in the 1920s and 1930s by fascism and Nazism within the context of the education policy. Following the Asia Minor catastrophe and the fade of the concept of the Great Idea, the new identity of the Greek people was determined by the idealist intelligentsia of the time, who were in turn influenced by the rhetoric of totalitarianism, which rendered the classical past central. This was identified with moralistic preaching within the context of distancing themselves from the so-called negatively charged parliamentary system as well as communism which was on the rise. The adherence to the classical past penetrated education; the subject of Ancient Greek language being the most salient expression. The more liberal reform of 1929, according to which the subject was taught through excerpts translated into the language spoken at the time, was followed by the conservative governments of the 1930s which placed emphasis on the authentic language and the linguistic formalism. It appears that the regime of the 4th of August does not deviate from the existing classical dominance in education. The findings of the investigation concerning the syllabus in Junior High School revealed that despite the frequent reviews of the course outlines, the subject of the Ancient Greek language remains salient in all classes, its teaching hours outnumber those of other subjects, while the curriculum comprises texts aiming at instilling moralistic preaching, love of the homeland, heroism and submission to authorities. On the other hand, the examination of the curricula of Vocational Schools underline the attempt on the part of the regime to curb the classical orientation in the field of vocational training and adjust the course outline to the emergent necessities of the economy of the time, the Second World War looming on the horizon. For this reason, after Ioannis Metaxas was appointed Minister of Education in 1938, the Vocational Schools are independent of Secondary Education, the moralistic didactic school reader (Anagnostiko) is abolished and the Ancient Greek language is taught through translated excerpts in parallel with modern Greek texts.

Article Details
  • Section
  • Articles
Downloads
Download data is not yet available.
References
Προεδρικά Διατάγματα, Νόμοι, Αναγκαστικοί Νόμοι και Βασιλικά Διατάγματα
Π.Δ. 18 Νοεμβρίου 1931 «Περί αναλυτικού προγράμματος διδακτέων μαθημάτων σχολείων Μ. Εκπαιδεύσεως δια το σχολικόν έτος 1931-32», ΦΕΚ 12/13 Ιανουαρίου 1932, τ. Α΄.
Ν. 5874/18 Οκτωβρίου 1933 «Περί αστικών σχολείων», ΦΕΚ 318/21 Οκτωβρίου 1933, τ. Α΄.
Β.Δ. 5 Νοεμβρίου 1935 «Περί του αναλυτικού προγράμματος της Μ. Εκπαιδεύσεως», ΦΕΚ 537/9 Νοεμβρίου 1935.
Α.Ν. 334/7 Νοεμβρίου 1936 «Περί συστάσεως «Εθνικής Οργανώσεως της Νεολαίας», ΦΕΚ 499/10 Νοεμβρίου 1936, τ. Α΄.
Α.Ν. 770/7 Ιουλίου1937 «Περί των σχολείων της Μέσης Εκπαιδεύσεως», ΦΕΚ 423/22 Οκτωβρίου 1937, τ. Α΄.
Β.Δ. 18 Οκτωβρίου 1937 «Περί του Αναλυτικού και του Ωρολογίου Προγράμματος της πρώτης τάξεως Γυμνασίων», ΦΕΚ 423, 22 Οκτωβρίου 1937, τ. Α΄.
Β.Δ. 18 Οκτωβρίου 1937 «Περί του αναλυτικού και του ωρολογίου προγράμματος της Α΄ τάξεως των αστικών σχολείων», ΦΕΚ 423/22 Οκτωβρίου 1937, τ. Α΄.
Β.Δ. 14 Μαρτίου 1938 «Περί του αναλυτικού και του ωρολογίου προγράμματος της δευτέρας τάξεως Γυμνασίων», ΦΕΚ 104/18 Μαρτίου 1938, τ. Α΄.
Β.Δ. 14 Μαρτίου 1938 «Περί του αναλυτικού και του ωρολογίου προγράμματος της Β΄ τάξεως των αστικών σχολείων», ΦΕΚ 104/18 Μαρτίου 1938, τ. Α΄.
Β.Δ. 8 Φεβρουαρίου 1939 «Περί Αναλυτικού και Ωρολογίου Προγράμματος της Α΄ τάξεως των Προγυμνασίων και οκταταξίων Γυμνασίων», ΦΕΚ 56/14 Φεβρουαρίου 1939, τ. Α΄.
Β.Δ. 8 Φεβρουαρίου 1939 «Περί Αναλυτικού και Ωρολογίου προγράμματος της Β΄ τάξεως των Προγυμνασίων και οκταταξίων Γυμνασίων», ΦΕΚ 56/14 Φεβρουαρίου 1939, τ. Α΄.
Α.Ν. 1800/14 Ιουνίου 1939 «Περί Αστικών Σχολείων αμφοτέρων των φύλων», ΦΕΚ 244/17 Ιουνίου 1939, τ. Α΄.
Α.Ν. 1849/26 Ιουνίου 1939 «Περί των σχολείων Μέσης Εκπαιδεύσεως», ΦΕΚ 300/25 Ιουλίου 1939, τ. Α΄.
Β.Δ. 3 Νοεμβρίου 1939 «Περί του Αναλυτικού και του Ωρολογίου Προγράμματος των μαθημάτων των διδακτέων εις τους μαθητάς των επί τη βάσει του υπ. αριθ. 1849/1939 Αναγκαστικού Νόμου ιδρυθέντων εξαταξίων γυμνασίων», ΦΕΚ 477/9 Νοεμβρίου 1939, τ. Α΄.
Β.Δ. 3 Νοεμβρίου 1939 «Περί του Αναλυτικού και του Ωρολογίου Προγράμματος των μαθημάτων των διδακτέων εις τους μαθητάς των επί τη βάσει του υπ. αριθ. 1800/1939 Αναγκαστικού Νόμου ιδρυθέντων αστικών σχολείων», ΦΕΚ 478/9 Νοεμβρίου 1939, τ. Α΄.
Πρακτικά Ανώτατου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου
Καθαρά Πρακτικά Ανωτάτου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, Πράξις 6, 20 Αυγούστου 1937. Ανακτήθηκε στις 29/06/2022 από http://e-library.iep.edu.gr/iep/collection/minutes/item.html?code=1937-0012&tab=01
Καθαρά Πρακτικά Ανωτάτου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, Πράξις 10, 1 Σεπτεμβρίου 1937. Ανακτήθηκε στις 29/06/2022. από http://e-library.iep.edu.gr/iep/collection/minutes/item.html?code=1937-0012&tab=01
Καθαρά Πρακτικά Ανωτάτου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, Πράξις 85, 2 Αυγούστου 1941. Ανακτήθηκε στις 12/08/2022 από http://e-library.iep.edu.gr/iep/collection/minutes/item.html?code=1941-0025&tab=01
Δημοσιευμένο υλικό
Ι. Μεταξάς, (χ.χ.). Λόγοι και Σκέψεις 1936-1941, τ. Α΄ και Β΄, Αθήνα: Γκοβόστης.
Εκδόσεις 4ης Αυγούστου
Η Εκπαίδευσις μετά την 4ην Αυγούστου: Αι νέαι κατευθύνσεις. (1937). Χ.τ.: εκδόσεις 4ης Αυγούστου (αριθ. 6).
Άρθρα σε περιοδικά της 4ης Αυγούστου
α.-. (23 Σεπτεμβρίου 1939). Λαχανοκηπία. Όλοι μαζί εμπρός εις την μάχην της εθνικής μας αυταρκείας. Όπλα μας το τσαπί και το άροτρο. Η Νεολαία, 50, 1614-1615.
Βουρβέρης, Κ. Ι. (Νοέμβριος 1938). Το πνεύμα της συγχρόνου Ελληνικής Αγωγής. Το Νέον Κράτος, 15, 1236-1243.
Καμπάνης, Α. (Απρίλιος 1938). Οι διανοούμενοι και το ‘‘Νέον Κράτος’’. Το Νέον Κράτος, 8, 377-382.
Κδς. (25 Φεβρουαρίου 1939). Η ελληνική γη. Η Νεολαία, 20, 649-651.
Κυριάκης, Ε. (Ιούλιος 1938). Αι περί πολιτισμού φιλοσοφικαί απόψεις του Ιωάννου Μεταξά. Το Νέον Κράτος, 11, 824-828.
Κυριάκης, Γ. Ε. (Αύγουστος 1938). Έργα και σκοποί του Νέου Κράτους. Το Νέον Κράτος, 12, 890-894.
Παλαιολόγος, Κ. (Οκτώβριος 1937). Ελληνικήν νεότητα ισχυράν και φρονηματισμένην. Το Νέον Κράτος, 2, 129-133.
Πετρόπουλος, Κ. Ι. (Δεκέμβριος 1937). Το Νέον Κράτος και η θετική εκπαίδευσις των νέων. Το Νέον Κράτος, 4, 325-328.
Πουλιανός, Δ. Ζ. (9 Νοεμβρίου 1940). Η υπακοή στους Νόμους: Παραδείγματα από την αρχαίαν Ελλάδα. Η Νεολαία, 109, 183.
Σχολικά Εγχειρίδια
Νιρβάνα, Π. - Ζήση Δ. Γ. κ.ά., (1939). Ελληνόπουλα: Αναγνωστικό Γ΄ Δημοτικού. Εν Αθήναις: ΟΕΣΒ. Ανακτήθηκε στις 29/06/2022 από http://e-library.iep.edu.gr/iep/collection/browse/item.html?code=02-03434&tab=01
Παπαναστασίου, Χ. Α. (1940). Πλάτωνος Απολογία Σωκράτους και Κρίτων: Δια την Ε΄ τάξιν Γυμνασίων παλαιού τύπου και την ΣΤ΄ τάξιν Γυμνασίων νέου τύπου. Εν Αθήναις: ΟΕΣΒ. Ανακτήθηκε στις 03/07/2022 από http://e-library.iep.edu.gr/iep/collection/browse/item.html?code=01-17270&tab=01
Φάβης, Β. & Χαραλαμπόπουλος, Κ. (1938). Εκλογαί εξ Αρχαίων Ελλήνων Συγγραφέων δια την Β΄ και Γ΄ τάξιν των Οκταταξίων Γυμνασίων και Πενταταξίων Προγυμνασίων και την Γ΄ τάξιν των Αστικών Σχολείων. Εν Αθήναις: ΟΕΣΒ. Ανακτήθηκε στις 03/07/2022 από http://e-library.iep.edu.gr/iep/collection/browse/item.html?code=01-18454&tab=01
Φιλικού, Δ. (1938). Αναγνωστικόν της αρχαίας ελληνικής γλώσσης: Δια τας κατωτέρας τάξεις των οκταταξίων Γυμνασίων, πενταταξίων Προγυμνασίων και Αστικών σχολείων. Εν Αθήναις: ΟΕΣΒ. Ανακτήθηκε στις 27/06/2022 από http://e-library.iep.edu.gr/iep/collection/browse/item.html?code=01-17680&tab=01
Δευτερογενής Βιβλιογραφία
Joshua, A. (2012). Excavating modernity: the Roman past in fascist Italy. New York: Cornell University Press.
Chapoutot, J. (2012). Ο εθνικοσοσιαλισμός και η Αρχαιότητα. Αθήνα: Πόλις.
Griffin, R. (2007). Modernism and Fascism: The Sense of a Beginning under Mussolini and Hitler. New York: Palgrave Macmillan.
Griffin, R. (1993). The nature of Fascism. London: Routledge.
Kallis, A. (2014). The Third Rome, 1922-1943: The Making of the Fascist Capital. UK: Palgrave Macmillan.
Mazower, M. (2015). Η Ελλάδα και η οικονομική κρίση του Μεσοπολέμου. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.
Roche, H. (2013) “In Sparta fühlte ich mich wie in einer deutschen Stadt” (Goebbels): The Leaders of the Third Reich and the Spartan Nationalist Paradigm. Στο Felicity Rash, Geraldine Horan, and Daniel Wildmann (eds.), English and German Nationalist and Anti-Semitic Discourse, 1871–1945 (σσ. 91-115), Oxford: Peter Lang.
Roche, H. (2019). Mussolini’s ‘Third Rome’, Hitler’s Third Reich and the Allure of Antiquity: Classicizing Chronopolitics as a Remedy for Unstable National Identity?. Fascism, 8(2), 127-152. DOI: https://doi.org/10.1163/22116257-00802004
Αγγελής, Β. (2006). «Γιατί χαίρεται ο κόσμος και χαμογελάει, πατέρα…»: «Μαθήματα Εθνικής Αγωγής» και νεολαιίστικη προπαγάνδα στα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας. Αθήνα: Βιβλιόραμα.
Αθανασιάδης, Χ. (Οκτώβριος 2018). «Από σήμερα είστε μικροί στρατιώτες!»: ο Ιωάννης Μεταξάς και η δημοτική γλώσσα. Τα Ιστορικά, 68, 187-210.
Αντωνίου, Δ. (1989). Τα προγράμματα της Μέσης Εκπαίδευσης (1833-1929). Αθήνα, Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας, τρίτος τόμος.
Βαρμάζης, Ν. Δ. (1992). Η αρχαία ελληνική γλώσσα και γραμματεία ως πρόβλημα της νεοελληνικής εκπαίδευσης: από την Αναγέννηση ως την καθιέρωση της Δημοτικής. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη.
Βατικιώτης, Π. Γ. (2005). Μια πολιτική βιογραφία του Ιωάννη Μεταξά: Φιλολαϊκή Απολυταρχία στην Ελλάδα, 1936-1941. Αθήνα: Ευρασία.
Βεντούρα, Λ. (1992). Η νομοθεσία περί διδακτικών βιβλίων: Μια εστία συγκρούσεων εκπαιδευτικού δημοτικισμού και αντιμεταρρυθμιστών (1907-1937). Μνήμων, 14, 91-114. DOI: https://doi.org/10.12681/mnimon.170
Γουργουρής, Σ. (2007). Έθνος - Όνειρο: Διαφωτισμός και θέσμιση της σύγχρονης Ελλάδας. Αθήνα: Κριτική.
Η ιστορία του εθνικού διχασμού: κατά την αρθρογραφία του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Ιωάννου Μεταξά (2003). Θεσσαλονίκη: Κυρομάνος.
Καγκαλίδου, Ζ. Ι. (1999). Εκπαίδευση και πολιτική: Η περίπτωση του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη.
Καλεράντε, Ευ. (2016). Παιδεία στα χρόνια της δικτατορίας 1936-1940, Αθήνα: Γρηγόρη.
Κόκκινος, Γ. (χ.χ.). Η φασίζουσα ιδεολογία στην Ελλάδα: Η περίπτωση του περιοδικού «Νέον Κράτος» (1937-1941). Χ.τ.: Παπαζήση.
Κοντού, Γ. Η πολιτική και κοινωνική ιδεολογία της 4ης Αυγούστου και ο τρόπος με τον οποίο αυτή επηρέασε την εκπαίδευση και τη νεολαία (Ε.Ο.Ν.). (Διδακτορική Διατριβή). Ανακτήθηκε στις 02/08/2022 από http://hdl.handle.net/10442/hedi/38790.
Κουλούρη, Χ. (1996). Φανατισμός, δογματισμός συγκρότηση ταυτότητας. Μια προσέγγιση στο λόγο των σχολικών εγχειριδίων. Μνήμων, 18, 143-156. DOI: https://doi.org/10.12681/mnimon.543
Μαμάκης, Γ. (2004). Το φυσικό περιβάλλον ως μέσο για την επίτευξη της εθνικής αυτάρκειας. Η εκπαίδευση έξω από το σχολείο (μεσοπόλεμος, κατοχή). Σύγχρονη Εκπαίδευση, 139, 33-44.
Μαρκέτος, Σ. (2006). Πώς φίλησα τον Μουσολίνι! Τα πρώτα βήματα του ελληνικού φασισμού. Αθήνα: Βιβλιόραμα, τ. 1.
Μαχαίρα, Ε. (1987). Η νεολαία της 4ης Αυγούστου: Φωτογραφές. Αθήνα: Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας.
Μπογιατζής, Β. Α. (2012). Μετέωρος Μοντερνισμός: Τεχνολογία, ιδεολογία της επιστήμης και πολιτική στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου (1922-1940). Αθήνα: Ευρασία.
Νούτσος, Χ. (1999). Προγράμματα Μέσης Εκπαίδευσης και κοινωνικός έλεγχος (1931-1973). Αθήνα: Θεμέλιο.
Παπαδημητρίου, Δ. (2006). Από τον λαό των νομιμοφρόνων στο έθνος των εθνικοφρόνων: η συντηρητική σκέψη στην Ελλάδα 1922-1967. Αθήνα: Σαββάλας.
Πάπαρη, Α. Γ. (2016). Ελληνικότητα και αστική διανόηση στον Μεσοπόλεμο [1922-1940] (Διδακτορική Διατριβή). Ανακτήθηκε την 01/07/2022 από http://hdl.handle.net/10442/hedi/37085
Πέιν, Σ. Τζ. (2000). Η ιστορία του φασισμού. Αθήνα: Φιλίστωρ.
Σαράντης, Κ. (2009). Η ιδεολογία και ο πολιτικός χαρακτήρας του καθεστώτος Μεταξά. Στο Θ. Βερέμης (επιμ.), Ο Μεταξάς και η εποχή του (σσ. 45-71). Αθήνα: Ευρασία.
Τζιόβας, Δ. (2006). Οι μεταμορφώσεις του εθνισμού και το ιδεολόγημα της ελληνικότητας στο μεσοπόλεμο. Αθήνα: Οδυσσέας, 22006, (α΄ έκδ. 1989).
Φούκας, Β. Α. (2017-18). Η πορεία της αφομοίωσης των σλαβοφώνων στη Μακεδονία: Απόψεις και προτάσεις των Επιθεωρητών Δημοτικής Εκπαίδευσης (1924-1925). Θέματα Ιστορίας της Εκπαίδευσης, 15-16, Περιοδική Έκδοση της Ελληνικής Εταιρείας Ιστορικών της Εκπαίδευσης. Αθήνα: Gutenberg, 143-173. Ανακτήθηκε στις 25/08/2022 από https://www.eleie.gr/images/stories/ekdoseis/t15-16/15-16.compressed.pdf
Φραγκουδάκη, Α. (1992). Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και φιλελεύθεροι διανοούμενοι: άγονοι αγώνες και ιδεολογικά αδιέξοδα στο μεσοπόλεμο. Αθήνα: Κέδρος.