Ηθική και ζώα εργαστηρίου

PDF (English)
Δημοσιευμένα: Nov 17, 2017
DOI: https://doi.org/10.12681/jhvms.14916
Λέξεις-κλειδιά:
ζώα εργαστηρίου ηθική βιοϊατρική έρευνα
N. KOSTOMITSOPOULOS (Ν. ΚΩΣΤΟΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΣ)
Centre for Experimental Surgery, Biomedical Research Foundation of the Academy of Athens
Περίληψη

Η χρησιμοποίηση ζωικών προτύπων στη βιοϊατρική έρευνα αποτελεί επιστημονική πρακτική, που έχει συμβάλλει καθοριστικά στην κατανόηση βασικών βιολογικών λειτουργιών, αλλά και στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ανθρώπων και των ζώων. Για πολλά χρόνια η χρησιμοποίηση των ζώων στη βιοϊατρική έρευνα είχε ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, οι δε ερευνητές που χρησιμοποιούσαν ζώα εργαστηρίου τεκμηρίωναν την αναγκαιότητα του πειραματισμού τους βασιζόμενοι κυρίως στα προσδοκώμενα για τον άνθρωπο οφέλη. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας εικοσαετίας, η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης καιτο ενδιαφέρον των επιστημόνων που ασχολούνται με την υγεία και την ευζωία των ζώων εργαστηρίου έχουν καταστήσει σαφές ότι η χρησιμοποίηση ζώων στη βιοϊατρική έρευνα θα πρέπει να ακολουθεί συγκεκριμένους ηθικούς, νομοθετικούς και επιστημονικούς κανόνες. Ο ερευνητής οφείλει να αιτιολογεί, τόσο στην επιστημονική κοινότητα όσο και στην κοινωνία, την ηθική αναγκαιότητατης χρησιμοποίησης ζώων, αλλά και να μεριμνά για την τήρηση συγκεκριμένων κανόνων δεοντολογίας. Η ηθική τεκμηρίωση της ερευνητικής πρότασης θα πρέπει ουσιαστικά να δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα που αφορούν στην αναγκαιότητατης χρησιμοποίησης ζώων εργαστηρίου, καθώς και στην εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων για την ορθή χρησιμοποίηση των ζώων αυτών. Ειδικότερα θα πρέπει να περιλαμβάνει: α) τον ορισμό των στόχων του ερευνητικού πρωτοκόλλου, καθώς και τις αναμενόμενες πιθανότητες επιτυχίας του, β) την τεκμηρίωση της αναγκαιότητας για τη χρησιμοποίηση ζώων, γ) την εφαρμογή της Συνθήκης των 3Rs, δ) το σχεδιασμό πιλοτικής μελέτης, ε) τη συστηματική ανάλυση και στ) τη δυνατότητα επίτευξης του επιδιωκόμενου στόχου του πρωτοκόλλου με τη διαθέσιμη υλικοτεχνική υποδομή και το απαραίτητο προσωπικό. Η ηθική τεκμηρίωση του ερευνητικού πρωτοκόλλου αποτελεί δυναμική διαδικασία που αρχίζει από τη φάση του σχεδιασμού του ερευνητικού πρωτοκόλλου και ολοκληρώνεται με την αξιολόγηση και την επεξεργασία των αποτελεσμάτων. Στη διαδικασία αυτή οφείλουν να συμμετέχουν όλα τα μέλη της ερευνητικής ομάδας. Ζώντας σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, όπου τα μέσα ενημέρωσης έχουν εκμηδενίσει τόπο και χρόνο, το κΰριο μήνυμα που θα πρέπει να διαχέεται από την επιστημονική κοινότητα προς την κοινωνία είναι ότι εφόσον η χρησιμοποίηση των ζώων είναι αναπόφευκτη αυτή θα πρέπει να γίνεται με βάση συγκεκριμένα ηθικά,νομοθετικά και επιστημονικά κριτήρια. Με τον τρόπο αυτό θα οικοδομηθεί η σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης αλλά και εκτίμησης μεταξύ της ερευνητικής κοινότητας και του κοινωνικού συνόλου.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Special Article

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης.

Άρθρα που δημοσιεύονται στο περιοδικό διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 Non Commercial και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς.

Οι συγγραφείς μπορούν να καταθέσουν το άρθρο σε ιδρυματικό ή άλλο αποθετήριο ή/και να το δημοσιεύσουν σε άλλη έκδοση, με υποχρεωτική την αναφορά πρώτης δημοσίευσης στο J Hellenic Vet Med Soc

Οι συγγραφείς ενθαρρύνονται να καταθέσουν σε αποθετήριο ή να δημοσιεύσουν την εργασία τους στο διαδίκτυο πριν ή κατά τη διαδικασία υποβολής και αξιολόγησής της.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Animal Procedures Committee (2003). Review of cost-benefit assessment in the use of animals in research. http://www.apc.gov.uk/reference/costbenefit.pdf [accessed 31 January 2009].
Bateson Ρ (1991). Assessment of pain in animals. Animal Behaviour, 42:827-839.
Baumans V, Clausing P, Hubrecht R, Reber A, Vitale A, Wyffels E, Gyger M (2006). Report of the FELAS A's working group on standardization of enrichment. In Web guides. http://www.lal.org.uk/felasa.html [accessed 31 January 2009].
Chiarotti F and Puopolo M (2000). Refinement in behavioural research: a statistical approach. In: Progress in Reduction, Refinement and Replacement of Animal Experimentation. Eds. M. Balls, A.-M. van Zeller and M. Haider. Elsevier, The Netherlands, pp. 1222-1238.
Council of Europe (1993). Resolution on education and training of persons working with laboratory animals. http://www.coe.int/t/e/legal_affairs/legal_co-operation/biological_safety%2C_use_of_animals/laboratory_animals/Res%20training.
asp#TopOfPage [accessed 31 January 2009].
Council of Europe (1986). The protection of vertebrate animals used for experimental and other scientific purposes. http://www.conventions.coe.int/Treaty/Commun/QueVoulez
Vous.asp?NT=123&CM=8&DF=6/6/2008&CL=ENG
[accessed 31 January 2009].
Deeks JJ, Altman DG, Bradburn MJ (2001). Statistical methods for examining heterogeneity and combining results from several studies in meta-analysis. ImSystemic Reviews in Health care (Eds: Egger M, Davey Smith G, Altman DG). 2nd edition BMJ Books, London, UK.
European Commission (2008). Seventh Framework Programme (FP7). Getting through ethics review. http://cordis.europa.eu/fp7/ethics_en.html [accessed 12 November 2008].
European Commission (2007). Commission Recommendation 2007/526 on guidelines for the accommodation and care of animals used for experimental and other scientific purposes. Ο J L197 1-89.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2008). Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί προστασίας των ζώων που χρησιμοποιούνται για επιστημονικούς σκοπούς. http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri =COM:2008:0543: FIN:EL:PDF [accessed 31 January 2009].
European Union (1986). Council Directive 86/609/EEC of 24 November 1986 on the approximation of laws, regulations and administrative provisions of the Member States regarding the protection of animals used for experimental and other scientific purposes. OJL358:1-28.
Festing S, Wilkinson R (2007). The ethics of animal research. EMBO Reports, 8 (6): 526-530.
Festing M (2006). Design and Statistical methods in studies using animal models of development. ILAR Journal, 47(1):5-14.
Festing M, Altman D (2002). Guidelines for the design and statistical analysis of experiments using laboratory animals. ILAR Journal, 43(4):244-258.
Guhad F (2005). Introduction to the 3Rs (Refinement, Reduction, Replacement). Cont Topics, 44 (2):58-59.
Huque MF (1988). Experiences with meta-analysis in NDA submissions. Proc Biopharmac Sec Am Stat Assoc 2:28-33.
Kostomitsopoulos N, van Loo P, Paronis E, Alexakos P, Balafas E, Baumans V (2007). The influence of the location of a nest box in an individual ventilated cage on the preference of mice to use it. JAAWS, 10:112-121.
Κωστομητσόπουλος Ν, Αρβανίτη Α, Δηλέ Χ, Παπαδόπουλος Η, Παπατσίρος ΒΓ, Κυριακής ΣΚ (2007). Νομοθεσία για την προστασία και την υγεία των ζώων που χρησιμοποιούνται για πειραματικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς. ΠΕΚΕ, 58(3):270-274.
Κωστομητσόπουλος ΝΓ, Καραγιαννάκος ΠΕ (1999). Εναλλακτικές μέθοδοι στη χρησιμοποίηση ζωικών προτύπων στη χειρουργική έρευνα. Στο: Τιμητικός Τόμος Καθηγητού Β.Χ.Γολεμάτη. Εκδ. Ελληνική Εταιρεία Ενδοσκοπικής Χειρουργικής & άλλων Επεμβατικών Μεθόδων. Αθήνα, σελ. 187-193.
Lloyd ΜΗ, Foren BW, Wolfensohn (2008). Refinement: promoting the three Rs in practice. Laboratory Animals, 42:284-293.
McConway Κ (1992). The number of subjects in animal behavior experiments: is Still still right? Ethics in Research on Animal Behaviour, (eds M. Stamp Dawkins and L.M. Gosling) Academic Press, London, UK. pp. 35-38.
Morton D (2008). The importance of non-statistical design in refining animal experiments. RED VET 2008;IX(10B): http://www.veterinaria.org/revistas/redvet/nl01008B.html [accessed 24 November 2008].
Morton DM, Griffiths PHM (1985). Guidelines on the recognition of pain, distress and discomfort in experimental animals and a hypothesis for assessment. Veterinary Record, 116: 431-436.
National Centre for the Replacement, Refinement and Reduction of Animals in Research (NC3Rs) (2006a). Why do a pilot study? http://www.nc3rs.org.uk/page.asp?id=275 [accessed 27 March 2008].
National Centre for the Replacement, Refinement and Reduction of Animals in Research (NC3Rs) (2006b). Systematic reviews of animal research, http://www.nc3rs.org.uk/page.asp?id=864 [accessed 27 March 2008].
National Research Council (1996). Guide for the Care and Use of laboratory animals. National Academy Press, Washington DC.
Nevalainen Τ (2004). Training for reduction in laboratory animal use. Alter Lab Anim, 32 (suppl2): 65-67.
Nevalainen T, Blom HJM, Guaitani A, Hardy P, Howard BR, Vergara Ρ (2002). FELAS A recommendations for the accreditation of laboratory animal science education and training. Laboratory Animals, 36:373-377.
Nuffield Council on Bioethics (2005). The Ethics of research involving animals. London, UK:Nuffiled Council on Bioethics, 2005.
http://www.nuffieldbioethics.org/fileLibrary/pdf/RIA_Report_FINAL-opt.pdf [accessed 27 March 2008].
Olsson I A, Hansen AK, Sandoe Ρ (2007). Ethics and refinement in animal research. Science, 317:1680.
Porter DG (1992). Ethical scores for animal experiments. Nature, 356: 101-102.
Rollin BE (2007). Animal research: a moral science. EMBO Reports, 8(6):521-525.
Russell WMS, Burch RL (1959). The principles of Humane Experimental Technique. London, UK:Methuen.
Smith JA, van den Broek FAR, Canto Martorell JC, Hackbarth Η, Ruksenas Ο and Zeller W (2007). Principles and practice in ethical review of animal experiments across Europe: summary of the report of a FELASA working group on ethical evaluation of animal experiments. Laboratory Animals, 41:143-160.
van der Meer M, Rolls A, Baumans V, Olivier B, van Zutphen LF (2001). Use of score sheets for welfare assesment of transgenic mice. Laboratory Animals 35(4):379-389.
Wakefield ID, Polland C, Redfern WS, Hammond TG, Vlentin JP (2002). The application of in vitro methods to safety pharmacology. Fundam Clin Pharmacol 16:209-218.
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)