Μεσογειακός πολιτιστικός και οικισμικός τουρισμός: εναλλακτικές μορφές ως διέξοδοι από την εποχικότητα και την ευαλωτότητα

PDF (ελληνικά)
Published: Dec 7, 2020
DOI: https://doi.org/10.12681/rp.25481
Νίκος Βαγιονής
Ερευνητής Α’ ΚΕΠΕ (Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών)
Λίλα Λεοντίδου
Ομότιμη Καθηγήτρια ΣΑΕ ΕΑΠ (Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου)
Abstract

Οι Μεσογειακές χώρες προσελκύουν πολλούς τύπους τουρισμού, ιδιαίτερα προ- σανατολισμένο στην απόλαυση του κλίματος, του ήλιου και της θάλασσας. Αυτές οι μαζικές ροές είναι εποχικές και ευάλωτες σε πολιτικές, περιβαλλοντικές και υγειονομικές κρίσεις και συγκυρίες, όπως φάνηκε πρόσφατα από τις απώλειες λόγω της πανδημίας του covid-19. Η έρευνα αυτή επικεντρώνεται στην Ελλάδα όπου οι αρνητικές επιπτώσεις του μαζικού τουρισμού υπογραμμίζουν την ανάγκη για εναλλακτικές μορφές, με μεγαλύτερο χρονικό εύρος και ανθεκτική φύση. Μετά από μια σύντομη κριτική ανάλυση του πολεμικού τουρισμού ως παραδείγματος της μετάβασης ορισμένων τόπων από την ευαλωτότητα στην ανθεκτικότητα, επεκτεινόμαστε προς διάφορους εναλλακτικούς τύπους πολιτιστικού τουρισμού. Ο αστικός τουρισμός παίρνει τη μορφή των “city breaks” ή της επιδίωξης παγκοσμίων γεγονότων, όπως οι Ολυμπιακοί αγώνες, ενισχύοντας τον ανταγωνισμό των πόλεων με διάφορες μεθόδους. Ερχόμαστε κατόπιν στον τουρισμό που προσελκύεται από τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο και τις θρησκευτικές τελετές και τόπους. Τέλος, αναλύουμε τον οικισμικό τουρισμό, που συνίσταται στην αγορά δεύτερης κατοικίας στις Μεσογειακές ακτές και νησιά από Βορειοευρωπαίους κυρίως. Αυτός ο μονιμότερος τύπος τουρισμού ή και μετανάστευσης δημιουργεί πύκνωση των ακτών, διεθνή από-αστικοποίηση και απάλυνση της εποχικότητας και των Ευρωπαϊκών χωρικών ανισοτήτων. Καταλήγουμε σε μια κριτική παρουσίαση των χωροταξικών πολιτικών, οι οποίες συνήθως προτάσσουν μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις, κι επομένως ενθαρρύνουν την επιχειρηματική επιθετικότητα αντί για την ανθεκτικότητα, την αειφορία και τα αντίδοτα στην εποχικότητα και την ευαλωτότητα. Αυτοί οι στόχοι αξίζει να επιδιωχθούν και προς αυτή την κατεύθυνση υποστηρίζουμε την ανάγκη ενίσχυσης εναλλακτικών μορφών τουρισμού όπως αυτές που αναλύθηκαν.

Article Details
  • Section
  • Research Articles
Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.

Authors who publish with this journal agree to the following terms:

· Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution Non-Commercial License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.

· Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g. post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.

· Authors are permitted and encouraged to post their work online (preferably in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work.

Downloads
Download data is not yet available.
References
Apostolopoulos Y., Loukissas P. & Leontidou L. (επιμ.) 2001. Mediterranean tourism: Facets of socio-economic development and cultural change. London: Routledge
Apostolopoulos Y., Loukissas P. & Leontidou L. 2001. Tourism, development, and change in the Mediterranean. Στο Apostolopoulos κ.ά. (επιμ.): 3-13
Αφουξενίδης, Α., Γκιάλης, Σ., Ιωσηφίδης, Θ. & Κουρλιούρος, Η. (επιμ) 2019. Γεωγραφίες στην εποχή της ρευστότητας: Κριτικά δοκίμια για το χώρο, την κοινωνία και τον πολιτισμό προς τιμήν της Λίλας Λεοντίδου. Δίγλωσσος τιμητικός τόμος, Αθήνα: Προπομπός
Βαγιονής Ν. & Καφούρος Β. 2007. Τουριστική Ανάπ τυξη στην Ελλά δα και στη Μεσό γειο: Μια συγκριτική Ανάλ υση. Αθήνα: ΚΕΠΕ, Σειρ ά ΕΚΘΕΣΕΙΣ, Νο.53
Βαγιονής Ν. & Σκούλτσος Σ. 2016. Ο Πολιτισμικό ς και Θρησκευτικό ς Τουρισμό ς ως συνιστώ σες του Εθνικού Τουριστικού Προϊ ό ντος. Αθήνα: ΚΕΠΕ, Σειρά ΕΚΘΕΣΕΙΣ, Νο.77
Baedecker 1992. Tunisia. Stuttgart: Automobile Association
Bailly, A., Jensen-Butler, C. & Leontidou, L. 1996. Changing cities: Restructuring, marginality and policies in urban Europe. European Urban and Regional Studies, 3, 2: 161-176
Baudrillard, J. 1994 (μτφρ). Simulacra and Simulation. Michigan: University of Michigan Press
Braudel, F. 1977. La Mediterrannee: L Espace et l’ Histoire. Paris: Arts et Metiers Graphiques
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ
Craglia, M., Leontidou, L., Nuvolati, G. & Schweikart, J. 2004. Towards the development of quality of life indicators in the ‘digital’ city. Environment & Planning B: Planning and Design, 31, 1: 51-64
Ελληνική Στατιστική Αρχή 2019. ∆εί κτης Κύ κλου Εργασιώ ν στον Τομέ α Υπηρεσιώ ν Παροχή ς Καταλύ ματος και Εστί ασης, Δ΄τριμήνου 2018 (www. statistics.gr)
Fainstein, S. 2014. ‘Resilience and Justice’, International Journal of Urban and Regional Research 38, pp. 157-167
Garcia, M. 2019. Citizenship and social innovation in Spanish cities. Στο Αφουξενίδης, Α. κ.ά. (επιμ.): 146-159
Gursoy D., Kim K., Uysal M. 2004. Perceived impacts of festivals and special events by organisers. Tourism Management, 25:171-181
Herzfeld, M. 200 2. The Absent Presence: Discourses of Crypto-Colonialism. The South Atlantic Quarterly, 101(4): 899-926 Jensen-Butler, C., Shakhar, A. & van den Weesep, J. (ˢ˭˦˩.) 1996. European cities in competition. Aldershot: Avebury
Kasimati E. & Vagionis N. 2012. Post-Olympic Use of the Olympic Venues: Financial Analysis and Tourism Development Potential. Εισήγηση στο διεθνές συνέδριο The 2012 Athens Tourism Symposium: International Scientifi c Congress on Current Trends in Tourism Management & Tourism Policy
Kasimati, E. & Vagionis, N. 2017. Cultural Tourism and the Olympic Movement in Greece. Στο Carson, S. & Pennings, M., Performing cultural tourism: Communities, tourists and creative practices (London: Routledge): 147-163
Kearns, G. & Philo, C. (επιμ.) 1993. Selling places: The city as cultural capital, past and present. Oxford: Pergamon Press
King, R. 2019. From Cadiz to Nicosia: more narratives for the Mediterranean city. Στο Αφουξενίδης, Α. κ.ά. (επιμ.): 98-109
Κομίλης, Π. & Βαγιονής, Ν. 1999. Τουριστικός Σχεδιασμός: Μέθοδοι και πρακτικές αξιολόγησης. Αθήνα: Προπομπός
Kostopoulou, S., Vagionis, N., and Kourkouridis, D. 2013. Cultural Festivals and Regional Economic Development: Perceptions of Key interest Groups. Στο A. Matias, P. Nijkamp, M. Sarmento (επιμ.) Quantitative Methods in Tourism Economics (Heidelberg: Springer): 175-194.
REGION & PERIPHERY [101]
Kradonellis, K. 2001. Spatial dimensions of marine tourism. Στο Apostolopoulos κ.ά. (επιμ.): 268-77
Leontidou, L. 1991. Greece: Prospects and contradictions of tourism in the 1980s. Στο Williams & Shaw (επιμ.): 84-106
Le ontidou, L. 1993. Postmodernism and the city: Mediterranean versions. Urban Studies, 30, 6: 949-965
Leontidou, L. 2004. The boundaries of Europe: Deconstructing three regional narratives. Identities - Global Studies in Culture and Power, 11, 4: 593-617
Leontidou, L. 2006. European Informational Cultures and the Urbanization of the Mediterranean Coasts. In Giaoutzi, M. & Nijcamp, P. (επιμ.) Tourism and Regional Development: New Pathways (Aldershot: Ashgate): 99-112
Λεοντίδου, Λ. 2006. Διαπολιτισμικότητα και ετεροτοπία στο Μεσογειακό αστικό τοπίο: από την αυθόρμητη αστικοποίηση στην επιχειρηματική πόλη. Στο Γοσποδίνη, Α. και Μπεριάτος, Η. (επιμ.) Τα νέα αστικά τοπία και η ελληνική πόλη (Αθήνα: Κριτική): 70-84 Λεοντίδου, Λ. 201 1 (8η Έκδοση). Αγεωγράφητος χώρα: Ελληνικά Είδωλα στους Επιστημολογικούς Αναστοχασμούς της Ευρωπαϊκής Γεωγραφίας. Αθήνα: Προπομπός
Λεοντίδου, Λ. 2020. Πολεοδομία και πανδημία στη συμπαγή πόλη: Ανθρωπογεωγραφικές παράπλευρες απώλειες του covid-19. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 154: 11-27, DOI: https://doi.org/10.12681/grsr.23234. Online στο https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/ekke/article/ view/23234
Leontidou, L. 2020. Chapter 8: Athens, 21st-century Invisible City: from Olympic illusions to the crisis and its contestation by the urban grassroots. Στο Loukaki, A. (ed) Urban Art and the City: Creating, Destroying and Reclaiming the Sublime, (London: Routledge): 132-146
Leontidou, L., Gentileschi, M.L., Aru, A. & Pungetti, G. 1998. Urban expansion and littoralisation. Στο Mairota, P., Thornes, J.B. & Geeson, N. (επιμ.) Atlas of Mediterranean environments in Europe: the desertifi cation context (London: Wiley): 92-97
Leontidou, L. & Marmaras, E. 2001. From tourists to migrants: international residential tourism and the ‘littoralization’ of Europe. Στο Apostolopoulos κ.ά. (επιμ.): 257-267
Leontidou, L. & Martinotti, G. 2014. The Foundational City. Στο Knox, P. (επιμ.) Atlas of Cities (Princeton: Princeton University Press): 16-33
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ
Leontidou, L. & Tourkomenis, K. 2009. El turismo residencial y la littoralizaciόn del Mediterràneo: La migraciόn del norte a las costas meridionales de Europa. Στο Μazόn, T. Huete, R. & Mantecόn, A. (επιμ.) Turismo, urbanizaciόn y estilos de vida: Las nuevas formas de movilidad residencial (Barcelona: Icaria): 37-54
Loukissas, P. & Skayannis, P. 2001. Tourism, sustainable development, and the environment. Στο Apostolopoulos κ.ά. (επιμ.): 239-55.
O’ Sullivan, D. & Jackson, M. 2002. Festival Tourism: a contributor to sustainable local development? Journal of Sustainable Tourism 10: 325-342
Pinch, S., 2019. Painting the city: a desk-based tribute to Lila Leontidou. Στο Αφουξενίδης, Α. κ.ά. (επιμ.): 111-122
Said, E. 1978. Orientalism. London: Pantheon Books
Sakellari, M. 2014. Film tourism and ecotourism: mutually exclusive or compatible? International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research, 8(2): 194-202
ΣΕΤΕ (Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων) 2020. Στατιστικό Δελτίο. Φεβρουάριος 2020.
United Nations World Tourism Organisation (UNWTO.org) 2020. Global Tourism Dαshboard, Country Profi les
Urry, J. 2002 (2nd edn). The tourist gaze. London: Sage
Vagionis N. & Loumioti M. (2011): Movies as a tool of modern tourist marketing. Tourismos, 6 (2): 353-362
Valenzuela, M. 1991. Spain: the phenomenon of mass tourism. Στο Williams & Shaw (επιμ.): 40-60
Vukonic, B. 2001. The ‘new old’ tourist destination: Croatia. Στο Apostolopoulos κ.ά. (επιμ.): 64-71
Williams, R. 1973. The country and the city. London: Chatto & Windus
White, P. 1984. The West European city: a social geography. London: Longman
Williams, A. & Shaw, G. (2η έκδ.) 1991 (επιμ.) Tourism and economic development: Western European experiences. London: Belhaven Press
Χωριανόπουλος, Γ. & Παγώνης, Α. 2019. Συνέχειες και ασυνέχειες στην πορεία της μεσογειακής πόλης: όψεις της αστικής διάχυσης και πολιτικής στην Αθήνα. Στο Αφουξενίδης, Α. κ.ά. (επιμ.): 276-294.