Κρίση αξιών ή οι αξίες της κρίσης: Σταθερότητα και μεταβολή προσωπικών και πολιτικών αξιών στην Ελλάδα της ύφεσης

PDF (English)
Δημοσιευμένα: Oct 15, 2020
DOI: https://doi.org/10.12681/psy_hps.23502
Βασίλης Παυλόπουλος
Περίληψη

Η έρευνα αυτή επιχειρεί να εξετάσει τη σταθερότητα και τη μεταβολή των προσωπικών αξιών, των πολιτικών αξιών και της πολιτικής ιδεολογίας στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Με βάση την εκσυγχρονιστική θεωρία του Inglehart (1971, 2008) και το μοντέλο διπλής επεξεργασίας για τους προσδιοριστικούς παράγοντες της πολιτικής ιδεολογίας (Duckitt & Sibley, 2010), υποθέσαμε ότι η πρόσληψη της κρίσης ως απειλής θα οδηγήσει σε υποχώρηση των αξιών που σχετίζονται με την ελευθερία από το άγχος και σε μετακίνηση προς το συντηρητισμό. Παράλληλα, εξετάστηκαν οι συσχετίσεις των αξιών με την ιδεολογία, καθώς και η σύγκλιση ενός δομικού μοντέλου των συσχετίσεων αυτών με τα θεωρητικά σχήματα, συγκριτικά για τους δύο χρόνους μέτρησης. Το δείγμα αποτέλεσαν 385 άτομα (52% γυναίκες, μέση ηλικία 41,7 έτη) το 2009 και 521 άτομα (50% γυναίκες, μέση ηλικία 38,7 έτη) το 2014. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια αυτοαναφοράς για τις προσωπικές αξίες (Schwartz και συν., 2001), τις πολιτικές αξίες (Schwartz και συν., 2010) και την πολιτική ιδεολογία (αριστερά/δεξιά). Τα ευρήματα στήριξαν μόνο μερικώς τις ερευνητικές υποθέσεις, καθώς καταγράφηκε υποχώρηση των αξιών της αυθυπέρβασης (παγκοσμιότητα, ισοτιμία), αλλά συγχρόνως και του συντηρητισμού (παράδοση, συμμόρφωση, ασφάλεια), αν και μικρού μεγέθους. Από το άλλο μέρος, η υιοθέτηση συντηρητικών αξιών οδήγησε σε πιο δεξιό προσανατολισμό στο δεύτερο χρόνο μέτρησης (2014). Επιπλέον, επιβεβαιώθηκε η σταθερότητα ενός αξιακού μοντέλου της ιδεολογίας που περιλαμβάνει δύο συνιστώσες: διατήρηση έναντι αλλαγής του status και αποδοχή έναντι απόρριψης των κοινωνικών ανισοτήτων.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • ΕΙΔΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Το περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ έχει υιοθετήσει μία πολιτική Platinum open-access. Τα έξοδα υποβολής, επεξεργασίας ή δημοσίευσης των εργασιών καλύπτονται από την Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία. Τα πνευματικά δικαιώματα των δημοσιευμένων εργασιών προστατεύονται από την άδεια 'Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International'. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Η άδεια αυτή επιτρέπει σε τρίτους, να χρησιμοποιούν την εργασία σε οποιαδήποτε μορφή, με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση στο περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ. Επιπλέον, κάθε διανομή της εργασίας οφείλει να γίνεται με τους ίδιους όρους διανομής, δηλαδή με την ίδια άδεια Creative Commons.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Aiken, L. S., & West, S. G. (1991). Multiple regression:
Testing and interpreting interactions. Thousand
Oaks, CA: Sage.
Byrne, B. M. (2004). Testing for multigroup invariance
using AMOS Graphics: A road less traveled. Structural
Equation Modeling, 11, 272-300. doi:10.1207/
s15328007sem 1102_8
Caprara, G.-V., Vecchione, M., Schwartz, S. H., Bain,
P., Baslevent, C., Bianchi, G., Caprara, M. G.,
Cieciuch, J., Mamali, C., Manzi, J., Pavlopoulos,
V., Posnova, T., Schoen, H., Silvester, J.,
Tabernero, C., Torres, C., & Verkasalo, M. (submitted).
Relations of religiosity and basic values
with ideology and voting choice: Empirical evidence
from fifteen countries. European Journal of
Social Psychology.
Caprara, G.-V., & Zimbardo, P. (2004). Personalizing
politics. American Psychologist, 59, 581-594.
doi:10.1037/0003-066X.59.7.581
Dobratz, B., & Kourvetaris, G. (1984). Class consciousness
and political attitudes among Athenians.
Sociological Inquiry, 54, 432-448. doi:10.
/j.1475-682X.1984. tb00068.x
Duckitt, J., & Sibley, C. (2010). Personality, ideology,
prejudice, and politics: A dual-process motivational
model. Journal of Personality, 78, 1861-
doi: 10.1111/j.1467-6494.2010.00672.x
Festinger, L. (1962). Cognitive dissonance. Scientific
American, 207 (4), 93-107.
Gouveia, V., & Ros, M. (2000). Hofstede and
Schwartz’s models for classifying individualism at
the cultural level: Their relation to macro-social
and macro-economic variables. Psicothema, 12
(Supl. 1), 25-33.
Hofstede, G. (1980) Culture’s consequences. Beverly
Hills, CA: Sage.
Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit
indexes in covariance structure analysis: Conventional
criteria versus new alternatives. Structural
Equation Modeling, 6, 1-55. doi:10.1080/1070551
Inglehart, R. (1971). The silent revolution in Europe: Intergenerational
change in post-industrial societies.
American Political Science Review, 65, 991-1017.
doi:10.2307/1953494
Inglehart, R. (2008). Changing values among Western
publics from 1970 to 2006. West European Politics,
(1-2), 130-146. doi:10.1080/014023807018
Inglehart, R., & Baker, W. (2000). Modernazation, cultural
change, and the persistence of traditional
values. American Sociological Review, 65, 19-51.
Inglehart, R., & Welzel, C. (2005). Modernization, cultural
change, and democracy: The human development
sequence. Cambridge, NY: Cambridge
University Press.
Jansen, G., Evans, G., & de Graaf N.-D. (2013). Class
voting and left-right party positions: A comparative
study of 15 Western democracies, 1960-2005. Social
Science Research, 42, 376-400. doi:10.1016/j.
ssresearch.2012.09.007
Jost, J. (2006). The end of the end of ideology. American
Psychologist, 61, 651-670. doi:10.1037/0003-
X.61.7.651
Jost, J., Federico, C., & Napier, J. (2009). Political ideology:
Its structure, functions, and elective affinities.
Annual Review of Psychology, 60, 307-337.
doi:10.1146/ annurev.psych.60.110707.163600
Kentikelenis, A., Karanikolos, M., Reeves, A., McKee,
M., & Stuckler, D. (2014). Greece’s health crisis:
From austerity to denialism. Lancet, 383, 748-753.
doi:10.1016/S0140-6736(13)62291-6
Lind, J. T. (2010). Do the rich vote conservative because
they are rich? Review of Economics and Institutions,
(2), article 5. doi:10.5202/rei.v1i2.5
Malka, A., Lelkes, Y., Srivastava, S., Cohen, A., &
Miller, D. (2012). The association of religiosity and
political conservatism: The role of political engagement.
Political Psychology, 33, 275-299.
doi:10.1111/j.1467-9221.2012.00875.x
Nilsson, A. (2014). Humanistic and normativistic
worldviews: Distinct and hierarchically structured.
Personality and Individual Differences, 64, 135-
doi:10.1016/ j.paid.2014.02.037
Παυλόπουλος, Β., & Vecchione, M. (2014). Ανιχνεύ-
οντας το αξιακό υπόβαθρο της πολιτικής συμπε-
ριφοράς. ψυχολογία, 21 (1), 75-94.
Piurko, Y., Schwartz, S. H., & Davidov, E. (2011). Basic
personal values and the meaning of left-right
political orientations in 20 countries. Political Psychology,
, 537-561. doi:10.1111/j.1467-9221.
00828.x
Rousopoulos, V. (2011). The crisis of values in Greece
today: An economic approach on basis and in
confrontation with the order theory. Practical Issues
in Management and Economics, 4 (1), 94-
Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and
structure of values: Theory and empirical tests in
countries. In M. Zanna (Ed.), Advances in Experimental
Social Psychology (Vol. 25, pp. 1-65).
New York, NY: Academic Press. doi:10.1016/
S0065-2601(08)60281-6
Schwartz, S. H., Caprara, G.-V., & Vecchione, M.
(2010). Basic personal values, core political values,
and voting: A longitudinal study. Political Psychology,
, 421-452. doi:10.1111/j.1467-
2010.00764.x
Schwartz, S. H., Caprara, G.-V., Vecchione, M., Bain,
P., Bianchi, G., Caprara, M., Cieciuch, J., Lönnqvist,
J.-E., Kirmanoglou, H., Baslevent, C., Mamali,
C., Manzi, J., Pavlopoulos, V., Posnova, T.,
Schoen, H., Silverster, J., Tabernero, C., Torres,
C., Verkasalo, M., J.-E., Vondr
& Zalenski, Z. (2013). Basic personal values constrain
and give coherence to political values: A
cross-national study in 15 countries. Political Behavior.
[AOP] doi:10.1007/s11109-013-9255-z
Schwartz, S., Melech, G., Lehmann, A., Burgess, S., &
Harris, M. (2001). Extending the cross-cultural validity
of the theory of basic human values with a
different method of measurement. Journal of
Cross-Cultural Psychology, 32, 519-542. doi:10.
/0022022101032005001
Τσέλλου, Σ., Καζάκος, Π., Ρηγίνος, Μ., & Λιαργκόβας,
Π. (2014). Πολιτικές ελάχιστου εισοδήματος στην
ευρωπαϊκή Ένωση και στην ελλάδα: Μια συγκρι-
τική ανάλυση. Αθήνα: Βουλή των Ελλήνων & Γρα-
φείο Προϋπολογισμού του Κράτους.
Vecchione, M., Schwartz, S. H., Caprara, G.-V.,
Schoen, H., Cieciuch, J., Silvester, J., Bain, P.,
Bianchi, G., Kirmanoglu, H., Baslevent, C., Mamali,
C., Manzi, J., Pavlopoulos, V., Posnova, T.,
Torres, C., Verkasalo, M., Lönnqvist, J.-E., Vondr
Personal values and political activism: A cross-national
study. British Journal of Psychology. [AOP]
doi:10.1111/bjop.12067
Verney, S. (2014). ‘Broken and can’t be fixed’: The impact
of the economic crisis on the Greek party
system. The International Spectator: Italian Journal
of International Affairs, 49, 18-35. doi:10.1080
/03932729.2014.877222
Walker, I., & Pettigrew, T. F. (1984). Relative deprivation
theory: An overview and conceptual critique.
British Journal of Social Psychology, 23, 301-310.
doi:10.1111/j.2044-8309.1984.tb00645.x
Welzel, C., & Inglehart, R. F. (2010). Agency, values,
and well-being: A human development model. Social
Indicators Research, 97, 43-63. doi:10.1007/
s11205-009-9557-z
World Bank (2011). Migration and remittances factbook
(2nd ed.). Washington, DC: The International
Bank for Reconstruction and Development/
The World Bank. Available from http://siteresources.
worldbank.org/INTLAC/Resources/Factbook2011
-Ebook.pdf
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)