Η σημασία των χρόνων απόκρισης σε τρεις δοκιμασίες λεκτικής ευχέρειας

Manuscript (English)
Δημοσιευμένα: Φεβ 9, 2024
DOI: https://doi.org/10.12681/psy_hps.34095
Λέξεις-κλειδιά:
Λεκτική ευχέρεια Χρόνοι απόκρισης Λεξιλογική πρόσβαση Εκπαίδευση
Αιμιλία Ωρολογά
University of Macedonia
https://orcid.org/0009-0004-5395-7524
Γεώργιος Χατζόπουλος
Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Δημήτριος Νικολαΐδης
Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
https://orcid.org/0009-0004-5458-1231
Μαρία-Ελένη Κοσμίδου
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
https://orcid.org/0000-0001-8790-1220
Χαρίκλεια Πρωΐου
Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Περίληψη

Οι δοκιμασίες λεκτικής ευχέρειας αποτελούν συχνά χρησιμοποιούμενα εργαλεία νευροψυχολογικής αξιολόγησης, τόσο σε κλινικούς πληθυσμούς, όσο και στην έρευνα. Ως λεκτική ευχέρεια ορίζεται η δυνατότητα ενός ατόμου να παράγει λέξεις μιας ζητούμενης κατηγορίας σε προκαθορισμένο χρόνο. Στις δοκιμασίες, συνήθως, συμπεριλαμβάνονται 2 τύποι λεκτικής ευχέρειας, η φωνημική και η σημασιολογική, οι οποίες εξετάζουν διαφορετικές λεκτικές ικανότητες και εκτελεστικές λειτουργίες. Στην παρούσα έρευνα εξετάσαμε τους χρόνους απόκρισης της πρώτης λέξης 3 δοκιμασιών λεκτικής ευχέρειας (φωνημική, σημασιολογική και ευχέρεια αποκλειόμενου γράμματος) ως ένα επιπρόσθετο μέτρο αξιολόγησης, σε δείγμα 44 υγιών ενηλίκων ηλικίας 18 έως 39 ετών, οι οποίοι χωρίστηκαν σε 2 ισάριθμες ομάδες βάσει της εκπαίδευσης τους. Επιπλέον, διερευνήσαμε την πιθανή επίδραση του εκπαιδευτικού επιπέδου στους μέσους χρόνους απόκρισης σε αυτές τις δοκιμασίες. Η σύγκριση των χρόνων απόκρισης των 3 δοκιμασιών, υπέδειξε ότι η σημασιολογική ευχέρεια διαθέτει τους μικρότερους χρόνους απόκρισης, ενώ η ευχέρεια αποκλειόμενου γράμματος τους μεγαλύτερους (Z = -5.35, p < 0.0005). Τα αποτελέσματα του δεύτερου σκέλους της ανάλυσης υπέδειξαν την στατιστικά σημαντική επιρροή της εκπαίδευσης στους μέσους χρόνους απόκρισης των συμμετεχόντων ( U = 137, p = 0.014; U = 141.5, p = 0.018; t = 2.05, p = 0.046). Τα αποτελέσματα αυτά συνιστούν έναν καινούργιο τρόπο διερεύνησης της λεξιλογικής πρόσβασης στην λεκτική ευχέρεια και υποδεικνύουν πως οι χρόνοι απόκρισης στις δοκιμασίες ανάκλησης λέξεων βάσει του αρχικού τους γράμματος διαφέρουν σημαντικά από τους χρόνους απόκρισης κατά την ανάκληση λέξεων βάσει σημασιολογικών κριτηρίων. Παράλληλα, επισημαίνεται η σημαντική επιρροή της εκπαίδευσης, όχι μόνο στην συνολική επίδοση των συμμετεχόντων, αλλά και σε αυτό το επιπρόσθετο μέτρο αξιολόγησης.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • ΕΜΠΕΙΡΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Το περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ έχει υιοθετήσει μία πολιτική Platinum open-access. Τα έξοδα υποβολής, επεξεργασίας ή δημοσίευσης των εργασιών καλύπτονται από την Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία. Τα πνευματικά δικαιώματα των δημοσιευμένων εργασιών προστατεύονται από την άδεια 'Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International'. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Η άδεια αυτή επιτρέπει σε τρίτους, να χρησιμοποιούν την εργασία σε οποιαδήποτε μορφή, με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση στο περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ. Επιπλέον, κάθε διανομή της εργασίας οφείλει να γίνεται με τους ίδιους όρους διανομής, δηλαδή με την ίδια άδεια Creative Commons.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Acevedo, A., Loewenstein, D. A., Barker, W. W., Harwood, D. G., Luis, C., Bravo, M., Hurwitz, D., Aguero, H., Greenfield, L., & Duara, R. (2000). Category fluency test: normative data for English-and Spanish-speaking elderly. Journal of the International Neuropsychological Society, 6(7), 760-769. http://doi.org/10.1017/S1355617700677032 DOI: https://doi.org/10.1017/S1355617700677032
Ardila, A., Ostrosky-Solis, F., & Mendoza, V. U. (2000). Learning to read is much more than learning to read: A neuropsychologically based reading program. Journal of the International Neuropsychological Society, 6(7), 789-801. http://doi.org/10.1017/S1355617700677068 DOI: https://doi.org/10.1017/S1355617700677068
Ayers, M. R., Bushnell, J., Gao, S., Unverzagt, F., Gaizo, J. D., Wadley, V. G., Kennedy, R., & Clark, D. G. (2022). Verbal fluency response times predict incident cognitive impairment. Alzheimer's & Dementia: Diagnosis, Assessment & Disease Monitoring, 14(1), e12277. https://doi.org/10.1002/dad2.12277 DOI: https://doi.org/10.1002/dad2.12277
Balogh, R., Imre, N., Gosztolya, G., Pákáski, M., & Kálmán, J. (2022). The Role of Silence in Verbal Fluency Tasks–A New Approach for the Detection of Mild Cognitive Impairment. Journal of the International Neuropsychological Society, 1-13. https://doi.org/10.1017/S1355617721001454 DOI: https://doi.org/10.1017/S1355617721001454
Birn, R. M., Kenworthy, L., Case, L., Caravella, R., Jones, T. B., Bandettini, P. A., & Martin, A. (2010). Neural systems supporting lexical search guided by letter and semantic category cues: a self-paced overt response fMRI study of verbal fluency. Neuroimage, 49(1),1099-1107. http://doi.org/10.1016/j.neuroimage.2009.07.036 DOI: https://doi.org/10.1016/j.neuroimage.2009.07.036
Bortfeld, H., Leon, S. D., Bloom, J. E., Schober, M. F., & Brennan, S. E. (2001). Disfluency rates in conversation: Effects of age, relationship, topic, role, and gender. Language and speech, 44(2), 123-147. http://doi.org/10.1177/00238309010440020101 DOI: https://doi.org/10.1177/00238309010440020101
Crawford, J. R., Wright, R., & Bate, A. (1995). Verbal, figural and ideational fluency in CHI. Journal of International Neuropsychological Society, 1, 321.
Crowe, S. F. (1998). Decrease in performance on the verbal fluency test as a function of time: Evaluation in a young healthy sample. Journal of clinical and experimental neuropsychology, 20(3), 391-401. http://doi.org/10.1076/jcen.20.3.391.810 DOI: https://doi.org/10.1076/jcen.20.3.391.810
Da Silva, C. G., Petersson, K. M., Faísca, L., Ingvar, M., & Reis, A. (2004). The effects of literacy and education on the quantitative and qualitative aspects of semantic verbal fluency. Journal of clinical and experimental neuropsychology, 26(2), 266-277. http://doi.org/10.1076/jcen.26.2.266.28089 DOI: https://doi.org/10.1076/jcen.26.2.266.28089
DeAnda, S., Hendrickson, K., Zesiger, P., Poulin-Dubois, D., & Friend, M. (2018). Lexical access in the second year: a study of monolingual and bilingual vocabulary development. Bilingualism: Language and Cognition, 21(2), 314-327. http://doi.org/10.1017/S1366728917000220 DOI: https://doi.org/10.1017/S1366728917000220
Demetriou, E., & Holtzer, R. (2017). Mild cognitive impairments moderate the effect of time on verbal fluency performance. Journal of the International Neuropsychological Society, 23(1), 44-55. https://doi.org/10.1017/S1355617716000825 DOI: https://doi.org/10.1017/S1355617716000825
Gabrić, P., & Vandek, M. (2022). Performance on verbal fluency tasks depends on the given category/letter: Preliminary data from a multivariable analysis. medRxiv, 2021-12. https://doi.org/10.1101/2021.12.30.21268567 DOI: https://doi.org/10.31234/osf.io/jykpu
Henry, J. D., & Crawford, J. R. (2004). A meta-analytic review of verbal fluency performance in patients with traumatic brain injury. Neuropsychology, 18(4), 621. http://doi.org/10.1037/0894-4105.18.4.621 DOI: https://doi.org/10.1037/0894-4105.18.4.621
Henry, J. D., Crawford, J. R., & Phillips, L. H. (2004). Verbal fluency performance in dementia of the Alzheimer’s type: a meta-analysis. Neuropsychologia, 42(9), 1212-1222. http://doi.org/10.1016/j.neuropsychologia.2004.02.001 DOI: https://doi.org/10.1016/j.neuropsychologia.2004.02.001
Holtzer, R., Goldin, Y., Zimmerman, M., Katz, M., Buschke, H., & Lipton, R. B. (2008). Robust norms for selected neuropsychological tests in older adults. Archives of Clinical Neuropsychology, 23(5), 531-541. https://doi.org/10.1016/j.acn.2008.05.004 DOI: https://doi.org/10.1016/j.acn.2008.05.004
Hughes, D. L., & Bryan, J. (2002). Adult age differences in strategy use during verbal fluency performance. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 24(5), 642-654. http://doi.org/10.1076/jcen.24.5.642.1002 DOI: https://doi.org/10.1076/jcen.24.5.642.1002
Kosmidis, M. H., Vlahou, C. H., Panagiotaki, P., & Kiosseoglou, G. (2004). The verbal fluency task in the Greek population: Normative data, and clustering and switching strategies. Journal of the International Neuropsychological Society, 10(2), 164-172. http://doi.org/10.1017/S1355617704102014 DOI: https://doi.org/10.1017/S1355617704102014
Kraan, C., Stolwyk, R. J., & Testa, R. (2013). The abilities associated with verbal fluency performance in a young, healthy population are multifactorial and differ across fluency variants. Applied Neuropsychology: Adult, 20(3), 159-168. http://doi.org/10.1080/09084282.2012.670157 DOI: https://doi.org/10.1080/09084282.2012.670157
Levelt, W. J., Roelofs, A., & Meyer, A. S. (1999). A theory of lexical access in speech production. Behavioral and brain sciences, 22(1), 1-38. http://doi.org/10.1017/S0140525X99001776 DOI: https://doi.org/10.1017/S0140525X99001776
Li, Y., Li, P., Yang, Q. X., Eslinger, P. J., Sica, C. T., & Karunanayaka, P. (2017). Lexical-semantic search under different covert verbal fluency tasks: an fMRI study. Frontiers in behavioral neuroscience, 11, 131. http://doi.org/10.3389/fnbeh.2017.00131 DOI: https://doi.org/10.3389/fnbeh.2017.00131
Libon, D. J., McMillan, C., Gunawardena, D., Powers, C., Massimo, L., Khan, A., Morgan, B., Farag, C., Richmond, L., Weinstein, J., Moore, P, Coslett, H. B., Chatterjee, A., Aguirre, G., & Grossman, M. (2009). Neurocognitive contributions to verbal fluency deficits in frontotemporal lobar degeneration. Neurology, 73(7), 535-542. http://doi.org/10.1212/WNL.0b013e3181b2a4f5 DOI: https://doi.org/10.1212/WNL.0b013e3181b2a4f5
Luo, L., Luk, G., & Bialystok, E. (2010). Effect of language proficiency and executive control on verbal fluency performance in bilinguals. Cognition, 114(1), 29-41. http://doi.org/10.1016/j.cognition.2009.08.014 DOI: https://doi.org/10.1016/j.cognition.2009.08.014
Mainz, N., Shao, Z., Brysbaert, M., & Meyer, A. S. (2017). Vocabulary knowledge predicts lexical processing: Evidence from a group of participants with diverse educational backgrounds. Frontiers in Psychology, 8, 1164. http://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.01164 DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.01164
Martin, A., Wiggs, C. L., Lalonde, F., & Mack, C. (1994). Word retrieval to letter and semantic cues: A double dissociation in normal subjects using interference tasks. Neuropsychologia, 32(12),1487-1494. http://doi.org/10.1016/0028-3932(94)90120-1 DOI: https://doi.org/10.1016/0028-3932(94)90120-1
Nogueira, D. S., Reis, E. A., & Vieira, A. (2016). Verbal fluency tasks: effects of age, gender, and education. Folia phoniatrica et logopaedica, 68(3), 124-133. https://doi.org/10.1159/000450640 DOI: https://doi.org/10.1159/000450640
Price, J., Gill, D. L., Etnier, J., & Kornatz, K. (2009). Free-throw shooting during dual-task performance: Implications for attentional demand and performance. Research quarterly for exercise and sport, 80(4), 718-726. https://doi.org/10.1080/02701367.2009.10599613 DOI: https://doi.org/10.5641/027013609X13088509982441
Raboutet, C., Sauzéon, H., Corsini, M. M., Rodrigues, J., Langevin, S., & N'kaoua, B. (2010). Performance on a semantic verbal fluency task across time: Dissociation between clustering, switching, and categorical exploitation processes. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 32(3), 268-280. http://doi.org/10.1080/13803390902984464 DOI: https://doi.org/10.1080/13803390902984464
Rosen, V. M., & Engle, R. W. (1997). The role of working memory capacity in retrieval. Journal of Experimental Psychology: General, 126(3), 211. http://doi.org/10.1037/0096-3445.126.3.211 DOI: https://doi.org/10.1037//0096-3445.126.3.211
Shao, Z., Janse, E., Visser, K., & Meyer, A. S. (2014). What do verbal fluency tasks measure? Predictors of verbal fluency performance in older adults. Frontiers in psychology, 5, 772. http://doi.org/10.3389/fpsyg.2014.00772 DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2014.00772
Shores, E. A., Carstairs, J. R., & Crawford, J. R. (2006). Excluded Letter Fluency Test (ELF): norms and test–retest reliability data for healthy young adults. Brain Impairment, 7(1), 26-32. http://doi.org/10.1375/brim.7.1.26 DOI: https://doi.org/10.1375/brim.7.1.26
Tallberg, I. M., Ivachova, E., Jones Tinghag, K., & Östberg, P. (2008). Swedish norms for word fluency tests: FAS, animals and verbs. Scandinavian journal of psychology, 49(5), 479-485. http://doi.org/10.1111/j.1467-9450.2008.00653.x DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9450.2008.00653.x
Thiele, K., Quinting, J. M., & Stenneken, P. (2016). New ways to analyze word generation performance in brain injury: A systematic review and meta-analysis of additional performance measures. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 38(7), 764-781. http://doi.org/10.1080/13803395.2016.1163327 DOI: https://doi.org/10.1080/13803395.2016.1163327
Troyer, A. K., Moscovitch, M., & Winocur, G. (1997). Clustering and switching as two components of verbal fluency: evidence from younger and older healthy adults. Neuropsychology, 11(1), 138. http://doi.org/10.1037/0894-4105.11.1.138 DOI: https://doi.org/10.1037//0894-4105.11.1.138
Unsworth, N., Spillers, G. J., & Brewer, G. A. (2011). Variation in verbal fluency: A latent variable analysis of clustering, switching, and overall performance. Quarterly Journal of Experimental Psychology, 64(3), 447-466. http://doi.org/10.1080/17470218.2010.505292 DOI: https://doi.org/10.1080/17470218.2010.505292
Whiteside, D. M., Kealey, T., Semla, M., Luu, H., Rice, L., Basso, M. R., & Roper, B. (2016). Verbal fluency: language or executive function measure?. Applied Neuropsychology: Adult, 23(1), 29-34. http://doi.org/10.1080/23279095.2015.1004574 DOI: https://doi.org/10.1080/23279095.2015.1004574
Wolters, M. K., Kim, N., Kim, J. H., MacPherson, S. E., & Park, J. C. (2016). Prosodic and Linguistic Analysis of Semantic Fluency Data: A Window into Speech Production and Cognition. In Interspeech (pp. 2085-2089). http://doi.org/10.21437/Interspeech.2016-420 DOI: https://doi.org/10.21437/Interspeech.2016-420
Zhao, Q., Guo, Q., & Hong, Z. (2013). Clustering and switching during a semantic verbal fluency test contribute to differential diagnosis of cognitive impairment. Neuroscience bulletin, 29(1), 75-82. http://doi.org/10.1007/s12264-013-1301-7 DOI: https://doi.org/10.1007/s12264-013-1301-7
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)