Μεταβαλλόμενοι στόχοι, μεταβαλλόμενες συμμαχίες: Το ΚΚΕ και ο κομματικός ανταγωνισμός στη μεταπολίτευση

Περίληψη

Από το 1974 μέχρι το 2009, το ΚΚΕ έχει πραγματοποιήσει όλες περίπου τις συμμαχίες που είναι δυνατές, δηλαδή με το σύνολο σχεδόν των πολιτικών κομμάτων. Σε αντίθεση με τη συνήθη πρακτική ερμηνείας των συμμαχιών ενός κόμματος μεμονωμένα για ένα θέμα ή αποκλειστικά για έναν εκλογικό κύκλο, η παρούσα εργασία επιχειρεί να δώσει μια συνολική, συνθετική ερμηνεία για τη στρατηγική συμμαχιών του ΚΚΕ κατά τη Μεταπολίτευση. Θεωρώντας τους στόχους του κόμματος, καθώς και τη μεταβολή τους, ως κεντρική μεταβλητή ερμηνείας της στρατηγικής συμμαχιών του, εξετάζουμε την επιρροή μιας σειράς δομικών και συγκυριακών παραγόντων, αφενός στους στόχους του και, αφετέρου, στη στρατηγική του. Αρχικά αναδεικνύουμε τα όρια ερμηνειών που σχετίζονται με την κοι- νωνιολογία της ψήφου, το βάρος του ιστορικού παρελθόντος, τη διαφοροποίηση σε επίπεδο δημοσίων πολιτικών και σε επίπεδο ηθικής. Κατόπιν μελετάμε πώς η δομή των πολιτικών ευκαιριών του κομματικού συστήματος, οι οργανωτικές εξελίξεις στο εσωτερικό του κόμματος και οι συγκυριακοί παράγοντες επηρεάζουν τους στόχους του. Το ΚΚΕ, στην υπό μελέτη περίοδο, από κόμμα θεσιθήρας και προώθησης δημόσιων πολιτικών, μετατράπηκε σε κόμμα ψηφοθήρας το 1991, γεγονός που οφείλεται σε μια σειρά παραγόντων, ενδογενών και εξωγενών ως προς το ίδιο, όπως η εκλογική συρρίκνωση, η εσωτερική διάσπαση, η κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η κρατική χρηματοδότηση και η ανταγωνιστική σχέση με τον ΣΥΝ. Η μεταβολή των στόχων του κόμματος είχε ως συνέπεια τη ριζική στροφή από τη στρατηγική συμμαχιών στην αυτόνομη κάθοδο.