Μουσείο, λογοτεχνία και εκπαίδευση: ενδεικτικά παραδείγματα από Ελλάδα και Γερμανία

PDF
Δημοσιευμένα: Dec 13, 2016
DOI: https://doi.org/10.12681/dial.10028
Λέξεις-κλειδιά:
μουσεία λογοτεχνίας εκπαιδευτικά προγράμματα βιωματική μάθηση ανακάλυψη εκπαιδευτικό παιχνίδι
Sapfo Mortaki
ΣΕΠ, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου
Aglaia Blioumi
Επίκουρη Καθηγήτρια, ΕΚΠΑ
Περίληψη

Το μουσείο αποτελεί χώρο μη τυπικής μάθησης, όπου οι εκπαιδευτικές διαδικασίες στοχεύουν στη διασύνδεση της μάθησης με τον πολιτισμό, την ψυχαγωγία, την έμπνευση, τη δημιουργία,  ενώ η τελευταία ενεργοποιείται από τα εκτιθέμενα αντικείμενα. Τα μουσειακά εκθέματα προσφέρονται για πολλαπλές ερμηνείες και είναι δυνατόν να ωθήσουν τους εκπαιδευόμενους στην αναζήτηση της ερμηνείας τους με σκοπό την ανακάλυψη της γνώσης. Ως εκ τούτου, τα μουσεία διοργανώνουν εκθέσεις με στόχο τη γνωστική και ψυχολογική εμπλοκή του κοινού/μαθητών με τα εκθέματα, ενώ ειδικότερα τα λογοτεχνικά μουσεία στοχεύουν στη λογοτεχνική μέθεξη των επισκεπτών που διδακτικά επιτυγχάνεται διά της ανακαλυπτικής μεθόδου, συχνά υπό παιγνιώδη  μορφή. Κατά συνέπεια, οι επισκέπτες/μαθητές γίνονται συμμέτοχοι στην εμπειρία αυτή και όχι απλοί αποδέκτες μιας ήδη διαμορφωμένης έκθεσης. Στην παρούσα μελέτη παρουσιάζονται δύο παραδείγματα εκπαιδευτικών προγραμμάτων μουσείων, ένα από την Ελλάδα και ένα από τη Γερμανία, με στόχο τη διερεύνηση ομοιοτήτων αλλά και διαφορών στην εκπαιδευτική πράξη, καθώς η συγκριτική διερεύνηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων σπανίζει ακόμη και στη διεθνή βιβλιογραφία.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Varia
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες της Αγωγής και Εκπαίδευσης διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στον/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).

To Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύουν, να αναπαραγάγουν, να παρουσιάζουν στο κοινό, να διανέμουν και να χρησιμοποιούν άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου.

Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά, και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικά Συγγραφέων
Sapfo Mortaki, ΣΕΠ, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου
Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια Στο Τμήμα Οικιακής Οικονομίας και Οικολογίας, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Συνεργαζόμενο Εκπαιδευτικό Προσωπικό στο Πρόγραμμα "Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό", Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Διδάσκουσα Π.Δ. 407/80 στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών.
Aglaia Blioumi, Επίκουρη Καθηγήτρια, ΕΚΠΑ
Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας
Αναφορές
Αδάμ-Βελένη, Π., Γεωργάκη, Π., & Ξανθοπούλου, Κ. (2010). Εκπαιδευτικά προγράμματα του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης. Στο Μπ. Βέμη. & Ει. Νάκου (Επιμ.), Μουσεία και εκπαίδευση (σσ. 195-206). Αθήνα: Νήσος.
Ameln-Haffke, H. (2010). Nachhaltigkeit aus der Sicht der Museumspsychologie: Was können Museen als Lern- und Bildungsorte leisten? In B. Dücker & Th. Schmidt (Hrsg.), Lernort Literaturmuseum. Beiträge zur kulturellen Bildung (pp. 72-87). Göttingen: Wallstein.
Bimmel, P., & Rampillon, U. (2000). Lernerautonomie und Lernstrategien. Fernstudieneinheit 23. München: Langenscheidt.
Blackwell, I., & Scaife, S. (2006). Networks and partnerships: building capacity for sustainable audience development. In C. Lang, J. Reeve, & V. Woollard (Eds.), The responsive museum (pp. 61-73). England: Ashgate.
Γκαζή, Α. (1999). Από τις μούσες στο μουσείο: ιστορία ενός θεσμού διαμέσου των αιώνων. Αρχαιολογία και Τέχνες, 70, 39-46.
Γκότσης, Στ., & Βοσνίδης, Π. (2010). Για μια πολύπλευρη μουσειακή εκπαιδευτική πολιτική: Η εμπειρία του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου. Στο Μπ. Βέμη. & Ει. Νάκου (Επιμ.), Μουσεία και εκπαίδευση (σσ. 169-178). Αθήνα: Νήσος.
Δάλκος, Γ. (2000). Σχολείο και μουσείο. Αθήνα: Καστανιώτης.
Dewey, J. (1971). The child and the curriculum. The school and the society. University of Chicago Press: Chicago, London.
Dücker, B. (2010). Literaturausstellungen als Orte kultureller Bildung: Dichterhäuser. In B. Dücker & Th. Schmidt (Hrsg.), Lernort Literaturmuseum. Beiträge zur kulturellen Bildung (pp. 38-59). Göttingen: Wallstein.
Falk, J. H., & Dierking, L. D. (1998). The museum experience. Washington D.C.: Whalesback Books.
Falk, J. H., & Dierking, L. D. (2000). Learning from museums. Walnut Creek, CA: Altamira Press.
Falk, J. H., & Dierking, L. D. (2001). Lessons without limit: How free-choice learning is transforming education. Walnut Creek, CA: AltaMira Press.
Foley, M., & McPherson, G. (2000). Museums as leisure. International Journal of Heritage Studies, 6(2), 161-184.
Gfrereis, H., & U. Raulff (Hrsg.) (2009). Unterm Parnass. Das Schiller-Nationalmuseum. Μarbacherkatalog. Marbach: Deutsche Schillergesellschaft.
Gfrereis, H., Thiemeyer, T., & Tsofen, B. (2015). Einleitung. Was geschieht im Museum – und wie können wir es beschreiben? Ein Gespräch der Herausgeber anstelle einer Einführung. In Η. Gfrereis, T. Thiemeyer, & B. Tsofen (Eds.), Museen verstehen. Begriffe der Theorie und Praxis (pp. 7-12). Göttingen: Wallstein.
Harrison, R., Reeve, F., Hanson, A., & Clarke, J. (Eds.) (2002). Supporting lifelong learning: vol. 1: Perspectives on learning. London: Routledge.
Hein, G. (1998). Learning in the museum. London: Routledge.
Hilgers, W. (1999). Grundschüler gehen ins Museum. Grundschulunterricht, 3, 21-23.
Hooper-Greenhill, E. (Ed.) (1999). The educational role of the museum. London: Routledge.
Horus (2005). Schiller! Eine Comic-Novelle. Schiller-Nationalmuseum und Deutsches Literaturarchiv. Köln: Deutsche Schillergesellschaft.
Jackson, A., & Kidd, J. (2007). Museum theatre: Cultivating audience engagement – a case study. Conference Paper at IDEA 6th World Congress, Hong Kong. Retrieved from http://www.plh.manchester.ac.uk/documents/Eng%2024_Museum%20theatre%20(IDEA)%20(2).pdf
Jarvis, P. (2004). Συνεχιζόμενη εκπαίδευση και κατάρτιση. Θεωρία και πράξη. (Α. Μανιάτη, Μτφρ.). Αθήνα: Μεταίχμιο.
Kotler, N. (2001). New ways of experiencing culture: the role of museums and marketing implications. Museum Management and Curatorship, 19(4), 417-425.
Μούλιου, Μ., & Μπούνια, Α. (1999). Μουσείο και επικοινωνία. Αρχαιολογία και Τέχνες, 72, 42.
Μουσούρη, Θ. (1999). Μουσεία για όλους; Προγράμματα προσέγγισης στο διεθνή χώρο. Αρχαιολογία και Τέχνες, 73, 65-69.
Μπλιούμη, Α. (2012). Το παράδειγμα του Friedrich Schiller στο μάθημα της Γερμανικής ως ξένης γλώσσας. Ενδεικτικές εφαρμογές ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας. Στο Α. Αντωνοπούλου & Αι. Μητραλέξη (Επιμ.), Φρειδερίκος Σίλλερ: Δραματουργός, ποιητής, στοχαστής. Πρακτικά διεθνούς συνεδρίου για τον Friedrich Schiller (σσ. 275-290). Αθήνα: Παρουσία.
Maier, U. (2010). Literatur vor Ort. Projekte mit Schülern in literarischen Museen und Archiven rund um Heilbronn. In B. Dücker & Th. Schmidt (Hrsg.), Lernort Literaturmuseum. Beiträge zur kulturellen Bildung (pp. 140-154). Göttingen: Wallstein.
Moussouri, T., Nikiforidou, A., & Gazi, A. (2003). Front-end and formative evaluation of an exhibition on Greek mathematics. In American Association of Museums. Committee on Audience Research and Evaluation (Ed.), Current trends in audience research and evaluation (pp. 42-47). San Francisco: AAM Evaluation and Research Committee.
Νάκου, Ε. (2001). Μουσεία, εμείς, τα πράγματα και ο πολιτισμός. Από τη σκοπιά της θεωρίας του υλικού πολιτισμού, της μουσειολογίας και της μουσειοπαιδαγωγικής. Αθήνα: Νήσος.
Νικονάνου, Ν. (2006). Έκθεμα και επισκέπτης: μορφές επικοινωνίας σε εκθεσιακούς χώρους. Στο Δ. Παπαγεωργίου, Ν. Μπουμπάρης, & Ε. Μυριβήλη (Επιμ.), Πολιτιστική αναπαράσταση (σσ. 165-185). Αθήνα: Κριτική.
Νικονάνου, Ν. (2013). Μουσειοπαιδαγωγική, από την θεωρία στην πράξη. Αθήνα: Πατάκης.
Νικονάνου, Ν. (2015). Μουσειοπαιδαγωγικές μέθοδοι: Συμμετοχή – εμπειρία – δημιουργία. Στο Ν. Νικονάνου (Eπιμ.), Μουσειακή μάθηση και εμπειρία στον 21ο αιώνα (σσ. 51-84). Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα. Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Ανακτήθηκε από https://repository.kallipos.gr/pdfviewer/web/viewer.html?file=/bitstream/11419/712/8/NIKONANOY.pdf
Νικονάνου, Ν., & Νίτσιου, Π. (2004). O ρόλος του εμψυχωτή. Eμπειρίες από εκπαιδευτικά προγράμματα σε μουσεία για σχολικές τάξεις. Στο Ε. Διαμαντοπούλου & Π. Ρηγοπούλου (Επιμ.), Tο πάσχον σώμα; Oι πολιτισμικές σπουδές σήμερα και αύριο. Πρακτικά επιστημονικής συνάντησης (σσ. 22-26). Αθήνα: ΕΚΠΑ.
Ξωχέλλης, Π. (2007). Σχολική παιδαγωγική. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδης.
Οικονόμου, Μ. (2003). Μουσείο, αποθήκη ή ζωντανός οργανισμός; Μουσειολογικοί προβληματισμοί και ζητήματα. Αθήνα: Κριτική.
Παπασωτηρίου, Μ. (2010). Τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Στο Μπ. Βέμη & Ει. Νάκου (Επιμ.), Μουσεία και εκπαίδευση (σσ. 179-184). Αθήνα: Νήσος.
Parris, S. G. (2006). How can museums attract visitors in the twenty-first century? In H. H. Genoways (Ed.), Museum philosophy for the twenty-first century (pp. 255-265). Oxford: AltaMira Press.
Phillips, R. B. (2003). Community collaboration in exhibitions: towards a dialogic paradigm. In L. Peers & A. K. Brown (Eds.), Museums and source communities (pp. 155-170). London: Routledge.
Sandell, R. (2007). Museums, prejudice and the reframing of difference. London and New York: Routledge.
Schrübers, Ch. (2013). Vom Referieren zum Moderieren. In Ch. Schrübers (Hrsg.), Moderieren im Museum. Theorie und Praxis der dialogischen Besucherführung (pp. 161-168). Bielefeld: Transcript Verlag.
Schwan, St. (2015). Lernen. In H. Gfrereis, Th. Thiemeyer, & B. Tsofen (Hrsg.), Museen verstehen. Begriffe der Theorie und Praxis (pp. 63-75). Göttingen: Wallstein.
Scott, M. K. (2012). Engaging with pasts in the present: curators, communities and exhibition practice. Museum Anthropology, 35(1), 1-9.
Suhrkamp, C. (2007). Handlungs-und Produktionsorientierung im fremdsprachlichen Literaturunterricht. In W. Hallet & Nünning, A. (Hrsg.), Neue Ansätze und Konzepte der Literatur- und Kulturdidaktik (pp. 89-106). Trier: Wissenschaftlicher Verlag.
Τζώνος, Π. (2013). Μουσείο και μουσειακή έκθεση. Θεωρία και πρακτική. Θεσσαλονίκη: Εντευκτήριο.
Thiemeyer, Th. (2010). Zwischen Aura und Szenographie. Das (Literatur-)Museum im Wandel. In B. Dücker & Th. Schmidt (Hrsg.), Lernort Literaturmuseum. Beiträge zur kulturellen Bildung (pp. 60-71). Göttingen: Wallstein.
Vergo, P. (1993). The new museology. London: Reaktion.
Φιλιππουπολίτη, Α. (2015). Εκπαιδευτικές θεωρίες και μουσειακή μάθηση. Στο Ν. Νικονάνου (Επιμ.), Μουσειακή μάθηση και εμπειρία στον 21ο αιώνα (σσ. 27-49). Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα. Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Ανακτήθηκε από https://repository.kallipos.gr/pdfviewer/web/viewer.html?file=/bitstream/11419/712/8/NIKONANOY.pdf
Ψαρράκη-Μπελεσιώτη, Ν. (2007). Δομικά ζητήματα στη διεξαγωγή της μουσειοπαιδαγωγικής. Στο Μ. Σκαλτσά (Επιμ.), Μουσεία 04 - 3 μέρες για τα μουσεία. Πρακτικά εκπαιδευτικού συμποσίου (σσ. 27-31). Θεσσαλονίκη: Εντευκτήριο.
Waidacher, F. (2001). Museologie: Helferin der Literatur?. In C. Kussin (Hrsg.), Dichterhäuser im Wandel. Wie sehen Literaturmuseen und Literaturausstellungen der Zukunft aus? (pp. 7-15). Berlin: Arbeitsgemeinschaft Literarischer Gesellschaften und Gedenkstätten.
Weaver, S. (2007). Creating great visitor experiences. A guide for museums, parks, zoos, gardens & libraries. Walnut Creek, California: Left Coast Press.
Weschenfelder, K., & Zacharias, W. (1992). Handbuch der Museumspädagogik. Orientierung und Methode. Düsseldorf: Schwann Verlag.