Pedagogical practices in the curricula of the Greek kindergarten (1896-1989). A reading based on the sociological theory of B. Bernstein

PDF (ελληνικά)
Published: Apr 29, 2022
Versions:
2022-04-29 (1)
DOI: https://doi.org/10.12681/ppej.26850
Keywords:
curricula valid knowledge Bernstein’s sociological theory nursery school pedagogical practices
Μαρία Μουμουλίδου (Maria Moumoulidou)
Democritus University of Thrace
https://orcid.org/0000-0002-4271-7814
Abstract

This study looks into the pedagogical practices in four nursery school curricula (1896-1989), through the lens of B. Bernstein’s theory on pedagogical codes and pedagogical discourse, focusing on the construction of valid knowledge, the methods of its reception, and the relationship between teacher and student(s). For the purposes of this study, a qualitative approach was adopted by deploying thematic data analysis. The findings of the research shed light on the gradual shift from visible pedagogical practices into invisible ones, and from the initial organization of valid knowledge with concrete boundaries into its gradual construction with less visible boundaries; the transition of a type of  knowledge centred on the children’s everyday experience towards knowledge as the outcome of scientific practice; the modification of valid knowledge from being fragmentary into becoming holistic; the change of the rigid pace of knowledge transference and reception into a more casual one; and the gradual transition from the nursery school teacher’s tight control of communication and activities into interpersonal communication, although the asymmetry of the relationship between teacher and student(s) is maintained and concealed.

Article Details
  • Section
  • Articles
Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Authors who publish with this journal agree to the following terms:

  1. Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution Non-Commercial License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
  2. Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal's published version of the work (e.g. post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
  3. Authors are permitted and encouraged to post their work online (preferably in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access).
Downloads
Download data is not yet available.
Author Biography
Μαρία Μουμουλίδου (Maria Moumoulidou), Democritus University of Thrace
Associate Professor, Democritus University of Thrace
References
Apple, M. (1986). Ιδεολογία και αναλυτικά προγράμματα (Τ. Δαρβέρη, Μτφρ.). Παρατηρητής.
Apple, M. (1993). Εκπαίδευση και εξουσία (Φ. Κοκαβέσης, Μτφρ.). Παρατηρητής.
Ασημάκη, Α., Σακκούλης, Δ., & Βεργίδης, Δ. (2016). Αναζητώντας παιδαγωγικές πρακτικές για τη σχολική επιτυχία «όλων» των μαθητών: μια κοινωνιολογική προσέγγιση. Το Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών, 67, 53-80.
Astolfi, J-P. (1994). Situation-problème [situation-problem]. In Dictionnaire encyclopédique de l’éducation et de la formation [Encyclopedic Dictionary of Education and Training] (pp. 916-917). Nathan.
Bautier, E. (dir.). Apprendre à l’école, apprendre l’école : des risques de construction d’inégalités dès la maternelle. [Learning at school, learning at school: risks of building inequalities from kindergarten] Chronique Sociale, 2006.
Bautier, E. (2009). Pour que la maternelle soit pour tous une école [For kindergarten to be a school for all]. In C. Passerieux (dir.), La maternelle. Première école, premiers apprentissages [Kindergarten. First school, first apprenticeships] (pp. 67-74). Chronique Sociale.
Bautier, E., & Rayou, P. (2009). Les inégalités d’apprentissage. Programmes, pratiques et malentendu scolaire. [Inequalities in learning. Curricula, practices and school misunderstanding] Puf.
Berstein, B. (1989). Basil Bernstein (Επιμ.), Η παιδαγωγική προβληματική (Μτφρ., Ι. Σολομών). Σύγχρονη Εκπαίδευση, 47, 31-42.
Berstein, B. (2007). Pédagogie, contrôle symbolique et identité. Théorie, recherche, critique. [Pedagogy, Symbolic Control and Identity: Theory, Research and Critique]. PUL.
Berstein, B. (2015). Παιδαγωγικοί κώδικες και κοινωνικός έλεγχος [Pedagogical codes and social control] (Ι. Σολομών, Μτφρ.). Αλεξάνδρεια.
Brougère, G. (1995). Jeu et éducation [Play and education]. L’Harmattan.
Bryman, A. (2017). Μέθοδοι κοινωνικής έρευνας (Π. Σακελλαρίου, Μτφρ.). Gutenberg.
Bruner, J. (1996). L’éducation, entrée dans la culture. Les problèmes de l’école à la lumière de la psychologie culturelle [The culture of education]. Retz.
Γόντικας, Κ. (1929). Εισηγητική έκθεσις προς την Βουλήν, στο Κ. Σιφναίος, Πανδέκται Νέων Νόμων και Διαταγμάτων, Τόμος Δ΄, Αθήναι: Πετσάλης.
Γόντικας, Κ. (1929). Από τη Βουλή (συνεδρίασις 4-7-29). Διδασκαλικόν Βήμα, 234 (8).
Chamboredon, J-C., & Prévot, J. (1973). Le ‘métier d’enfant’. Définition sociale de la prime enfance et fonctions différencielles de l’école maternelle. Revue Française de Sociologie, XIV-3, 295-335.
Charlot, B., Bautier, E., & Rochex, J-Y. (1992). École et savoirs dans les banlieues... et ailleurs, [School and knowledge in the suburbs... and elsewhere,] Bordas.
Δημαράς, Α. (1988). Η μεταρρύθμιση που δεν έγινε (Τεκμήρια ιστορίας Β), 1895-1967. Ερμής.
Διάταγμα Περί συστάσεως νηπιαγωγείων, Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Αρ. Φ. 68/23-05-1896.
Διάταγμα Περί του Αναλυτικού Προγράμματος των Νηπιαγωγείων του Κράτους, Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Αρ. Φ. 124/09-08-1962.
Διάταγμα Περί του Αναλυτικού και Ωρολογίου Προγράμματος του Νηπιαγωγείου, Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Αρ.Φ. 132/31-05-1980.
Διάταγμα «Αναλυτικό πρόγραμμα προσχολικής αγωγής», Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Αρ. Φ. 208/26-09-1989.
Develay, M. (2015). D’un programme de connaissances à un curriculum de compétences [From a knowledge program to a competency curriculum]. De Boeck.
Durkheim, E. (1992). L’éducation morale. [Moral education]. PUF.
Εισηγητική Έκθεση του νόμου «Δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και λοιπές διατάξεις», Διδασκαλικό Βήμα, 961, 1985.
Joigneaux, C. (2009). L’école maternelle, une école à part ou une école à part entière ? [The nursery school, a separate school or a full-fledged school?] In C. Passerieux (dir.), La maternelle. Première école, premiers apprentissages [Kindergarten. First school, first apprenticeships] (pp. 67-74). Chronique Sociale.
Kamii, C., & Devries, R. (1979). Η θεωρία του Jean Piaget και η προσχολική αγωγή (Ε. Βασιλειάδου, Μτφρ.). Δίπτυχο.
Κουζέλης, Γ. (1991). Από τον βιωματικό στον επιστημονικό κόσμο. Ζητήματα κοινωνικής αναπαραγωγής της γνώσης. Κριτική.
Kουλαϊδής, Β. (1994). Επιστημολογία και κατασκευή Αναλυτικών Προγραμμάτων: Η επιλογή Περιεχομένου για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 75, 22-29.
Κουλαϊδής, Β., & Δημόπουλος, Κ. (2010). Παιδαγωγικές πρακτικές στο ελληνικό σχολείο: αναγνώσεις διδακτικών βιβλίων. Στο Β. Κουλαϊδής & Α. Τσατσαρώνη (Eπιμ.), Παιδαγωγικές πρακτικές. Έρευνα και εκπαιδευτική πολιτική (σσ. 51-121). Μεταίχμιο.
Κουλαϊδής, Β., & Τσατσαρώνη, Α. (2010). Παιδαγωγικές πρακτικές. Έρευνα και εκπαιδευτική πολιτική. Μεταίχμιο.
Κουστουράκης, Γ. (2017). Αξιοποίηση της κοινωνιολογικής γνώσης στην περίπτωση των σχολείων και των εκπαιδευτικών. Στο Σύγχρονες ερευνητικές τάσεις στην προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία (σσ. 151-166). Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών.
Koustourakis, G. (2012). A sociological approach of the Art Curriculum in Greek primary education: The subject’s social status in the intented and implemented Curriculum. The International Journal of the Arts in Society, 6(6), 31-41, DOI: http://www.arts-journal.com
Koustourakis, G. (2013a). A sociological approach to visual Arts Teaching in contemporary Greek pre-school education. The International Journal of Arts Education, 7(1), 73-85, DOI: http://artsinsociety.com
Koustourakis, G. (2013b). A sociological approach to the official discourse on space in the case of Greek kindergarten classrooms. The International Journal of Early Childhood Learning, 19, 1-13, DOI: http://thelearner.com
Koustourakis, G. (2014). A sociological approach to Painting Teaching according to the contemporary Greek kindergarten curriculum. The International Journal of Early Childhood Learning, 20, 23-37, DOI: www.thelearner.com
Koustourakis, G. (2018a). A Sociological Approach to the Determination and Implementation of Rules for the Pedagogical Use of Kindergarten Classroom Space. American International Journal of Social Science, Vol. 7, No. 4, 20-28, DOI:10.30845/aijss.v7n4p3
Koustourakis, G. (2018b). Classroom Space and Kindergarten Curriculum: A Sociological Approach to teachers’ Discourse on the Status of Space and its Use in Teaching. European Journal of Alternative Education Studies, Volume 3, Issue 2, 47-65, DOI: 10.5281/zenodo.1422865
Koustourakis, G., Zacharos, K., & Papadimitriou, K. (2014). Teaching pre-school Mathematics and influences by the kindergarten school social context: A preliminary study. Review of Science, Mathematics and ICT Education, 8(1), 81-99.
Λάμνιας, Κ., & Τσατσαρώνη, Α. (1998α).Οι διαδικασίες αναπλαισίωσης στην πορεία παραγωγής της σχολικής γνώσης: Προϋποθέσεις για την αλλαγή των σχολικών πρακτικών (α΄ μέρος). Σύγχρονη Εκπαίδευση, 102, 73-80.
Λάμνιας, Κ., & Τσατσαρώνη, Α. (1998β).Οι διαδικασίες αναπλαισίωσης στην πορεία παραγωγής της σχολικής γνώσης: Προϋποθέσεις για την αλλαγή των σχολικών πρακτικών (β΄μέρος). Σύγχρονη Εκπαίδευση, 104, 70-77.
Λάμνιας, Κ. (2000). Η κοινωνική συγκρότηση των νοηματικών προσανατολισμών των μαθητών και ο μύθος των ίσων εκπαιδευτικών ευκαιριών. Μέντορας, 2, 32-49.
Lenoir, Y. (1999). Interdisciplinarité [Interdisciplinarity]. In J. Houssaye (Edr.), Questions pédagogiques [Pedagogical questions] (pp. 291-314). Hachette.
Mager, R. (2001). Comment définir des objectifs pédagogiques [Preparing instructional objectives]. Dunod.
Μακρυνιώτη, Δ., & Σολομών, Ι. (1991). Παιδαγωγικές τάσεις και κοινωνικός έλεγχος. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 56, 62-69.
Μακρυνιώτη, Δ., & Σολομών, Ι. (1998). Κοινωνική και πολιτική Γνώση στο σχολείο και στις παιδαγωγικές σπουδές. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 101, 58-64.
Μοντεσσόρι, Μ. (1978). Το όραμα μιας νέας αγωγής (Μ. Γραμμένου, Μτφρ.). Γλάρος.
Μοντεσσόρι, Μ. (1986). Παιδαγωγικό μανιφέστο (Μ. Λώμη, Μτφρ.). Γλάρος.
Montessori, M. (1995). Pédagogie scientifique. La maison des enfants [Scientific pedagogy. The children's home]. Desclée de Brouwer.
Μουμουλίδου, Μ. (2002). Η «Ηθικοποίηση» του λαού διά μέσου της προσχολικής εκπαίδευσης στο νηπιαγωγείο του 19ου αιώνα. Στο Σ. Μπουζάκης (Επιμ.), Επίκαιρα Θέματα Ιστορίας της Εκπαίδευσης (σσ. 313-326). Gutenberg.
Νόμος ΒΤΜΘ΄ Περί της στοιχειώδους ή δημοτικής εκπαιδεύσεως, Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Αρ. Φ. 37/03-09-1895.
Νόμος 309 Περί οργανώσεως και διοικήσεως της Γενικής Εκπαιδεύσεως, Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Αρ. Φ. 100/30-04-1976.
Νόμος 1566 Δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις, Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Αρ. Φ. 167/30-09-1985.
Πιαζέ, Ζ. (1979). Προβλήματα γενετικής ψυχολογίας (Φ. Ψελλός, Μτφρ.). Υποδομή.
Plaisance, E. (1986). L’enfant, la maternelle, la société [The child, the kindergarten, society]. Puf.
Rochex, J-Y. (2001). Echec scolaire et démocratisation : enjeux, réalités concepts, problématiques et résultats de recherche. [School failure and democratization: issues, realities concepts, problems and research results.] Revue suisse des sciences de l’éducation, 23, (2), 69-85.
Σαΐτης, Χ. (1989). Η εξέλιξη της προσχολικής αγωγής στην Ελλάδα. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 49, 72-80.
Σβορώνος, Ν. (1994). Επισκόπηση της νεοελληνικής ιστορίας. Θεμέλιο.
Σβώλος, Α. (1998). Τα ελληνικά συντάγματα 1822-1975/1986. Η συνταγματική ιστορία της Ελλάδος. Στοχαστής.
Σολομών, Ι. (1994). Εκπαιδευτική δράση και κοινωνική ρύθμιση των υποκειμένων: γνώση, πειθαρχία και το πεδίο του σχολείου. Στο Ι. Σολομών & Γ. Κουζέλης (Επιμ.), Πειθαρχία και γνώση (σσ. 113-144). ΕΜΕΑ.
Σολομών, Ι. (2015α). Σημείωμα του επιμελητή-μεταφραστή. Στο B. Berstein (Επιμ.), Παιδαγωγικοί κώδικες και κοινωνικός έλεγχος [Pedagogical codes and social control] (Ι. Σολομών, Μτφρ.) (σσ. 11-16). Αλεξάνδρεια.
Σολομών, Ι. (2015β). Εισαγωγή στην προβληματική της πολιτισμικής αναπαραγωγής του Basil Bernstein. Στο B. Berstein (Επιμ.), Παιδαγωγικοί κώδικες και κοινωνικός έλεγχος. [Pedagogical codes and social control] (Ι. Σολομών, Μτφρ.) (σσ. 17-40). Αλεξάνδρεια.
Σολομών, Ι., Ασημάκη-Δημακοπούλου, Α., & Βλάχος, Φ. (1996). Κοινωνική και πολιτική αγωγή και οι προσεγγίσεις (της έννοιας) του έθνους. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 90-91, 43-54.
Sauvage, A., & Sauvage-Déprez, O. (1998). Maternelles sous contrôle. Les dangers d’une évaluation précoce. Syros.
Solomon, I. (2007). Entretien avec Bernstein. In B. Berstein (Eds.), Pédagogie, contrôle symbolique et identité. Théorie, recherche, critique [Pedagogy, Symbolic Control and Identity: Theory, Research and Critique] (pp. 283-305). PUL.
Τσατσαρώνη, Α., & Κουλαϊδής, Β. (2010). Παιδαγωγικός λόγος και παιδαγωγική πρακτική: θεωρητικοί όροι, προβληματική και πεδίο εφαρμογής. Στο Β. Κουλαϊδής & Α. Τσατσαρώνη (Eπιμ.). Παιδαγωγικές πρακτικές. Έρευνα και εκπαιδευτική πολιτική (σσ. 17-49). Μεταίχμιο.
Τσουκαλάς, Κ. (1981). Η ελληνική τραγωδία. Από την απελευθέρωση ως τους συνταγματάρχες. Α. Λιβάνης-Νέα Σύνορα.
Τσουκαλάς, Κ. (1987). Εξάρτηση και αναπαραγωγή. Ο Κοινωνικός ρόλος των εκπαιδευτικών μηχανισμών στην Ελλάδα (1830-1922). Θεμέλιο.
ΥΠΕΠΘ (1958). Πορίσματα Επιτροπής Παιδείας. Αθήναι: Εθνικό Τυπογραφείο.
ΥΠΕΠΘ-Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (1990). Βιβλίο δραστηριοτήτων για το νηπιαγωγείο. Βιβλίο νηπιαγωγού. Αθήνα: ΟΕΔΒ.
ΥΠΕΠΘ-ΠΙ (1993). Πού; Πόσο; Ποιο; Ψάχνω-βρίσκω και μετρώ. Βιβλιοτετράδιο για το νήπιο. Δεξιότητες I. Αθήνα: ΟΕΔΒ.
ΥΠΕΠΘ-ΠΙ (1997). Ακούω, βλέπω και μιλώ, σκέφτομαι και συζητώ. Βιβλιοτετράδιο για το νήπιο. Δεξιότητες II. Αθήνα: ΟΕΔΒ.
ΥΠΕΠΘ-Διεύθυνση Προγραμματισμού και Εξοπλισμού (1989-90). Στατιστικά στοιχεία (χ.α.σ.).
Varela, J. (1994). Χωροχρονικές κατηγορίες και σχολική κοινωνικοποίηση: από τον ατομισμό στο ναρκισσισμό. Στο Ι. Σολομών & Γ. Κουζέλης (Επιμ.), Πειθαρχία και γνώση (Κ. Καψαμπέλη, Μτφρ.) (σσ. 85-104). ΕΜΕΑ.
Vincent, G. (1999). Temps scolaire. In J. Houssaye (coord.), Questions pédagogiques, [Pedagogical questions] (565-574). Hachette.
Vincent, G., Lahire, B., & Thin, D. (1994). Sur l’histoire et la théorie de la forme scolaire [On the history and theory of school form]. In G. Vincent (Eds.), L’éducation prisonnière de la forme scolaire ? Scolarisation et socialisation dans les sociétés industrielles [Education trapped in the school form? Schooling and socialization in industrial societies] (pp. 11-48). PUL.
Φουκώ. Μ. (1989). Επιτήρηση και τιμωρία. Η γέννηση της φυλακής (Κ. Χατζηδήμου, Ι. Ράλλη, Μτφρ.). Ράππας.
Φραγκουδάκη, Α. (1987). Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και φιλελεύθεροι διανοούμενοι. Άγονοι αγώνες και ιδεολογικά αδιέξοδα στο μεσοπόλεμο. Κέδρος.
Φωτεινός, Δ. (2004). Ιστορική θεώρηση και συγκριτική προσέγγιση των αναλυτικών προγραμμάτων της μέσης γενικής και μέσης τεχνικής εκπαίδευσης: 1950-1977 (ιδεολογία, συγκρότηση και ο ρόλος των φορέων δράσης) (Αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή). ΠΤΔΕ-Πανεπιστήμιο Πατρών.
Φωτεινός, Δ. (2020). Αναλυτικά προγράμματα και εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα (1950-2020): Η φονταμενταλιστική, άστοχη και τοτεμική εκπαίδευση. Συγκριτική Διεθνής και Εκπαιδευτική Επιθεώρηση, 24, 32-63.
Χαραλάμπης, Δ. (1989). Πελατειακές σχέσεις και λαϊκισμός. Η εξωθεσμική συναίνεση στο ελληνικό πολιτικό σύστημα. Εξάντας.
Χριστοφίδη-Ενρίκες, Α. (1997). Ο Πιαζέ και το σχολείο (Μ. Ηλιοπούλου, Μτφρ.). Εκκρεμές.
Most read articles by the same author(s)