Μεταβάσεις της πρωτοσχολικής ηλικίας στην ψηφιακή εποχή: Συνέχειες και ασυνέχειες στις πρακτικές γραμματισμού

pdf (ελληνικά)
Publicado: Nov 30, 2023
DOI: https://doi.org/10.12681/ppej.31444
Ζωή Αποστόλου
PHd Student; Department of Educational Science and Early Childhood Education; University of Patras
https://orcid.org/0000-0003-4359-397X
Resumen

Η παρούσα εργασία παρουσιάζει τα αποτελέσματα έρευνας που αφορά τις δυνατότητες και τις προοπτικές του ψηφιακού μαθησιακού περιβάλλοντος για τη διασφάλιση της εκπαιδευτικής και μαθησιακής συνέχειας. Συγκεκριμένα, μελετώνται οι απόψεις των εκπαιδευτικών πρωτοσχολικής ηλικίας για τις πρακτικές γραμματισμού που έλαβαν χώρα στην προσχολική εκπαίδευση κατά τη διάρκεια της πανδημίας στο πλαίσιο των ψηφιακών τάξεων. Οι απόψεις για τις πρακτικές αυτές ιδωμένες στο συγκείμενο διασφάλισης των συνθηκών συνέχειας των προγραμμάτων για την ομαλή μετάβαση των παιδιών από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο διερευνώνται με τη χρήση της ποιοτικής μεθόδου έρευνας, με ημιδομημένες συνεντεύξεις σε νηπιαγωγούς και δασκάλους της πρώτης τάξης του δημοτικού σχολείου. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι νηπιαγωγοί και δάσκαλοι συγκλίνουν ως προς την άποψη ότι η συνέχεια του προγράμματος νηπιαγωγείου και δημοτικού σχολείου δε φαίνεται να μπόρεσε να υποστηριχτεί από τις νηπιαγωγούς την περίοδο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Αν και οι νηπιαγωγοί, αποπειρώμενες να προσεγγίσουν ισόρροπα διάφορες εμπειρίες προφορικού λόγου, ανάγνωσης και γραφής, με πρακτικές ικανές να διατηρήσουν το νήμα της συνέχειας από τη μια βαθμίδα στην άλλη, δε φαίνεται να είχαν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα στο πλαίσιο της ψηφιακής τάξης. Τέλος, τα ευρήματα της παρούσας εργασίας υποδεικνύουν την ανάγκη διεύρυνσης της έρευνας, προκειμένου να αναδειχθούν πρακτικές ενίσχυσης του γραμματισμού στην κρίσιμη πρωτοσχολική ηλικία και δη στο πλαίσιο ιδιαίτερων εκπαιδευτικών συνθηκών, όπως είναι αυτή της ψηφιακής εποχής που διαμορφώθηκε εξαιτίας της πανδημίας Covid-19.

Article Details
  • Sección
  • Άρθρα
Creative Commons License

Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución-NoComercial-CompartirIgual 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ διατίθενται με άδεια Creative Commons 3.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο). To Εργαστήριο Παιδαγωγικών Ερευνών και Εφαρμογών του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύουν, να αναπαραγάγουν, να παρουσιάζουν στο κοινό, να διανέμουν και χρησιμοποιούν άρθρα που δημοσιεύονται στο ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών  έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου. Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ & ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Εργαστηρίου Παιδαγωγικών Ερευνών και Εφαρμογών του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Descargas
Los datos de descargas todavía no están disponibles.
Citas
Ackesjö, H. (2013). Children crossing borders: School visits as initial incorporation rites in transition to preschool class. International Journal of Early Childhood, 45, 387-410, DOI: http://dx.doi.org/10.1007/s13158-013-0080-7.111.
Ahtola, A., Silinskas, G., Poikonen, P., Kontoniemi, M., Niemi, P., & Nurmi, J. E. (2011). Transition to formal schooling: Do transition practices matter for academic performance? Early Childhood Research Quarterly, 26, 295- 302, DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.ecresq.2010.12.00.
Αϊδίνης, Α., & Κωστούλη, Τ. (2001). Μοντέλα εγγραμματοσύνης: Θεωρητικές προσεγγίσεις και διδακτική πράξη. Virtual School, 2, 2-3.
Aidinis, A. & Nunes, T. (2001). The role of different levels of phonological awareness in the development of reading and spelling in Greek. Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 14, 145-177.
Αλαχιώτης, Σ. (2001). Οδηγίες για την εφαρμογή της ευέλικτης ζώνης. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
Alatalo, T., Meier, J., & Frank, E. (2016). Transition between Swedish preschool and preschool class: a question about interweaving care and knowledge. Early Childhood Education Journal, 44(2), 155-167. DOI: https://doi.org/10.1007/s10643-015-0700-y.
Alatalo, T., Meier, J., & Frank, E. (2017). Information sharing on children’s literacy learning in the transition from Swedish preschool to school. Journal of research in childhood education, 31(2), 240-254.DOI: http://dx.doi.org/10.1080/02568543.2016.1274926.
Ανδρικοπούλου, Ε., Αποστόλου, Ζ., Μυλωνά, Θ., & Στελλάκης, Ν. (2006). «Είμαι ο/η …»: Μια διδακτική παρέμβαση για την ενίσχυση της προφορικής επικοινωνίας και την ανάδυση του γραμματισμού. Στο Π. Παπούλια-Τζελέπη, Α. Φτερνιάτη και Κ. Θηβαίος (Επιμ.), Έρευνα και Πρακτική του Γραμματισμού στην Ελληνική Κοινωνία (σσ. 181-194). Ελληνικά Γράμματα.
Αποστόλου, Ζ. (2021). Γνώσεις, αντιλήψεις και πρακτικές εκπαιδευτικών πρωτοσχολικής ηλικίας για τη διδακτική του γραμματισμού και την πιθανή συνέχειά της από το νηπιαγωγείο στην Α’ τάξη του δημοτικού σχολείου, [Αδημοσίευτη Διδακτορική Διατριβή[,.Πανεπιστήμιο Πατρών.
Αποστόλου, Ζ., & Στελλάκης, Ν. (2020). Οι εκπαιδευτικοί της πρωτοσχολικής ηλικίας γνωρίζουν τα επίσημα κείμενα και τις πρακτικές γραμματισμού που λαμβάνουν χώρα στη βαθμίδα που έπεται ή προηγείται της δικής τους; Επιστημονική Επετηρίδα Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, 13(2), 1-51. ISBN: 2241-200X. https://doi.org/10.12681/jret.22149
Apostolou, Z., & Lavidas, K. (2022). Greek preschool teacher’s views about language activities in early childhood education during Covid-19. A chance for change? Educational Role of Language, 2(6). ISSN: 2657-9774. https://doi.org/10.36534/erlj.2021.02.08
Apostolou, Z. Τ. (2022). Continuities, discontinuities and transition in early childhood literacy education at digital time. Preschool Education: Global Trends, 2, 64-93. https://doi.org/10.31470/2786-703X-2022-2-64-93
Apostolou, Z. & Stellakis, N. (2019). Preschool and first grade teachers' perceptions on working together to enhance literacy. Educational Role of Language, 2(2), 101-112. ISSN: 2657-9774. https://doi.org/10.36534/erlj.2019.02.09
Apostolou, Z., Stellakis, N., & Koustourakis, G. (2020). Pre-primary and first grade primary school teachers’ perceptions on the integration of pre-primary and first grade primary school curricula in Greece. L1-Educational Studies in Language and Literature, 20(1), 1–21. https://doi.org/10.17239/L1ESLL-2020.20.01.14
Başaran, M., Doğan, E., Karaoğlu, E., & Şahin, E. (2020). A study on effectiveness of distance education, as a return of coronavirus (Covid-19) pandemic process. Academia Journal of Educational Research, 5(2), 368-397.
Bayburtlu, Y. S. (2020). Turkish education according to teachers’ opinions in the distance education process during the Covid-19 pandemic period. Turkish Studies, 15(4), 131- 151. DOI: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44460.
Baynham, M. (2002). Πρακτικές Γραμματισμού, (Ε. Καραντζόλα, Επιμ., Μ. Αραποπούλου, Μτφρ.). Μεταίχμιο.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
Brooker, L. (2016). Smooth Transition to Preschool Age. Pedio
Broström, S. (2017). Transitions in children’s thinking. In A.-L. Dunlop & H. Fabian (Eds.), Informing transitions in the early years. Research, policy and practice (pp. 61-73). McGraw-Hill.
Βρυνιώτη, Κ. (2008). Μετάβαση των νηπίων από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο. Στο ΥΠΕΠΘ-ΕΥΕ. ΚΠΣ, Οδηγός Ολοήμερου Νηπιαγωγείου (σσ. 99-152). Πατάκης.
Bryman, A. (2016). Social research methods. Oxford University Press.
Γιαννικοπούλου Α. (1998). Από την προανάγνωση στην ανάγνωση. Καστανιώτης.
Γιαννικοπούλου, Α. (2002). Η γραπτή γλώσσα στο νηπιαγωγείο. Καστανιώτης.
Campana, K., Mills, J. E., & Ghoting, S. (2016). Supercharged Storytime: An early literacy planning and assessment guide. American Library Association.
Campbell, C., Baumann, R., Kidder, A., & Daniel, B. J. (2020). A gentle return to school: Go slow to go fast. https://www.oise.utoronto.ca/lhae/UserFiles/File/Gentle_Reopening_of_Ontario_Schools-2020.pdf
Collen, I. (2021). Language trends 2021. Language teaching in primary and secondary schools in England. British Council. https://www.britishcouncil.org/sites/default/files/language_trends_2021_report.pdf
Creswell, J. W. (2016). Research in education: planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research. Ion.
Darling-Hammond, L., Flook, L., Cook-Harvey, C., Barron, B., & Osher. D. (2020). Implications for educational practice of the science of learning and development. Applied Developmental Science, 24(2), 97-140, DOI:http://dx.doi.org/10.1080/10888691.2018.1537791.
Davies, C., Hendry, A., Gibson, S. P., Gliga, T., McGillion, M., &Gonzalez‐Gomez, N. (2021). Early childhood education and care (ECEC) during Covid‐19 boosts growth in language and executive function. Infant and Child Development, 30(4), e2241. DOI: https://doi.org/10.1002/icd.2241.
Department of Education Employment and Workplace Relations (DEEWR). (2009). Belonging, being, becoming: the early years learning framework for Australia. Barton, ACT: Commonwealth of Australia. http://docs.education.gov.au/system/files/doc/other/belonging_being_and_becoming_the_early_years_learning_framework_for_australia.pdf
Dockett, S., & Perry, B. (2004). What makes a successful transition to school? Views of Australian parents and teachers. International Journal of Early Years Education, 12(3), 217-230. DOI: http://dx.doi.org/10.1080/0966976042000268690.
Dunlop, A.-W., & Fabian, H. (2007). Conclusions: debating transitions, continuity and progression in the early years. In Fabian, H. & Dunlop, A.-W. (Eds.), Transitions in the early years. Debating continuity and progression for children in early education (pp. 146 – 154). Routledge Falmer.
EACEA/Eurydice (Education, Audiovisual and Culture Executive Agency) (2011). Teaching reading in Europe: contexts, policies and practices. EACEA P9. http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice.
Early, D. (2004). Services and programs that influence young children’s school transitions. In R. E. Tremblay, R. G. Barr, & R. DeV. Peters (Eds.), Encyclopedia on early childhood development (σσ. 1-5). Centre of Excellence for Early Childhood Development. Retrieved from: http://www.child-encyclopedia.com/documents/EarlyANGxp.pdf
Ecclestone, K. (2009). Lost and found in transition: educational implications of concerns about “identity,” “agency,” and “structure.” In J. Field, J. Gallacher, & R. Ingram (Eds.), Researching transitions in lifelong learning (pp. 9–27). Routledge.
Fabian, H., & Dunlop, A.-W. (2007). Outcomes of Good Practice in Transition Process for Children Entering Primary School. The Hague: Bernard van Leer Foundation.
Gaudreau, C. (2020). Preschoolers benefit equally from video chat, pseudo-contingent video, and live book reading: Implications for storytime during the coronavirus pandemic and beyond. Frontiers in Psychology, 11, 21-58.
Gombert, J. E. (1992). Metalinguistic Development (T. Pownall, Trans.). Harvester Wheatsheaf.
Hasan, R. (2006). Γραμματισμός, καθημερινή ομιλία και κοινωνία. Α. Χαραλαμπόπουλος (Επιμ.), Γραμματισμός, κοινωνία και εκπαίδευση (σσ. 134-189). Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη.
Hawken, L. S., Johnston, S. S., & McDonell, A.P. (2005). Emerging literacy views and practices: Results from a national survey of Head Start preschool teachers. Topics in Early Childhood Special Education, 25(4), 232–242.
Hjelte, J. (2005). Cooperation in the border country: about the relationships and communication in collaboration between schools and childcare. Umeå Universitet Press.
Hung, M., Lauren, E., Hon, E., Birmingham, W., Xe, J., Su, S., & Lipsky, M. (2020). Social network analysis of Covid-19 sentiments: application of artificial intelligence. Journal Mediterranean Internet Res., 22(8), 225-290. DOI: http://dx.doi.org/10.2196/22590.
Johnson, A. F., Roberto, K. J., &Rauhaus, B. M. (2021). Policies, politics and pandemics: course delivery method for US higher educational institutions amid Covid-19. Transforming Gov.: People, Process Policy 15(2), 291–303. DOI: https://doi.org/10.1108/TG-07-2020-0158.
Jones, K., & Sharma, R. (2020). On reimagining a future for online learning in the post-Covid era. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3578310.
Kalantzis, M., Cope, B., Στελλάκης, Ν., &Αρβανίτη, Ε. (2019). Γραμματισμοί. Μια παιδαγωγική διαφοροποιημένου σχεδιασμού και πολυτροπικών νοηματοδοτήσεων. Εκδόσεις Κριτική.
Καλλιτσάρη, Σ. (2020). Η μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο. Συνέχεια ή ασυνέχεια˙ Οι αντιλήψεις νηπιαγωγών και δασκάλων. Μια μελέτη περίπτωσης, [Αδημοσίευτη Μεταπτυχιακή εργασία] Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
Karabudak, M. G. (2020). Opinions of 1st grade teachers on distance education adaptation process during the Covid-19 pandemic period. Social Scientific Centered Issues, 2(2), 72-80.
Karakaş, A. & Kartal, G. (2020). Pre-Service Language Teachers' Autonomous Language Learning with Web 2.0 Tools and Mobile Applications. International Journal of Curriculum and Instruction 12(1), 51-79.
Karakaya, F., Adıgüzel, M., Üçüncü, G., Çimen, O., & Yılmaz, M. (2021). Teachers’ views towards the effects of Covid-19 pandemic in the education process in Turkey. Participatory Educational Research, 8 (2), 17-30. DOI: http://dx.doi.org/10.17275/per.21.27.8.2.
Καρύδη, Ι. (2014). Διερεύνηση των απόψεων νηπιαγωγών και δασκάλων για τη μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο: Συγκριτική προσέγγιση, [Αδημοσίευτη Μεταπτυχιακή εργασία], Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
Khanna, R., & Kareem, J. (2021). Creating inclusive spaces in virtual classroom sessions during the Covid pandemic: An exploratory study of primary class teachers in India. International Journal of Educational Research Open, 2(2), 100-138. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.ijedro.2021.100038.
Koglbauer, R. (2022). Transition in languages in trying times – challenges and opportunities. In C. Hampton & S. Salin (Eds.), Innovative language teaching and learning at university: facilitating transition from and to higher education (pp. 11-21). Research-publishing.net. DOI: http://dx.doi.org/10.14705/rpnet.2022.56.1369.
Κονδύλη, Μ., & Στελλάκης, Ν. (2006). Πρακτικές γραμματισμού» στην προδημοτική εκπαίδευση: ένα πρόγραμμα, δύο προσεγγίσεις. Στο Π. Παπούλια-Τζελέπη, Α.Φτερνιάτη, & Κ. Θηβαίος (Επιμ.), Έρευνα και πρακτική του γραμματισμού στηνελληνική κοινωνία (σσ. 159–180). Ελληνικά Γράμματα.
Korkmaz, G., & Toraman, Ç. (2020). Are we ready for the post-Covid-19 educational practice? An investigation into what educators think as to online learning. International Journal of Technology in Education and Science (IJTES), 4(4), 293-309.DOI: https://doi.org/10.46328/ijtes.v4i4.110.
Κορτέση - Δαφέρμου, Χ. & Σφυρόερα, Μ. (2019). Βιβλία με ιστορίες: για τον γραμματισμό και την κοινωνική ενδυνάμωση όλων των παιδιών. Gutenberg.
Kozak, S., & Recchia H. (2019). Reading and the development of social understanding: Implications for the literacy classroom. Reading Teacher, 72(5), 569-577. DOI: http://dx.doi.org/10.1002/trtr.1760.
Kucer, S. B. (2009). Dimensions of literacy: a conceptual basis for teaching reading and writing in school settings (3rd ed.). Routledge.
Kunzmann, K.R. (2020).Smart cities after Covid-19: Ten narratives. disP - The Planning Review, 56(2), 20-31, DOI: http://dx.doi.org/10.1080/02513625.2020.1794120.
Lavidas, K., Apostolou, Z., & Papadakis, S. (2022). Challenges and opportunities of mathematics in digital times: Preschool teachers' views. Education Sciences, 12(7), 459. MDPI AG. http://dx.doi.org/10.3390/educsci12070459
Lundberg, I. (1998). Why is learning to read a hard task for some children. Scandinavian Journal of Psychology, 39, 155-157.
Μανωλίτσης, Γ. (2000). Μέτρηση και αξιολόγηση μεταγλωσσικών ικανοτήτων παιδιών ηλικίας 5-6 ετών. Γρηγόρης.
Μανωλίτσης, Γ. (2016). Ο αναδυόμενος γραμματισμός στην προσχολική εκπαίδευση: Νέα ζητήματα και εκπαιδευτικές προτάσεις. Προσχολική & Σχολική Εκπαίδευση, 4(1), 3-34.
Margetts, K. (2002). Planning transition programmes. In A. W. Dunlop, & H. Fabian (Eds.), Transitions in the early years (pp. 111-123). Routledge.
Mercan Uzun, E., Butun Kar, E., & Ozdemir, Y. (2021). Examining first-grade teachers’ experiences and approaches regarding the impact of the COVID-19 pandemic on teaching and learning. Educational Process: International journal, 10(3), 13-38. DOI: https://dx.doi.org/10.22521/edupij.2021.103.2.
Μητσικοπούλου, Β. (2000). Γραμματισμός, Γλωσσικός υπολογιστής. http://www.komvos.edu.gr/glwssa/Odigos/thema_e1/e_1_thema.htm.
Μπαγάκης, Γ., Διδάχου, Ε., Βαλμάς, Φ., Λουμάκου, Μ., & Πομώνης, Μ. (2006). Η ομαλή μετάβαση των παιδιών από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό και η προσαρμογή τους στην Α’ τάξη. Μεταίχμιο.
Niesel, R., & Griebel, W. (2007). Enhancing the competence of transition systems through co-construction. In A. W. Dunlop & H. Fabian (Eds.), Informing transitions in the early years. Research, policy and practice (pp. 21–32). Open University Press.
Nikolopoulou, K. (2020). Preschool teachers’ practices of ICT-supported early language and mathematics. Creative Education, 11, 2038-2052. DOI: http://dx.doi.org/10.4236/ce.2020.1110149 .
Νικολουδάκη, Ε. (2019). Η αξιολόγηση της συμμετοχής των γονέων στην προσχολική εκπαίδευση με σκοπό τη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων στο γραμματισμό και στη φυσική δραστηριότητα, [Αδημοσίευτη Διδακτορική διατριβή]. Πανεπιστήμιο Κρήτης.
OECD (2010). Education today 2010: The OECD perspective. OECD Publishing. https://read.oecdilibrary.org/education/education-today-2010_edu_today-2010-en#page1.
Παπαναστασάτου, Ε., & Πεντέρη, Ε. (2018). Αναφερόμενες πρακτικές των νηπιαγωγών για το γραμματισμό: Αξιοποιώντας ένα ολοκληρωμένο μοντέλο για την κατανόηση και ερμηνεία του αναδυόμενου γραμματισμού στο νηπιαγωγείο. Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών, 69, 59-89.
Παπούλια – Τζελέπη, Π. (2001). Ανάδυση του γραμματισμού. Καστανιώτης.
Paris, S. G. (2005). Reinterpreting the development of reading skills. Reading Research Quarterly, 40, 184–202. DOI: http://dx.doi.org/10.1598/RRQ.40.2.3.
Pianta, R. C., Cox, M. J., Taylor, L., & Early, D. (1999). Kindergarten teachers’ practices related to the transition to school: Results of a national survey. Elementary School Journal, 100, 71–86. DOI: http://dx.doi.org/10.1086/461944.
Πόρποδας, Κ. (2002). Η ανάγνωση. Αυτοέκδοση.
Saavedra, J. (2020). Educational Challenges and Opportunities of the Coronavirus (COVID- 19) Pandemic. World Bank Blogs.
Sangeeta & Tandon, U. (2020). Factors influencing adoption of online teaching by school teachers: A study during COVID-19 pandemic. Journal of Public Affairs, 21(4), e2503.
Schwartz, S. (2020). Early reading instruction takes a hit during Covid-19. Education Week, 39(35), 8–10
Scull, J., Nolan, A., & Raban, B. (2013). Young learners: interpreting literacy practice in the preschool years. Australian Journal of Language & Literacy, 36, 38-47.
Σιβροπούλου, Ε., & Χατζησαββίδης, Σ. (2004). Γραμματισμός και αυθόρμητες δραστηριότητες στο νηπιαγωγείο: προκαταρκτική προσέγγιση. Στο Π. Παπούλια-Τζελέπη & Ε. Τάφα (Επιμ.), Γλώσσα και γραμματισμός στη νέα χιλιετία (σσ. 111-126). Ελληνικά Γράμματα.
Stellakis, N. (2011). Greek kindergarten teachers' beliefs and practices in early literacy. Literacy, 46, 67–72.
Street, B. (2003). What's "new" in new literacy studies? Critical approaches to literacy in theory and practice. Current Issues in Comparative Education, 5(2), 77- 91.
Taguchi, L. H. (2011). Investigating learning, participation and becoming in early childhood practices with relational materialist approach. Global Studies of Childhood, 1(1), 36–50. DOI: https://doi:10.2304/gsch.2011.1.1.36.
Τάφα, Ε. (2009). Πρώιμοι αναγνώστες στην προσχολική και σχολική τάξη: Συνεντεύξεις με τους γονείς και τις εκπαιδευτικούς. Στο Ε. Τάφα & Γ. Μανωλίτσης (Επιμ.), Αναδυόμενος γραμματισμός: έρευνα και εφαρμογές (σσ. 125-155). Πεδίο.
Τάφα, Ε. (2011). Ανάγνωση και γραφή στην προσχολική εκπαίδευση. Πεδίο.
Τafa, Ε. (2004). Literacy activities in half- and whole-day Greek kindergarten classrooms. Journal of Early Childhood Research, 2(1), 85-102.
Tafa, E., & Manolitsis, G., (2011). Kindergarten literacy in Greece: Teachers' views and practices. Paper presented at the 17th European Conference on reading. Mons, Belgium.
Teale, W. H., & Sulzby, E. (1989). Emergent literacy: New perspectives. In D. S. Strickland and L. M. Morrow (Eds.), Emerging Literacy: Young Children learn to read and write (pp. 1-15). International Reading Association.
Timmons, K., Cooper, A., Bozek, E., & Braund, H. (2021). The impacts of Covid-19 on early childhood education: Capturing the unique challenges associated with remote teaching and learning in K-2. Early Childhood Education Journal. 49(5), 887–901.DOI: https://doi.org/10.1007/s10643-021-01207-z
Tracey, D. H., & Morrow, L. M. (2007). Fostering early literacy development. In B. Guzzet (Ed.), Literacy for the new millennium: Adult literacy (pp. 111-129). Praegers Publishers.
Tzifopoulos, M. (2020). In the shadow of Coronavirus. Distance education and digital literacy skills in Greece. International Journal of Social Science and Technology, 5(2), 1-14.
UNESCO (2004). The plurality of literacy and its implications for policies and programmes. http://unesdoc.unesco.org/images/0013/001362/136246e.pdf.UNESCO (2017). Reading the past, writing the future. Fifty years of promoting literacy. http://www.unesco.org/new/fileadmin/MULTIMEDIA/HQ/ED/pdf/unesco-promoting-literacy-over-five-decades-en.pdf
UNESCO (2017). Reading the past, writing the future. Fifty years of promoting literacy. http://www.unesco.org/new/fileadmin/MULTIMEDIA/HQ/ED/pdf/unesco-promoting-literacy-over-five-decades-en.pdf
UNESCO (2019). From knowing to doing: education for sustainable development and climate action. https://en.unesco.org/events/knowing-doing-education-sustainable-development-and-climate-action.
UNESCO (2020). School closures caused by coronavirus (Covid-19). https://en.unesco.org/covid19/educationresponse.
UNICEF (2019). A world ready to learn: Prioritizing quality early childhood education: global report. https://www.unicef.org/sites/default/files/2019-08/A-world-ready-tolearn-2019.pdf.
United Nations (2020). Policy brief: the impact of Covid-19 on children. https://unsdg.un.org/resources/policy-brief-impact-covid-19-children.
United Nations Children’s Emergency Fund (2020). UNICEF and Microsoft launch global learning platform to help address Covid-19 education crisis. https://www.unicef.org/press-releases/unicef-and-microsoft-launch-global-learningplatform-help-address-covid-19-education.
Yıldırım, B. (2021). Preschool education in Turkey during the Covid-19 pandemic: A phenomenological study. Early Childhood Education Jurnal, 49, 947–963. DOI: https://doi.org/10.1007/s10643-021-01153-w.
Χαραλαμπόπουλος, Α., & Χατζησαββίδης,Σ. (1997). Η Διδασκαλία της λειτουργικής χρήσης της γλώσσας: Θεωρία και πρακτική Εφαρμογή, μια εναλλακτική πρόταση για τη διδασκαλία της νέας ελληνικής στην υποχρεωτική εκπαίδευση. Κώδικα.
Xue, Y., & Meisels, S. J. (2004). Early literacy instruction and learning in kindergarten: Evidence from the early childhood longitudinal study – kindergarten class of 1998–1999. American Educational Research Journal, 41(1), 191–229. DOI: http://dx.doi.org/10.3102/00028312041001191.