H απομάγευση του φυσικού κόσμου και η υπόσχεση της ενσυνειδητότητας στο πλαίσιο της παιδαγωγικής πράξης

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για την Αειφορία: Ειδικό θεματικό τεύχος αφιερωμένο στην Ομ. Καθηγήτρια Ευγενία Φλογαΐτη
PDF
Δημοσιευμένα: Νοε 18, 2023
DOI: https://doi.org/10.12681/ees.35772
Λέξεις-κλειδιά:
Περιβαλλοντική εκπαίδευση, ενσυνειδητότητα, πνευματική οικολογία, οικοκεντρισμός
Ίριδα Τσεβρένη
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης, Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
https://orcid.org/0000-0001-8065-1249
Περίληψη

Η εργασία αυτή επιχειρεί να αναδείξει την ανάγκη επαναπροσδιορισμού της σχέσης μας με τον φυσικό κόσμο στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης μέσα από μία ενσώματη και πνευματική προσέγγιση. Σε αυτό το άρθρο θα συζητήσουμε για τη χαμένη πνευματικότητα στη σχέση μας με τον υπόλοιπο φυσικό κόσμο, αλλά και για την ανάγκη της συμπερίληψης του σώματος και του πνεύματος στην παιδαγωγική πράξη. Στο μονοπάτι αυτό, θα αξιοποιήσουμε αρχές και μεθόδους της πνευματικής οικολογίας και της στοχαστικής ή περισυλλογιστικής παιδαγωγικής. Θα παρουσιάσουμε πώς μπορεί να συμβάλει η ενσυνειδητότητα στη θεραπεία της απομάγευσης του φυσικού κόσμου, αλλά και στην οικοκεντρική προσέγγιση της παιδαγωγικής πράξης. Τέλος, θα κάνουμε πιο απτή την πρόταση για την ενσωμάτωση της ενσυνειδητότητας στην περιβαλλοντική εκπαίδευση μέσα από τη σκιαγράφηση βασικών κατευθύνσεων που μπορούν να αποτελέσουν πεδίο παιδαγωγικής έρευνας και πράξης με επίκεντρο τη διαμόρφωση ενσώματης, πνευματικής ενσυναίσθησης για τον μη ανθρώπινο κόσμο και την οικοκεντρική επανατοποθέτησή μας στο περιβάλλον. 

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Articles
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Οι συγγραφείς διατηρούν τα πνευματικά δικαιώματα και παρέχουν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης μαζί με την αδειοδότηση της εργασίας με CC-BY-NC-SA, που επιτρέπει σε άλλους να μοιράζονται αυτή την εργασία με αναγνώριση του συγγραφικού δικαιώματος και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Abram, D. (1997). The spell of sensuous. Perception and language in a more-than-human world. New York: Vintage Books.
Bai, H. (2001). Beyond educated mind: Towards a pedagogy of mindfulness. In B. Hockings, J. Haskell, & W. Linds (Εds.), Unfolding Bodymind: Exploring Possibilities Through Education, (pp. 86-99). Brandon, VT: The Foundation for Educational Renewal.
Bai, H., Scott, C. & Donald, B. (2009). Contemplative Pedagogy and Revitalization of Teacher Education. Alberta Journal of Educational Research, 55(3), 319-334.
Bai, H., & Scutt, G. (2009). Touching the earth with the heart of enlightened mind: A Buddhist practice of mindfulness for environmental education. Canadian Journal of Environmental Education 14, 92–106.
Barbezat, D. & Bush, M. (2014). Contemplative Practices in Higher Education. Powerful methods to transform teaching and learning. San Francisco: Jossey-Bass. A Wiley Brand.
Burrows, L. (2017). Safeguarding mindfulness in schools and higher education: A holistic and inclusive approach. London/New York: Routledge.
Coleman, M. (2006). Awake in the wild, mindfulness in nature as a path of self-discovery. California: New World Library.
Common Worlds Research Collective (2020). Learning to become with the world: Education for future survival. UNESCO https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000374923.
Crutzen, P. (2002). Geology of mankind. Nature, 415, 23.
Γεωργόπουλος Α. (2014). Περιβαλλοντική εκπαίδευση. Ζητήματα ταυτότητας. Αθήνα: Gutenberg.
Δασκολιά, Μ. (2005). Θεωρία και πράξη στην περιβαλλοντική εκπαίδευση. Οι προσωπικές θεωρίες των εκπαιδευτικών. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Δασκολιά, Μ. (2023). Περιβαλλοντικές Ανθρωπιστικές Επιστήμες και Εκπαίδευση στην Ανθρωπόκαινο Εποχή (Εισαγωγή στην ελληνική έκδοση). Στο C. Merchant, Η Ανθρωπόκαινος Εποχή και οι Ανθρωπιστικές Επιστήμες, (Μ. Δασκολιά, Επιστ. Επιμ. – Εισαγωγή, Ν. Καλαϊτζής, Μτφρ.) (σσ. 11-33). Αθήνα: Εκδόσεις Gutenberg.
Δασκολιά, Μ. & Παππά, Μ. (2022). Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για την Αειφορία στην Ανθρωπόκαινο εποχή. Προσεγγίζοντας την πρόκληση μέσα από μια μετα-ανθρωπιστική και νεο-ματεριαλιστική οπτική, Signum, 5-6, 66-88.
Ergas, O. (2019). A contemplative turn in education: charting a curricular-pedagogical countermovement. Pedagogy, Culture & Society, 27(2), 251-270.
Ergas, O. (2014) Overcoming the philosophy/life, body/mind rift: Demonstrating yoga as embodied-lived-philosophical-practice. Educational Philosophy and Theory, 46(1), 74–86.
Ergas, O. (2015). The deeper teachings of mindfulness-based curricular interventions as a reconstruction of “education”. Journal of Philosophy of Education, 49(2), 203-220.
Ergas, O. (2019). Mindfulness in, as and of education: Three roles of mindfulness in education. Journal of Philosophy of Education, 53(2), 340-358.
Ergas, O. & Hadar, L. (2019). Mindfulness in and as education: a map of a developing academic discourse from 2002 to 2017. Review of Education, 7(3), 757-797.
Fisher, C. S. (2013). Meditation in the wild. Buddhism’s origin in the heart of nature. Winchester: Changemakers books.
Fontana, D. & Slack, I. (2007). Teaching meditation to children. London: Watkins Publishing.
Hanh, T. N. (2008). The miracle of mindfulness. London: Rider.
Hanh, T. N. (2012). A handful of quiet: Happiness in four pebbles. Berkeley: Parallax Press.
Hanh, T. N. (2013). Love letter to the Earth. Berkeley: Parallax Press.
Hanh, T. N. (2016). How to walk. London: Rider.
Hanh, T. N. (2016b). How to eat. London: Rider.
Hoyt, M. (2016). Teaching with mindfulness: The pedagogy of being-with/for and without being-with/for. Journal of Curriculum Theorizing, 31(1), 126-142.
Hyde, A. M., & LaPrad, J. (2015). Mindfulness, democracy, and education. Democracy & Education, 23(2), 1-12.
Jensen, B. B., & K. Schnack (2006). The action competence approach in environmental education. Environmental Education Research, 12(3/4), 471–86.
Kabat-Zinn, J. (2013). Full catastrophe living: Using the wisdom of your body and mind to face stress, pain, and illness. New York: Bantam.
Kabat-Zinn, J. (2016). Mindfulness for beginners: Reclaiming the present moment--and your life. Colorado: Sounds True.
Kabat-Zinn, J. (2017). Mindfulness-based stress reduction (MBSR): Authorized curriculum guide. Retreived from: https://www.umassmed.edu/globalassets/center-for-mindfulness/documents/mbsr-curriculum-guide-2017.pdf
Κέρουακ, Τ. (1986). Οι αλήτες του ντάρμα. Αθήνα: Αίολος.
Kumar, S. (2013). Three dimensions of ecology: soil, soul and society. In L. Vauhan-Lee, (Ed.) (2013). Spiritual ecology. The cry of the Earth (pp. 129-141). Point Reyes Station, CA: the Golden Sufi Center.
Latour, B. (2004). The politics of nature: How to bring science into democracy. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Lenoir, F. (2018). La sagesse expliquée à ceux qui la cherchent. Paris: SEUIL.
Malone, K., Truong, S., & Gray, T. (2017). Reimagining Sustainability in Precarious Times. Springer.
Miller, J., & Nigh. K. (2017). Holistic education and embodied learning. Charlotte, NC: Information Age Publishing.
Μποτετζάγιας, Ι. (2010). Η ιδέα της φύσης. Απόψεις για το περιβάλλον από την αρχαιότητα μέχρι της μέρες μας. Αθήνα: Κριτική.
Μπουρατίνος, A. (1997). Περιβάλλον & συνείδηση στην Αρχαία Ελλάδα. Αθήνα: Εκδόσεις Αρσενίδη.
Myers, N. (2014). Sensing botanical sensoria: A kriya for cultivating your inner plant. Centre for Imaginative Ethnography, Imaginings Series http://imaginativeethnography.org/imaginings/affect/sensing-botanical-sensoria/
Myers, N. (2018). How to grow livable worlds: Ten not-so-easy steps. In K. O. Smith (ed.), The World to Come (pp. 53-63). Gainsville, Florida: Harn Museum of Art.
NAEE (2016). Guidelines for Excellence Early Childhood Environmental Education Programs. DC: North American Association for Environmental Education.
Naess, A. (1988). Self realization: An ecological approach to being in the world. In: Seed, J., Macy, J., Fleming, P. & Naess, A., Thinking like a mountain. Towards a council of all beings (pp. 19-30). Philadelphia, PNSY: New Society Publishers.
Nisbet, E. K., Zelenski, J. M., & Grandpierre, Z. (2019). Mindfulness in nature enhances connectedness and mood. Ecopsychology, 11(2), 81-91.
Oostendorp, L. K. (2017). Animal asanas. Yoga for children. Munich/London/New York: Prestel.
Orr, D. W. (1994). Earth in mind. On education, environment, and the human prospect. Washington, DC: Island Press.
Payne, P. (1997). Embodiment and environmental education. Environmental Education Research, 3(2), 133–153.
Pulkki, J., Dahlin, B., & Vӓrri, V.-M. (2017). Environmental education as a lived-body practice? A contemplative pedagogy perspective. Journal of Philosophy of Education, 51(1), 214-229.
Pulkki, J., Saari, A., & Dahlin, B. (2015). Contemplative pedagogy and bodily ethics. Other education: The Journal of Educational Alternatives, 4 (1), 33-51.
Purser, R., Forbes, D. & Burke, A. (Eds.) (2016). Handbook of Mindfulness Culture, Context, and Social Engagement. Switzerland: Springer.
Saari, A. & Pulkki, J. (2012) “Just a Swinging Door” – Examining the Egocentric Misconception of Meditation. Paideiusis, 20.2, pp. 15–24.
Saylan, C. & Blumstein, D. T. (2011). The Failure of Environmental Education. And how we can fix it. California: California University Press.
Seed, J. & Macy, J. (1988). Gaia meditations. In J. Seed, J. Macy, P. Fleming & A. Naess. Thinking like a mountain. Towards a council of all beings (pp. 41-43). Philadelphia, PNSY: New Society Publishers.
Snel, E. (2013). Sitting still like a frog. Mindfulness for kids. USA: Shambhala.
Sobel, D. (2013). Place-based Education. Connecting Classrooms and Communities. Massachussets: The Orion Society.
Sponsel, L. (2012). Spiritual ecology. A quiet revolution. Santa Barbara/Denver/Oxford: Praeger.
Τσεβρένη, Ι. (2019). Εκπαιδεύοντας τους Θορώ των πόλεων: μια εμπειρία βιωματικής προσέγγισης της μη ανθρώπινης φύσης στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για την Αειφορία, 1(1), 14-24.
Tsevreni, I. (2011). Towards an environmental education without scientific knowledge: an attempt to create an action model based on children’s experiences, emotions and perceptions about their environment. Environmental Education Research, 17(1), 53–67.
Tsevreni, I. (2021a). Nature journaling as a holistic pedagogical experience with the more-than-human world. The Journal of Environmental Education, 52(1), 14-24.
Tsevreni, I. (2021b). Allying with the plants: A pedagogical path towards the Planthroposcene. Interdisciplinary Journal of Environmental and Science Education, 17(4).
Tsevreni, I. (2022a). A contemplative approach in the framework of environmental education: The potential of mindfulness. Nature and Culture, 17(2), 215-234.
Tsevreni, I. (2022b). Encounters among environmental education and eco-art in the Anthropocene. The International Journal of Art & Design Education. DOI: 10.1111/jade.12417.
Tsevreni, I. (2022c). A mindful walk in the park with young children. Natstart2022. E-poster. Nature-Based Early Learning Conference, Natural Start Alliance, 2022. https://conference.naturalstart.org/node/4810
Vauhan-Lee, L. (Ed.) (2013). Spiritual ecology. The cry of the Earth. Point Reyes Station, CA: the Golden Sufi Center.
Vauhan-Lee, L. & Hart, H. (2017). Spiritual ecology. 10 practices to reawaken the sacred in everyday life. California: the Golden Sufi Center.
Φλογαΐτη, Ε. (1998). Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Willard, C. (2010). Child’s mind. Mindfulness practices to help our children be more focused, calm, and relaxed. Berkeley, CA, Parallax Press.
Wilson, E. O. (1984). Biophilia. Massachusetts: Harvard University Press.
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)