Η κλιματική αλλαγή και ο ρόλος της εκπαίδευσης. Η περίπτωση των σχολικών εγχειριδίων της Μελέτης Περιβάλλοντος στο Δημοτικό σχολείο

PDF (ελληνικά)
Published: Jun 2, 2020
DOI: https://doi.org/10.12681/ees.18356
Μαρίνος Ναντσόπουλος
Αθανάσιος Μόγιας
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Abstract

Η παρούσα μελέτη διερευνά την ύπαρξη θεμάτων που σχετίζονται με την Κλιματική αλλαγή στα σχολικά εγχειρίδια της Μελέτης του Περιβάλλοντος στο Δημοτικό. Διασαφηνίζεται το φαινόμενο της Κλιματικής αλλαγής και περιγράφεται η αναγκαιότητα δημιουργίας ενός τύπου Εκπαίδευσης για την Κλιματική αλλαγή. Η μέθοδος που χρησιμοποιείται είναι η ποσοτική και ποιοτική ανάλυση περιεχομένου με εκ των προτέρων διαμορφωμένες κατηγορίες. Τα αποτελέσματα της έρευνας καταδεικνύουν ότι το ζήτημα της Κλιματικής αλλαγής, που παρουσιάζεται τόσο κειμενογραφικά όσο και εικονογραφικά με λανθάνοντα κυρίως τρόπο, δεν κατέχει σημαντική θέση στα υπό διερεύνηση σχολικά εγχειρίδια, καθώς οι αναφορές είναι εξαιρετικά περιορισμένες και επιφανειακές. Τα σχετικά με την Κλιματική αλλαγή θέματα που καταγράφονται αφορούν κυρίως τη ρύπανση του περιβάλλοντος από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, την εξοικονόμηση νερού και ενέργειας, τη διαχείριση των απορριμμάτων, τη σχέση του καιρού και του κλίματος με τον άνθρωπο και τις ανανεώσιμες και μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. 

Article Details
  • Section
  • Articles
Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a CC-BY-NC-SA that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
Downloads
Download data is not yet available.
Author Biography
Αθανάσιος Μόγιας, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Τομέας Θετικών Επιστημών, Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Έρευνας & Εκπαίδευσης 

Επίκουρος Καθηγητής

References
Anderson, A. (2012). Climate change education for mitigation and adaptation. Journal of Education for Sustainable Development, 6(2), 191-206.
Anyanwu, R., Le Grange, L. & Beets, P. (2015). Climate change science: The literacy of geography teachers in the Western Cape Province, South Africa. South African Journal of Education, 35(3), 1-9.
Arndt, D. S. & LaDue, D. S. (2008). Applying concepts of adult education to improve weather and climate literacy. Physical Geography, 29(6), 487-499.
Babcock, S. L. (2014). Teaching climate literacy using geospatial tools. Master’s Thesis, Louisiana State University.
Batteen, M. L., Stanton, T. P. & Maslowski, W. (2008). Climate change and sustainability: Connecting atmospheric, ocean and climate science with public literacy. Forum on Public Literacy, 1-13.
Bedford, D. (2016). Does climate literacy matter? A case study of U.S. students’ level of concern about anthropogenic global warming. Journal of Geography, 115, 187-197.
Boyd, E. & Tompkins, E. L. (2010). Climate change: A beginner's guide. Oxford: OneWorld.
Boykoff, M. T. (2007). Flogging a dead norm? Newspaper coverage of anthropogenic climate change in the United States and United Kingdom from 2003 to 2006. Area, 39(4), 470– 481.
Carney, R. N. & Levin, J. R. (2002). Pictorial illustrations still improve students learning from text. Educational Psychology Review, 14(1), 5-27.
Γεωργόπουλος, Α. & Τσαλίκη, Ε. (2006). Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αρχές – Φιλοσοφία – Μεθοδολογία – Παιχνίδια & Ασκήσεις. Αθήνα: Gutenberg.
Δαβιδούδη, Α. & Παπαδοπούλου, Π. (2012). Διερεύνηση αντιλήψεων μαθητών δημοτικού σχολείου για τους τρόπους αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Στο Περιβαλλοντική Εκπαίδευση-Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία στη σημερινή πραγματικότητα: Η εμπειρία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. 6ο Συνέδριο Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε, Θεσσαλονίκη 30 Νοεμβρίου-3 Δεκεμβρίου 2012.
Damsø, Τ., Kjær, Τ. & Christensen, Τ. Β. (2015). Local climate action plans in climate change mitigation – examining the case of Denmark. Energy Policy, 89, 74-83.
Depledge, J. & Lamb, R. (Eds.). (2003). Caring for Climate: A guide to the Climate Change Convention and the Kyoto Protocol. Ανακτήθηκε από: https://unfccc.int/resource/docs/publications/caring_en.pdf
DeWaters, J, Powers, S., Dhaniyala, S. & Small, M. (2012). Evaluating changes in climate literacy among middle and high school students who participate in climate change education modules. American Geophysical Union, Fall Meeting 2012, abstract id. ED13C-0791.
Dotson, D. M. & Jacobson, S. K. (2012). Media coverage of climate change in Chile: A content analysis of conservative and liberal newspapers. Environmental Communication, 6, 64-81.
Dow, K. & Downing, E. T. (2008). Άτλας των κλιματικών αλλαγών: Χαρτογραφώντας τη μεγαλύτερη παγκόσμια πρόκληση. Αθήνα: Polaris.
Downe‐Wamboldt, B. (1992). Content analysis: Method, applications, and issues. Health Care for Women International, 13(3), 313-321.
Dupigny-Giroux, L-A. L. (2010). Exploring the challenges of climate science literacy: Lessons from students, teachers, and lifelong learners. Geography Compass, 4(9), 1203-1217.
Environmental Protection Agency (2010). Decontamination Research and Development Conference. Ανακτήθηκε από: https://cfpub.epa.gov/si/si_public_record_report.cfm?dirEntryId=231764
Hinojosa, Τ. Τ., Ingber, J. D., LaDue, N. D., Marcos-Iga, J., Mohan, L. & Treiber, T. G. (2012). Changing climate: A guide for teaching climate change in grades 3 to 8. Washington: National Geographic Society.
Intergovernmental Panel on Climate Change (2013). Climate Change 2013: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Ανακτήθηκε από: http://www.ipcc.ch/report/ar5/wg1/
Κασσωτάκης, Μ. & Φλουρής, Σ.Γ. (2013). Μάθηση και Διδασκαλία: Σύγχρονες απόψεις για τις διαδικασίες της μάθησης και της μεθοδολογίας της διδασκαλίας. Αθήνα: Γρηγόρης.
Κουλουμπαρίτση, Α.Χ. (2011). Αναλυτικό πρόγραμμα και διδακτικός σχεδιασμός. Θεωρητικές αναζητήσεις και παραδείγματα εφαρμογών από το σχολείο. Αθήνα: Γρηγόρης.
Krippendorff, Κ. (2013). Content analysis: An introduction to its methodology. USA: Sage.
Λάλας, Δ. (2009). Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα σε τομείς ιδιαίτερου ενδιαφέροντος. Στο Γ. Τσάλτας (επιμ.). Κλιματική Αλλαγή: Το Περιβάλλον μετά τη Διεθνή Διάσκεψη των Η.Ε. στο Μπαλί. Αθήνα: Σιδέρης.
Lambert, J. L., Lindgren, J. & Bleicher, R. (2012). Assessing elementary science methods students’ understanding about global climate change. International Journal of Science Education, 34(8), 1167-1187.
Lemoni, R., Lefkaditou, A., Stamou, A. G., Schizas, D. & Stamou, G. P. (2011). Views of nature and the human-nature relations: An analysis of the visual syntax of pictures about the environment in Greek primary school textbooks — Diachronic considerations. Research in Science Education, 43(1), 117–140.
Lemoni, R., Stamou, A. G. & Stamou, G. P. (2010). “Romantic”, “Classic” and “Baroque” views of nature: An analysis of pictures about the environment in Greek primary school textbooks — Diachronic considerations. Research in Science Education, 41(5), 811–832.
Liu, Y, & Khine, M. S. (2016). Content analysis of the diagrammatic representations of Primary science textbooks. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 12(8), 1937-1951.
Liu, S., Roehring, G., Bhattacharya, D. & Varma, K. (2015). In-service teachers’ attitudes, knowledge, and classroom teaching of global climate change. Science Educator, 24(1), 12-22.
Mayer, R.E. (1997). Multimedia learning: Are we asking the right questions? Educational Psychologist, 32, 1-19.
McCaffrey, M. & Comer, C. C. (2008). Meeting the urgent need for climate literacy. American Geophysical Union, Fall Meeting, abstract id. ED14A-02.
McCaffrey, M. S. & Buhr, S. M. (2008). Clarifying climate confusion: Addressing systemic holes, cognitive gaps, and misconceptions through climate literacy. Physical Geography, 29(6), 512-528.
Metag, J. (2016). Content analysis methods for assessing climate change communication and media portrayals. In: M. Nisbet., S. Ho., E. Markowitz., S. O’ Neill, M. S. Schäfer., J. Thaker. (eds.): Oxford Encyclopedia of Climate Change Communication. New York: Oxford University Press.
Miller, T. G. Jr. (2004). Περιβαλλοντικές Επιστήμες. Αθήνα: Ίων.
Mochizuki, Y. & Bryan, A. (2015). Climate change education in the context of education for sustainable development: Rationale and principles. Journal of Education for Sustainable Development, 9(1), 4-26.
Mogias, A., Boubonari, T., Markos, A. & Kevrekidis, T. (2015). Greek pre-service teachers’ knowledge of ocean sciences issues and attitudes toward ocean stewardship. The Journal of Environmental Education, 46(4), 251-270.
Nayan, N., Mahat, H., Hashim, M., Saleh, Y. & Norkhaidi, S. B. (2018). Verification of the instrument of climate literacy knowledge among future teachers: Confirmatory Factor Analysis (CFA). International Journal of Academic Research in Progressive Education & Development, 7(3), 26-39.
Noye, D. & Piveteau, J. (1999). Πρακτικός οδηγός του εκπαιδευτή. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Παπαγεωργίου, Μ., Καραφέρη, Π. & Μανταφούνης, Α. (2008). Κλιματικές αλλαγές – Ακραία καιρικά φαινόμενα: Εθνικό Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Στο Προς την Αειφόρο Ανάπτυξη: Φυσικοί Πόροι – Κοινωνία – Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, 4ο Συνέδριο Π.Ε.ΕΚ.ΠΕ, Ναύπλιο 12-14 Δεκεμβρίου 2008.
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2003). Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών. Ανακτήθηκε από: http://www.pi-schools.gr/programs/depps/
Pozzer, L. L. & Roth, W. M. (2003). Prevalence, function, and structure of photographs in high school biology textbooks. Journal of Research in Science Teaching, 40(10), 1089-1114.
Ρούσσος, Π.Λ. & Τσαούσης, Γ. (2011). Στατιστική στις επιστήμες της συμπεριφοράς με τη χρήση του SPSS. Αθήνα: Τόπος.
Σβορώνου, Ε. (2008). Εκπαίδευση για την Αειφορία: Το ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό του WWF Ελλάς: «Το Κλίμα είναι στο Χέρι σου». Στο Προς την αειφόρο ανάπτυξη: Φυσικοί Πόροι – Κοινωνία – Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, 4ο Συνέδριο Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε, Ναύπλιο 12-14 Δεκεμβρίου 2008.
Smith, N. W. & Joffe, H. (2009). Climate change in the British press: The role of the visual. Journal of Risk Research, 12(5), 647-663.
Smith, G. Schmidt, C., Metzger, E. P. & Cordero, E. C. (2012). Improving 6th grade climate literacy using new media and teacher professional development. American Geophysical Union, Fall Meeting 2012, abstract id. ED11E-02.
Stemler, S. (2001). An overview of content analysis. Practical Assessment, Research & Evaluation, 7(17).
Thomas, J. (2015). Climate change skeptics teach climate literacy? A content analysis of children’s books DBER Speaker Series. 77. Ανακτήθηκε από: http://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1075&context=dberspeakers
Trumbo, C. (1996). Constructing climate change: Claims and frames in US news coverage of an environmental issue. Public Understanding of Science, 5, 269-283.
Τσουκαλά, Α. & Κωφόπουλος, Γ. (2010). Η κλιματική αλλαγή στην εκπαίδευση. Στο "Το Σταυροδρόμι της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη", 5ο Συνέδριο Π.Ε.ΕΚ.ΠΕ, Ιωάννινα 26-28 Νοεμβρίου 2010.
United Nations Framework Convention on Climate Change (2014). First steps to a safer future: Introducing the United Nations Framework Convention on Climate Change. The United Nations Framework Convention on Climate Change Website. Ανακτήθηκε από: http://unfccc.int/key_steps/the_convention/items/6036.php
U.S. Global Change Research Program (2009). Climate literacy: the essential principles of climate science. Ανακτήθηκε από: http://library.globalchange.gov/climate-literacy-the-essential-principles-of-climatesciences-hi-resolution-booklet
Vekiri, I. (2002). What is the value of graphical displays in learning? Educational Psychology Review, 14(3), 261-312.
UNESCO (1983). International Environmental Education Programme. Environmental Education Series, No. 5.
UNESCO (2017). Education for Sustainable Development Goals Learning Objectives. Paris: UNESCO, Education 2030.
Weber, R.P. (1990). Basic content analysis. (2nd edition). U.K.: Sage Publications.
Wright, R.T. & Boorse, D.F. (2013). Περιβαλλοντική Επιστήμη. Προς ένα βιώσιμο μέλλον. Αθήνα: Επιστημονικές Εκδόσεις Παρισιάνου.
Χρόνη, Μ. & Ράγκου, Π (2015). Η προσέγγιση της έννοιας του περιβάλλοντος μέσα από τα Βιβλία της Μελέτης Περιβάλλοντος της Γ΄ και Δ΄ Τάξης. Στο "Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Εκπαίδευση για την Αειφορία": Αλλάζοντας στάσεις και συμπεριφορές μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα, έρευνα, σχολικά δίκτυα, δράσεις και δραστηριότητες στην Ελλάδα. 7ο Συνέδριο Π.Ε.ΕΚ.ΠΕ, Βόλος 8-10 Μαΐου 2015.
Most read articles by the same author(s)