Εκπαίδευση Waldorf και Αειφόρο Σχολείο. Διερευνώντας τη σύγκλιση ανάμεσα σε δύο εκπαιδευτικά μοντέλα μέσα από μια αφηγηματική έρευνα

PDF (ελληνικά)
Published: Jan 16, 2022
DOI: https://doi.org/10.12681/ees.28816
Μαρία Δασκολιά
Associate Professor, Department of Pedagogy, Faculty of Philosophy, Pedagogy, Psychology, School of Philosophy, National and Kapodistrian University of Athens
https://orcid.org/0000-0001-7350-948X
Βασιλική Κουκουζέλη
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Παιδαγωγικό Τμήμα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
https://orcid.org/0000-0003-0437-2832
Abstract

Στην παρούσα εργασία επιδιώκεται η διερεύνηση της σχέσης ανάμεσα στην «εκπαίδευση Waldorf» και στην ιδέα του «αειφόρου σχολείου» μέσα από μια μικρής κλίμακας ποιοτική έρευνα που διενεργήθηκε σε ένα Ελληνικό σχολείο Waldorf. Οι δυο εκπαιδευτικές προτάσεις παρουσιάζονται αρχικά στην ιστορική διαδρομή τους και σε σχέση με βασικές έννοιες και αρχές που εισάγουν, ενώ στη συνέχεια επιχειρείται η εμπειρική αποτύπωση των κοινών τόπων τους μέσα από μια αφηγηματικού τύπου έρευνα με συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς του σχολείου Waldorf. Η θεματική ανάλυση ανέδειξε 3 άξονες στους οποίους εστιάζεται η σύγκλιση ανάμεσα σε ένα αειφόρο σχολείο και ένα σχολείο Waldorf: κατά προτεραιότητα στο επίπεδο της παιδαγωγικής καινοτομίας και ποιότητας και ακολούθως στα επίπεδα της καλλιέργειας κλίματος συνεργασίας και συμμετοχής και του προσανατολισμού των υποδομών και λειτουργιών του σχολείου στην κατεύθυνση της περιβαλλοντικής αειφορίας. Η έρευνα προσφέρει αξιόλογες ενδείξεις για τη δυνατότατα ανάπτυξης μιας γόνιμης συνομιλίας σε επίπεδο εκπαιδευτικής θεωρίας και πράξης ανάμεσα στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση/Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη και σε εκπαιδευτικές προτάσεις που προσεγγίζουν το σχολείο μέσα από μια μεταρρυθμιστική δυναμική, όπως η εκπαίδευση Waldorf.

Article Details
  • Section
  • Articles
Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a CC-BY-NC-SA that allows others to share the work with an acknowledgement of the work's authorship and initial publication in this journal.
Downloads
Download data is not yet available.
References
Boland, N. (2015). The globalisation of Steiner education: Some considerations. RoSE–Research on Steiner Education, 6.
Breiting, S., Mayer, M., & Mogensen, F. (2005). Quality Criteria for ESD-schools. Guidelines to Enhance the Quality of Education for Sustainable Development. Austrian Federal Ministry of Education, Science and Culture; the European Commission in the frame of the EU-COMENIUS 3 network “School Development through Environmental Education” (SEED); in collaboration with the international network “Environment and School Initiatives” (ENSI).Vienna: StollfußVerlag Bonn GmbH & KG.
Caiman, C., & Lundegård, I. (2014). Pre-school children’s agency in learning for sustainable development. Environmental Education Research, 20(4), 437-459.
Cavendish, L. M. (2011). Stories from international teachers: A narrative inquiry about culturally responsive teaching. Doctoral Dissertation. The University of Iowa.
Clarke, V., Braun, V., & Hayfield, N. (2015). Thematic analysis. In J. Smith (Ed.). Qualitative psychology: A practical guide to research methods (3rd ed.) (pp. 222- 248). London: Sage.
Cook, J. W. (2014). Sustainable School Leadership: The Teachers' Perspective. International Journal of Educational Leadership Preparation, 9(1), n1.
Dahlin, B. (2017). Rudolf Steiner: The Relevance of Waldorf Education. Cham: Springer.
Daskolia, M., Liarakou, G., & Gavrilakis, C. (2009). The European potential of Environmental Education for sustainability. In P.-M. Rabensteiner & E. Ropo (Eds.), European Dimension in Education and Teaching, Vol. 2: Identity and Values in Education (pp.138-155). Baltmannsweiler, Germany: Schneider Verlag Hohengehren.
de Souza, D.L. (2012). Learning and Human Development in Waldorf Pedagogy and Curriculum. Encounter: Education for Meaning and Social Justice, 25(4), 50-62.
DfES (2006). Sustainable Schools for Pupils, Communities and the Environment. Department for Education and Skills (DfES), Nottingham, UK.
Dickinson, S. J. (2012). A narrative inquiry about teacher identity construction: Preservice teachers share their stories. Doctoral Dissertation. University of Missouri—Columbia.
Dragana, P., Stanisavljevic, P. Z., & Milan, M. (2017). Humanistic approach to early childhood education in the educational philosophy of Rudolf Steiner. Future Human Image, 8, 103-112 (accessible in: https://cyberleninka.ru/article/n/humanistic-approach-to-early-childhood-education-in-the-educational-philosophy-of-rudolf-steiner/viewer)
Δασκολιά, Μ., Κέκερη, Ε., & Τσεβρένη, Ι. (2020). Τα παιδιά ως ερευνητές στο πλαίσιο του αειφόρου σχολείου. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για την Αειφορία, 2(2), 1-18. doi: https://doi.org/10.12681/ees.22975
Δασκολιά, Μ. (2015). Μάθηση για την αειφορία μέσα από την κατασκευή ψηφιακών τεχνουργημάτων. Στο Γ. Νικολάου & Κ. Κώτσης (Επιμ.) - Ε. Φλογαΐτη (επιστημ. επιμέλεια της θεματικής περιοχής «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση»), Περιβάλλον – Γεωγραφία – Εκπαίδευση. Τιμητικός Τόμος για τον Ομότιμο Καθηγητή Απόστολο Κατσίκη (σσ. 95-118). Αθήνα: Πεδίο.
Δημητρίου, Α. (2009). Περιβαλλοντική εκπαίδευση: Περιβάλλον, Αειφορία. Θεωρητικές και παιδαγωγικές προσεγγίσεις. Αθήνα: Επίκεντρο.
Easton, F. (1997). Educating the whole child. “Head, Heart, and Hands”: Learning from the Waldorf experience, Theory into Practice, 36(2), 87-94.
Edwards, C. P. (2002). Three Approaches from Europe: Waldorf, Montessori, and Reggio Emilia. Early Childhood Research & Practice, 4(1) (accessible in https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED464766.pdf.)
Ferreira, J. A., Ryan, L., & Tilbury, D. (2006). Whole-school approaches to sustainability: A review of models for professional development in pre-service teacher education. Canberra: Department of the Environment and Heritage and the Australian Research Institute in Education for Sustainability.
Flogaitis, E., Liarakou, G., Gavrilakis, C. (2018). ENSI’s Quality Criteria and Education for Sustainable Development in Greece. In C. Affolter & A.Varga (Eds.), Environment and School Initiatives. Lessons from the ENSI Network – Past, Present and Future, (pp. 130-141). Vienna: Environment and School Initiatives & Budapest: EszterhazyKaroly University.
Gough, A. (2005). Sustainable Schools: Renovating Educational Processes. Applied Environmental Education and Communication, 4(4), 339-351.
Henderson, K., & Tilbury, D. (2004). Whole-school approaches to sustainability: An international review of sustainable school programs. Australian Research Institute in Education for Sustainability. Sydney: MacQuarie University.
Huckle, J. (2009). Sustainable Schools: responding to new challenges and opportunities. Geography, 94(1), 13-21.
Huckle J., & Sterling, S. (Eds) (1996). Education for Sustainability. London: Earthscan.
Hwang, S. (2008). Teachers’ stories of environmental education: blurred boundaries of professionalism, identity and curriculum. Doctoral Dissertation. University of Bath, UK.
Ίσαρη, Φ., & Πουρκός, Μ. (2015). Ποιοτική Μεθοδολογία Έρευνας. Εφαρμογές στην Ψυχολογία και την Εκπαίδευση. Αθήνα: ΣΕΑΒ.
Kadji-Beltran, C., Zachariou, A., & Stevenson, R. B. (2013). Leading sustainable schools: exploring the role of primary school principals. Environmental Education Research, 19(3), 303-323.
Kalaitzidis, D. (2012). Sustainable school indicators: Approaching the vision through the sustainable school award. Journal of Teacher Education for Sustainability, 14(2), 168-180.
Καλαϊτζίδης, Δ. (2013). Το αειφόρο σχολείο: δείκτες αειφόρου σχολείου και μεθοδολογία οργάνωσης. Ανασύρθηκε στις 5/4/2016 από www.aeiforum.eu.
Κουκουζέλη, Β. (2020). Η ιδέα του αειφόρου σχολείου και η παιδαγωγική Waldorf. Μια συγκριτική προσέγγιση. Μεταπτυχιακή Διπλωματική. ΠΜΣ ΘΕΠΑΕΕ, Κατεύθυνση «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για την Αειφορία», Τμήμα Φ.Π.Ψ., ΕΚΠΑ. https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/el/browse/2897607
Lechner, C., & Rauch, F. (2014). Quality criteria for schools focussing on Education for Sustainable Development (ESD). In F. Rauch, A. Schuster, T. Stern, M. Pribila, & A. Townsend, Promoting Change through Action Research: International Case Studies in Education, Social Work, Health Care and Community Development, (pp. 65-76). SensePublishers, Rotterdam.
Λιαράκου, Γ., & Φλογαΐτη, Ε. (2007). Από την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη. Προβληματισμοί, τάσεις και προτάσεις. Αθήνα: Νήσος.
Mason, H. M. (2013). Environment identity development: Exploring the formative experiences and mental models of teachers engaged in environmental education. Unpublished Master Thesis. University of Nebraska, Lincoln.
McCormack, C. (2001). The times of our lives: women, leisure and postgraduate research. Doctoral Dissertation. University of Wollongong, Australia.
Mezentseva, O. (2019). Creating harmonious school learning environment: Waldorf education perspective. International Journal of Advanced Research, 7(7), 691-696.
Miller, J. P. (2018). Holistic education: A brief history. In J. P. Miller, K. Nigh, M. J. Binder, B. Novak, &S. Crowell(Eds.), International Handbook of Holistic Education (pp. 5-16). Routledge.
Mogensen, F., & Schnack, K. (2010). The action competence approach and the ‘new’discourses of education for sustainable development, competence and quality criteria. Environmental Education Research, 16(1), 59-74.
Nicholson, D. W. (2000). Layers of experience: Forms of representation in a Waldorf school classroom. Journal of Curriculum Studies, 32(4), 575-587.
Noddings, N. (2005). What does it mean to educate the whole child?. Educational Leadership, 63(1), 3-11.
Nordén, B. (2018). Transdisciplinary teaching for sustainable development in a whole school project. Environmental Education Research, 24(5), 663-677.
Nordlund, C. (2013). Waldorf education: Breathing creativity. Art Education, 66(2), 13-19.
Orr, D. (1992). Ecological Literacy: Education and the transition to a postmodern world. Albany: SUNY Press.
Pauli, J., & Hennig, B. (2020). Rudolf Steiner Education and Waldorf Schools: Centenary World Maps of the Global Diffusion of “The School of the Future”. Journal of Social Sciences and Humanities, 6, 24-33.
Palmer, J. (1998). Environmental Education in the 21st Century: Theory, Practice, Progress and Promise. London: Routledge.
Posch, P. (1999). The ecologisation of schools and its implications for educational policy. Cambridge Journal of Education, 29(3), 341-348.
Rickinson, M., Hall, M., & Reid, A. (2016). Sustainable schools programmes: what influence on schools and how do we know?. Environmental Education Research, 22(3), 360-389.
Sauvé, L. (1998). Environmental Education between Modernity and Postmodernity: Searching for an integrating educational framework. Ιn the on-Line Colloquium, The Future of Environmental Education in a Postmodern World, 9-30 October 1998. (http://www.ec. g c.cal ecol education/index_e.htm)
Schmitt-Stegmann, A. (1997). Child Development and Curriculum in Waldorf Education. Report (accessible in: https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED415990.pdf)
Scott, W., & Gough, S. (Εds.) (2004). Sustainable Development and Learning. Framing the Issues. London: Routledge Falmer.
Stehlik T. (2019). A Review of the Literature on Steiner Education and Wldorf Schools. In T. Stehlik (Ed.), Waldorf Schools and the History of Steiner Education: An International View of 100 Years (pp. 95-122). Springer Nature.
Stehlik, T. (2008). Thinking, Feeling, and Willing: How Waldorf Schools Provide a Creative Pedagogy that Nurtures and Develops Imagination. In T. Leonard & P. Willis (Eds.), Pedagogies of the Imagination: Mythopoetic Curriculum in Educational Practice (pp. 231-243). Springer, Dordrecht.
Sterling, S. (2002). Sustainable Education. Re-visioning Learning and Change. Bristol, UK: J.W. Arrowsmith Ltd.
Τρικαλίτη, Α. (2016). Αειφόρο ελληνικό σχολείο. Διάλογοι! Θεωρία και πράξη στην επιστήμες αγωγής και εκπαίδευσης, 1, 125-129. doi: https://doi.org/10.12681/dial.8885
UNECE (2005). UNECE Strategy for Education For Sustainable Development. High-level meeting of Environment and Education Ministries (Vilnius, 17-18 March 2005) (Agenda items 5 and 6). http://www.ECE.org/fileadmin/DAM/env/documents/2005/cep/ac.13/cep.ac.13.2005.3.rev.1.e.pdf (accessed 8 July 2021).
Φλογαΐτη, Ε. (2006). Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Φλογαΐτη, Ε., & Δασκολιά, Μ. (2004). Περιβαλλοντική Εκπαίδευση: Σχεδιάζοντας ένα “αειφόρο” μέλλον. Στο Π.Α. Αγγελίδης & Γ.Γ. Μαυροειδής (Επιμ.), Εκπαιδευτικές Καινοτομίες για το Σχολείο του Μέλλοντος, Τόμος Β΄ (σσ. 281-302). Αθήνα: Εκδ. Τυπωθήτω – Γιώργος Δαρδανός.
Φλογαΐτη, Ε., & Λιαράκου, Γ. (2009). Εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη. Από τη θεωρία στην πράξη. Ηράκλειο: ΚΠΕ Αρχανών/ENSI.
Willig, C. (2015). Ποιοτικές μέθοδοι στην Ψυχολογία (μτφ. Ε. Αυγήτα). Αθήνα: Gutenberg.
Zachariou, A., & Kadji‐Beltran, C. (2009). Cypriot primary school principals’ understanding of education for sustainable development key terms and their opinions about factors affecting its implementation. Environmental Education Research, 15(3), 315-342.
Most read articles by the same author(s)