Η ανάδυση του ξενοφοβικού εαυτού στην τρέχουσα ελληνική κοινωνική εμπειρία: Ευρήματα από ομάδες εστίασης

PDF
Δημοσιευμένα: Oct 15, 2020
DOI: https://doi.org/10.12681/psy_hps.23520
Λέξεις-κλειδιά:
Ξενοφοβία Ρατσισμός Ομάδες εστίασης Ανάλυση περιεχομένου Διομαδικές σχέσεις
Αναστασία Ζήση
Σωτήρης Χτουρής
Μιχαλίτσα Χίου
Μάλαμα Ρενταρή
Περίληψη

Το παρόν άρθρο παρουσιάζει τη θεωρητική συζήτηση των ευρημάτων που βασίζονται σε 14 ομάδες εστίασης με αντικείμενο μελέτης τη ξενοφοβία και το ρατσισμό, τις ατομικές και τις συλλογικές αντιδράσεις των γηγενών απέναντι στην παρουσία των μεταναστών κάτω από τις τρέχουσες συνθήκες της οικονομικής και πολιτικής κρίσης που βιώνει ο πληθυσμός της χώρας. Οι ομάδες εστίασης ενδιαφέρθηκαν για το πώς αυτές οι συνθήκες επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο γηγενείς και μετανάστες συνυπάρχουν, τις καθημερινές τους εμπειρίες, το είδος
και την ποιότητα των διομαδικών σχέσεων. Η ανάλυση περιεχομένου επικεντρώθηκε στις γραμμές επιχειρημάτων και τις «λογικές» που οι συνομιλητές ανέπτυξαν κατά την παρουσίαση των θέσεων και των εμπειριών τους σε θέματα μετανάστευσης και μεταναστών. Η ανάλυση των ποιοτικών ευρημάτων οδήγησε στις ακόλουθες τέσσερις θεματικές: (α) η ξενοφοβία ως άρνηση του ξένου και ως μη σχέση, (β) η ξενοφοβία ως αντίδραση που προέρχεται από την παράσταση του γηγενούς πολίτη ως δικαιούχου πόρων, (γ) η ξενοφοβία ως αμφίσημη κατάσταση, και (δ) η πολιτική παραγωγή της ξενοφοβίας. Σ’ ένα πλαίσιο δομικής βίας που
χαρακτηρίζει την τρέχουσα κοινωνική εμπειρία της χώρας, η συγκρότηση του ξενοφοβικού υποκειμένου αναδύεται ως γεννήτρια μίας αρνητικής διαλεκτικής της υποκειμενικής και της συλλογικής ξενοφοβίας.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • ΕΜΠΕΙΡΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Το περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ έχει υιοθετήσει μία πολιτική Platinum open-access. Τα έξοδα υποβολής, επεξεργασίας ή δημοσίευσης των εργασιών καλύπτονται από την Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία. Τα πνευματικά δικαιώματα των δημοσιευμένων εργασιών προστατεύονται από την άδεια 'Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International'. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Η άδεια αυτή επιτρέπει σε τρίτους, να χρησιμοποιούν την εργασία σε οποιαδήποτε μορφή, με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση στο περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ. Επιπλέον, κάθε διανομή της εργασίας οφείλει να γίνεται με τους ίδιους όρους διανομής, δηλαδή με την ίδια άδεια Creative Commons.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Adorno, T.W., Frenkel-Brunswik, E., Levinson, D.J., &
Sanford, R. N. (1950). The Authoritarian Perso nality.
New York: Harper & Row, Publishers.
Chtouris, S. (1990). Die andere Gegenwart. Kreta,
Tradition und Moderne der Εuropaischen
peripherie. Kassel: GHK.
Davis, J.A. (1959). A formal interpretation of the theory
of relative deprivation. Sociometry, 22, 280-296.
Esses, V.M., Jackson, L.M., & Armstrong, T.L. (1998).
Intergroup competition and attitudes toward
immigrants and immigration: An instrumental
model of group conflict. Journal of Social Issues,
, 699-724.
Eurobarometer (1997). Opinion Poll Racism &
Xenophobia in Europe, No. 41.
Fiske, S.T (1998). Stereotyping, prejudice and
discrimination. In D.T. Gilbert, S.T. Fiske & G.
Lindzey (Eds.), The Ηandbook of Social Psycho -
logy (pp. 357-411). New York: McGraw-Hill.
Haslam, N., Rothschild, L., & Ernst, D. (2000).
Essentialist beliefs about social categories. British
Journal of Social Psychology, 39, 113-127.
Η ανάδυση του ξενοφοβικού εαυτού στην τρέχουσα ελληνική κοινωνική εμπειρία 79
Κάκκου, Μ. & Χρυσοχόου, Ξ. (2010). Η κοινωνική ανι-
σότητα ως ουσιαστική διαφορά των κοινωνικών
κατηγοριών: Μια συμβολή στη μελέτη της ου-
σιοποίησης. Στο Σ. Παπαστάμου, Γ. Προδρομί-
της & Β. Παυλόπουλος (Επιμ.), Κοινωνική Σκέψη,
Νόηση και Συμπεριφορά (σσ. 551-580). Αθήνα:
Πεδίο.
Καφετζής, Τ. (2009). Το «ταυτό» και «μη ταυτό» στην
Ελλάδα της μετανάστευσης. Ιδεογραφικές δια-
στάσεις ερευνητικών δεδομένων για τον ρατσι-
σμό και την ξενοφοβία. Στο Μ. Παύλου & Αθ.
Σκουλαρίκη (Επιμ.), Μετανάστες και Μειονότητες
(σσ. 333-352). Αθήνα: Βιβλιόραμα.
Kidd, P.S. & Parshall, M.B. (2000). Getting the Focus
and the Group: Enhancing analytical rigor in
focus group research. Qualitative Health
Research, 10, 293-308.
Lukacs, G. (1986). Zur Ontologie des gesell -
schaftlichen Seins (Vol. 2). Darmstadt and
Neuwied: Hermann Luchterhand Verlag.
Marx, K. (1890/1962). Das Kapital: Kritik der Politischen
Okonomie (4th edn). Berlin: Dietz Verlag.
Morgan, D.L. (1996). Focus groups. Annual Review of
Sociology, 22, 129-152.
Morton, T.A., Postmes, T., Haslam, S.A. & Horsney,
M.J. (2009). Theorizing gender in the face of
social change: Is there anything essential about
essentialism? Journal of Personality & Social
Psychology, 96, 653-664.
Παυλόπουλος, Β. (2006). Κοινωνικός στιγματισμός:
Από τη σκοπιά του «θύτη» και του «θύματος».
Στο Π. Κορδούτης & Β. Παυλόπουλος (Επιμ.),
Πεδία έρευνας στην Κοινωνική Ψυχολογία (σσ.
-145). Αθήνα: Ατραπός.
Poulantzas, N. (1965). Nature des choses et droit:
Essai sur la dialectique du fait et de la valeur.
Paris: Librairie generale de droit et de
jurisprudence.
Quillian, L. (1995). Prejudice as a response to
perceived group threat: population compo sition
and anti-immigrant and racial prejudice in Europe.
American Sociological Review, 60, 586-612.
Riek, B.M, Mania, E.W. & Gaertner, S.L. (2006).
Intergroup threat and outgroup attitudes: A metaanalytic
review. Personality and Social
Psychology Review, 10, 336-353.
Sherif, M. (1966). Group Conflict and Cooperation.
London: Routledge.
Stephan, W.G., Ybarra, O. & Bachman, G. (1999).
Prejudice towards immigrants. Journal of Applied
Social Psychology, 29, 2221-2237.
Smith, J.A. (1995). Semi-structured interviewing and
qualitative analysis. In J.A. Smith, R. Harre &
L.Van Langehove (Eds), Rethinking methods in
psychology (pp. 9-26). London: Sage.
Stephan, W.G. & Stephan, C.W. (2000). An integrated
threat theory of prejudice. In S. Oskamp (Ed.),
Claremont Symposium on Applied Social
Psychology (pp. 23-46). Hillsdale, NJ: Lawrence
Erlbaum.
Tajfel, H. & Turner, J.C. (1979). An integrative theory
of intergroup conflict. In W.G. Austin & S. Worchel
(Eds.), The Social Psychology of Intergroup
Relations (pp. 33-47). California: Brooks/ Cole.
Φίγγου, Ε. (2010). Ρητορικές κατασκευές της «ελλη-
νικότητας» στο λόγο περί μετανάστευσης: εθνι-
κή ταυτότητα και χρόνος. Στο Σ. Παπαστάμου, Γ.
Προδρομίτης & Β. Παυλόπουλος (Επιμ.), Κοινω-
νική σκέψη, Nόηση και Συμπεριφορά (σσ. 463-
. Αθήνα: Πεδίο.
Χαϊντενράιχ, Ε. (2012). Ο ξένος, ένα θεωρητικό κεί-
μενο για την έννοια του ξένου. Στο Σ. Χτούρης,
Α. Ζήση, Κ. Ρόντος & Μ. Ρενταρή (Επιμ.), Κοι-
νωνικές ομάδες με ξενοφοβικές τάσεις (σσ. 8-
. Πρακτικά Ημερίδας. Πανεπιστήμιο Αιγαίου,
Τμήμα Κοινωνιολογίας, Εργαστήριο Κοινωνικής
και Πολιτισμικής Ψηφιακής Τεκμηρίωσης. Μυτι-
λήνη.
Χρυσοχόου, Ξ. (2011). Πολυπολιτισμική πραγματικό-
τητα: Οι κοινωνιοψυχολογικοί προσδιορισμοί της
πολιτισμικής πολλαπλότητας. Αθήνα: Πεδίο.
Χτούρης, Σ. (1997). Μεταβιομηχανική Κοινωνία και η
Κοινωνία της Πληροφορίας. Αθήνα: Ελληνικά
Γράμματα.
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)