Η εμπειρική μελέτη της ξενοφοβίας στην Ελλάδα σήμερα: Κοινωνικο-δημογραφικοί και κοινωνιο-ψυχολογικοί προσδιοριστικοί παράγοντες


Δημοσιευμένα: Oct 15, 2020
Λέξεις-κλειδιά:
Ξενοφοβία Ξενοφοβικές ομάδες Πολιτική ξενοφοβία Υλικές απειλές Συμβολικές απειλές Ιδεολογικές πεποιθήσεις
Αναστασία Ζήση
Σωτήρης Χτουρής
Γιώργος Σταλίδης
Κώστας Ρόντος
Περίληψη

Το παρόν άρθρο παρουσιάζει τα αποτελέσματα μιας πανελλαδικής έρευνας (Ν =1.838) για τη μελέτη της ξενοφοβίας και των αντιδράσεων της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στην παρουσία των μεταναστών σε μια δεδομένη για τη χώρα κοινωνική και πολιτική συγκυρία. Ο θεωρητικός και μεθοδολογικός σχεδιασμός της εμπειρικής μας μελέτης αντλεί από το μοντέλο της πρόσληψης απειλής των Stephan & Stephan (2000) και τη θεωρία του δεξιού αυταρχισμού (Altemeyer, 1981) που έχουν εκτενώς αξιοποιηθεί στην κοινωνικο-ψυχολογική έρευνα της προκατάληψης και τη διομαδικής διάκρισης. Τα ευρήματα της Παραγοντικής Ανάλυσης Αντιστοιχιών φανέρωσαν τον συσχετισμό της συνολικής αρνητικής στάσης απέναντι στους μετανάστες και την πολιτική ξενοφοβία με κοινωνικο-δημογραφικούς παράγοντες όπως το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, το χαμηλό εισόδημα και την αρνητική μεταβολή της οικονομικής θέσης των ερωτώμενων. Η συνολική αρνητική στάση απέναντι στους μετανάστες όπως και οι εκδηλώσεις της κοινωνικής απόστασης και της πολιτικής ξενοφοβίας συσχετίστηκαν, επίσης, με κοινωνιο-ψυχολογικές διεργασίες που αφορούν την πρόσληψη απειλών και τις ισχυρές απόψεις κομφορμισμού και συντηρητισμού. Τα ευρήματα μας υποστηρίζουν την ύπαρξη διαφορετικών μορφών ξενοφοβίας.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • ΕΜΠΕΙΡΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Adorno, T.W., Frenkel-Brunswik, E., Levinson, D.J., &
Sanford, R.N. (1950). The Authoritarian
Personality. New York: Harper & Row, Publishers.
Altemeyer, B. (1981). Right-wing Authoritarianism.
Manitoba: The University of Manitoba Press.
Altemeyer, B. (1988). Enemies of Freedom. San
Francisco: Jossey-Bass Publishers.
Altemeyer, B. (1996). The Authoritarian Specter.
Cambridge: Harvard University Press.
Banton, M.B. (1996). The cultural determinants of
xenophobia. Anthropology Today, 12, 8-12.
Benzecri, J.P. (1973). L’ analyse des Donnes: L’
analyse des Correspondances. Paris: Dunod.
Benzecri, J.P., Lebeaux, M.O., & Jambu, M.
(1980). Aides a l’interprétation en classification
automatique. Cahiers de L’analyse des Données,
, 101-123.
Bogardus, E.S. (1933). A social distance scale.
Sociology and Social Research, 17, 265-271.
Βούλγαρης, Γ., Δώδος, Δ., Καφετζής, Π., Λυριντζής,
Χ., Μιχαλοπούλου, Κ., Νικολακόπουλος, Η.,
Σπουρδαλάκης, Μ. & Τσουκαλάς, Κ. (1995). Η
πρόσληψη και η αντιμετώπιση του « άλλου» στη
σημερινή Ελλάδα. Πορίσματα εμπειρικής έρευ-
νας. Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης,
, 81-100.
Canetti-Nisim, D. & Pedahzur, A. (2003). Contributory
factors in a multi-cultural society : the case of
Israel. International Journal of Intercultural
Relations, 27, 303-333.
Cohrs, J.C. & Asbrock, F. (2009). Right-wing
Η εμπειρική μελέτη της ξενοφοβίας στην Ελλάδα σήμερα 191
authoritarianism, social dominance orientation and
prejudice against threatening and competitive
ethnic groups. European Journal of Social
Psychology, 39, 270-289.
Cohrs, J. C., & Stelzl, M. (2010). How ideological
attitudes predict host society members’ attitudes
toward immigrants: Exploring cross-national
differences. Journal of Social Issues, 66, 673-694.
Duckitt, J. (2001). A dual-process cognitive
motivational theory of ideology and prejudice.
Advances in Experimental Social Psychology, 33,
-113.
Duckitt, J. & Sibley, C.G. (2007). Right wing
authoritarianism, social dominance orientation
and the dimensions of generalized prejudice.
European Journal of Personality, 21, 113-130.
Duriez, B. & Van Hiel, A. (2002). The march of modern
fascism: A comparison of social dominance
orientation and authoritarianism. Personality and
Individual Differences, 32, 1199-1213.
Duriez, B., Van Hiel., A. & Kossowska, M. (2005).
Authoritarianism and social dominance in Western
and Eastern Europe: The importance of the
sociopolitical context and of political interest and
involvement. Political Psychology, 26, 299-320.
Δώδος, Δ., Καφετζής, Π., Μιχαλοπούλου, Α. & Νικο-
λακόπουλος, Η. (1996). Ξενοφοβία και ρατσι-
σμός στην Ελλάδα 1988-1992. Στο Δ. Καραντι-
νός, Λ. Μαράτου-Αλιμπράντη και Ε. Φρονίμου
(επιμ.), Διαστάσεις του κοινωνικού αποκλεισμού
στην Ελλάδα. Αθήνα: ΕΚΚΕ.
Ekehammar, B., Akram, N., Gylze, M. & Zakrisson, I.
(2004). What matters most to prejudice: Big five
personality, social dominance orientation or rightwing
authoritarianism? European Journal of
Personality, 18, 463-482.
Esses, V.M., Haddock, G.., & Zanna, M.P. (1993).
Values, stereotypes and emotions as
determinants of intergroup attitudes. In D.M.
Mackie & D.L. Hamilton (Ed.), Affect, Cognition
and Stereotyping: Interactive Processes in Group
Perception (pp. 137-166). Orlando, FL: Academic.
Esses, V.M., Jackson, L.M., Dovidio, J.F., & Hodson,
G. (2005). Instrumental relations among groups:
Group competition, conflict and prejudice. In J.F.
Dovidio, P. Glick & L.A. Rudman (Ed.), On The
Nature of Prejudice: Fifty Years After Allport (pp.
-243). Malden, MA: Blackwell.
Φίγγου, Ε. (2010). Ρητορικές κατασκευές της «ελλη-
νικότητας» στο λόγο περί μετανάστευσης: Εθνι-
κή ταυτότητα και χρόνος. Στο: Σ. Παπαστάμου,
Γ. Προδρομίτης & Β. Παυλόπουλος (Επιμ.) Κοι-
νωνική Σκέψη, Νόηση και Συμπεριφορά: 29 Έλ-
ληνες Κοινωνικοί Ψυχολόγοι Ανα-Κρίνουν την Επι-
στήμη τους (σελ. 463-490). Αθήνα: Πεδίο.
Greenacre, M.J. (2007). Correspondence Analysis in
Practice (2nd Ed.). Boca Raton: Chapman &
Hall/CRC.
Pettigrew, T.F. & Meertens, R.W. (1995). Subtle and
blatant prejudice in western Europe. European
Journal of Social Psychology, 25, 57-75.
Quillian, L. (1995). Prejudice as a response to
perceived group threat: population composition
and anti-immigrant and racial prejudice in Europe.
American Sociological Review, 60, 586-612.
Rouanet, H., Werner, A., & Brigitte, R. (2000). The
geometric analysis of questionnaires: The lesson
of Βourdieu’s la distinction. Bulletin de
Méthodologie Sociologique, 65, 5-18.
Sampson, R.J., Raundenbush, S.W., & Earls, F.
(1997). Neighbourhoods and violent crime: A
multilevel study of collective efficacy. Science,
, 918-924.
Sherif, M. (1966). Group Conflict and Cooperation.
London, UK: Routledge.
Skenderovic D. (2007). Immigration and the radical
right in Switzerland: ideology, discourse and
opportunities. Patterns of Prejudice, 41, 155-176.
Stephan, W.G., & Stephan, C.W. (1985). Intergroup
anxiety. Journal of Social Issues, 41, 157-176.
Stephan, W. G., & Stephan, C.W. (2000). An
integrated threat theory of prejudice. In: S.
Oskamp (Ed.), Claremont Symposium on Applied
Social Psychology (pp. 23-46). Hillsdale, NJ:
Lawrence Erlbaum.
Stephan, W.G., & Stephan, C.W. (2001). Improving
Intergroup Relations. Thousand Oaks, CA: Sage.
Stephan, W.G., Ybarra, O., & Bachman, G. (1999).
Prejudice toward immigrants. Journal of Applied
Social Psychology, 29, 2221-2237.
Watts, M.W. (1996). Political xenophobia in the
transition from socialism: Threat, racism, and
ideology among East German youth. Political
Psychology, 17, 97-126.
Watts, M.W. (1997). Xenophobia in United Germany:
Generations, Modernization and Ideology. New
York: St. Martin’s Press.
Χρυσοχόου, Ξ. (2011). Πολυπολιτισμική Πραγματικό-
τητα: Οι Κοινωνιοψυχολογικοί Προσδιορισμοί της
Πολιτισμικής Πολλαπλότητας. Αθήνα: Πεδίο.
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)