Η εμπειρική μελέτη της ξενοφοβίας στην Ελλάδα σήμερα: Κοινωνικο-δημογραφικοί και κοινωνιο-ψυχολογικοί προσδιοριστικοί παράγοντες

PDF
Δημοσιευμένα: Οκτ 15, 2020
DOI: https://doi.org/10.12681/psy_hps.23535
Λέξεις-κλειδιά:
Ξενοφοβία Ξενοφοβικές ομάδες Πολιτική ξενοφοβία Υλικές απειλές Συμβολικές απειλές Ιδεολογικές πεποιθήσεις
Αναστασία Ζήση
Σωτήρης Χτουρής
Γιώργος Σταλίδης
Κώστας Ρόντος
Περίληψη

Το παρόν άρθρο παρουσιάζει τα αποτελέσματα μιας πανελλαδικής έρευνας (Ν =1.838) για τη μελέτη της ξενοφοβίας και των αντιδράσεων της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στην παρουσία των μεταναστών σε μια δεδομένη για τη χώρα κοινωνική και πολιτική συγκυρία. Ο θεωρητικός και μεθοδολογικός σχεδιασμός της εμπειρικής μας μελέτης αντλεί από το μοντέλο της πρόσληψης απειλής των Stephan & Stephan (2000) και τη θεωρία του δεξιού αυταρχισμού (Altemeyer, 1981) που έχουν εκτενώς αξιοποιηθεί στην κοινωνικο-ψυχολογική έρευνα της προκατάληψης και τη διομαδικής διάκρισης. Τα ευρήματα της Παραγοντικής Ανάλυσης Αντιστοιχιών φανέρωσαν τον συσχετισμό της συνολικής αρνητικής στάσης απέναντι στους μετανάστες και την πολιτική ξενοφοβία με κοινωνικο-δημογραφικούς παράγοντες όπως το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, το χαμηλό εισόδημα και την αρνητική μεταβολή της οικονομικής θέσης των ερωτώμενων. Η συνολική αρνητική στάση απέναντι στους μετανάστες όπως και οι εκδηλώσεις της κοινωνικής απόστασης και της πολιτικής ξενοφοβίας συσχετίστηκαν, επίσης, με κοινωνιο-ψυχολογικές διεργασίες που αφορούν την πρόσληψη απειλών και τις ισχυρές απόψεις κομφορμισμού και συντηρητισμού. Τα ευρήματα μας υποστηρίζουν την ύπαρξη διαφορετικών μορφών ξενοφοβίας.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • ΕΜΠΕΙΡΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Το περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ έχει υιοθετήσει μία πολιτική Platinum open-access. Τα έξοδα υποβολής, επεξεργασίας ή δημοσίευσης των εργασιών καλύπτονται από την Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία. Τα πνευματικά δικαιώματα των δημοσιευμένων εργασιών προστατεύονται από την άδεια 'Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International'. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Η άδεια αυτή επιτρέπει σε τρίτους, να χρησιμοποιούν την εργασία σε οποιαδήποτε μορφή, με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση στο περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ. Επιπλέον, κάθε διανομή της εργασίας οφείλει να γίνεται με τους ίδιους όρους διανομής, δηλαδή με την ίδια άδεια Creative Commons.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Adorno, T.W., Frenkel-Brunswik, E., Levinson, D.J., &
Sanford, R.N. (1950). The Authoritarian
Personality. New York: Harper & Row, Publishers.
Altemeyer, B. (1981). Right-wing Authoritarianism.
Manitoba: The University of Manitoba Press.
Altemeyer, B. (1988). Enemies of Freedom. San
Francisco: Jossey-Bass Publishers.
Altemeyer, B. (1996). The Authoritarian Specter.
Cambridge: Harvard University Press.
Banton, M.B. (1996). The cultural determinants of
xenophobia. Anthropology Today, 12, 8-12.
Benzecri, J.P. (1973). L’ analyse des Donnes: L’
analyse des Correspondances. Paris: Dunod.
Benzecri, J.P., Lebeaux, M.O., & Jambu, M.
(1980). Aides a l’interprétation en classification
automatique. Cahiers de L’analyse des Données,
, 101-123.
Bogardus, E.S. (1933). A social distance scale.
Sociology and Social Research, 17, 265-271.
Βούλγαρης, Γ., Δώδος, Δ., Καφετζής, Π., Λυριντζής,
Χ., Μιχαλοπούλου, Κ., Νικολακόπουλος, Η.,
Σπουρδαλάκης, Μ. & Τσουκαλάς, Κ. (1995). Η
πρόσληψη και η αντιμετώπιση του « άλλου» στη
σημερινή Ελλάδα. Πορίσματα εμπειρικής έρευ-
νας. Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης,
, 81-100.
Canetti-Nisim, D. & Pedahzur, A. (2003). Contributory
factors in a multi-cultural society : the case of
Israel. International Journal of Intercultural
Relations, 27, 303-333.
Cohrs, J.C. & Asbrock, F. (2009). Right-wing
Η εμπειρική μελέτη της ξενοφοβίας στην Ελλάδα σήμερα 191
authoritarianism, social dominance orientation and
prejudice against threatening and competitive
ethnic groups. European Journal of Social
Psychology, 39, 270-289.
Cohrs, J. C., & Stelzl, M. (2010). How ideological
attitudes predict host society members’ attitudes
toward immigrants: Exploring cross-national
differences. Journal of Social Issues, 66, 673-694.
Duckitt, J. (2001). A dual-process cognitive
motivational theory of ideology and prejudice.
Advances in Experimental Social Psychology, 33,
-113.
Duckitt, J. & Sibley, C.G. (2007). Right wing
authoritarianism, social dominance orientation
and the dimensions of generalized prejudice.
European Journal of Personality, 21, 113-130.
Duriez, B. & Van Hiel, A. (2002). The march of modern
fascism: A comparison of social dominance
orientation and authoritarianism. Personality and
Individual Differences, 32, 1199-1213.
Duriez, B., Van Hiel., A. & Kossowska, M. (2005).
Authoritarianism and social dominance in Western
and Eastern Europe: The importance of the
sociopolitical context and of political interest and
involvement. Political Psychology, 26, 299-320.
Δώδος, Δ., Καφετζής, Π., Μιχαλοπούλου, Α. & Νικο-
λακόπουλος, Η. (1996). Ξενοφοβία και ρατσι-
σμός στην Ελλάδα 1988-1992. Στο Δ. Καραντι-
νός, Λ. Μαράτου-Αλιμπράντη και Ε. Φρονίμου
(επιμ.), Διαστάσεις του κοινωνικού αποκλεισμού
στην Ελλάδα. Αθήνα: ΕΚΚΕ.
Ekehammar, B., Akram, N., Gylze, M. & Zakrisson, I.
(2004). What matters most to prejudice: Big five
personality, social dominance orientation or rightwing
authoritarianism? European Journal of
Personality, 18, 463-482.
Esses, V.M., Haddock, G.., & Zanna, M.P. (1993).
Values, stereotypes and emotions as
determinants of intergroup attitudes. In D.M.
Mackie & D.L. Hamilton (Ed.), Affect, Cognition
and Stereotyping: Interactive Processes in Group
Perception (pp. 137-166). Orlando, FL: Academic.
Esses, V.M., Jackson, L.M., Dovidio, J.F., & Hodson,
G. (2005). Instrumental relations among groups:
Group competition, conflict and prejudice. In J.F.
Dovidio, P. Glick & L.A. Rudman (Ed.), On The
Nature of Prejudice: Fifty Years After Allport (pp.
-243). Malden, MA: Blackwell.
Φίγγου, Ε. (2010). Ρητορικές κατασκευές της «ελλη-
νικότητας» στο λόγο περί μετανάστευσης: Εθνι-
κή ταυτότητα και χρόνος. Στο: Σ. Παπαστάμου,
Γ. Προδρομίτης & Β. Παυλόπουλος (Επιμ.) Κοι-
νωνική Σκέψη, Νόηση και Συμπεριφορά: 29 Έλ-
ληνες Κοινωνικοί Ψυχολόγοι Ανα-Κρίνουν την Επι-
στήμη τους (σελ. 463-490). Αθήνα: Πεδίο.
Greenacre, M.J. (2007). Correspondence Analysis in
Practice (2nd Ed.). Boca Raton: Chapman &
Hall/CRC.
Pettigrew, T.F. & Meertens, R.W. (1995). Subtle and
blatant prejudice in western Europe. European
Journal of Social Psychology, 25, 57-75.
Quillian, L. (1995). Prejudice as a response to
perceived group threat: population composition
and anti-immigrant and racial prejudice in Europe.
American Sociological Review, 60, 586-612.
Rouanet, H., Werner, A., & Brigitte, R. (2000). The
geometric analysis of questionnaires: The lesson
of Βourdieu’s la distinction. Bulletin de
Méthodologie Sociologique, 65, 5-18.
Sampson, R.J., Raundenbush, S.W., & Earls, F.
(1997). Neighbourhoods and violent crime: A
multilevel study of collective efficacy. Science,
, 918-924.
Sherif, M. (1966). Group Conflict and Cooperation.
London, UK: Routledge.
Skenderovic D. (2007). Immigration and the radical
right in Switzerland: ideology, discourse and
opportunities. Patterns of Prejudice, 41, 155-176.
Stephan, W.G., & Stephan, C.W. (1985). Intergroup
anxiety. Journal of Social Issues, 41, 157-176.
Stephan, W. G., & Stephan, C.W. (2000). An
integrated threat theory of prejudice. In: S.
Oskamp (Ed.), Claremont Symposium on Applied
Social Psychology (pp. 23-46). Hillsdale, NJ:
Lawrence Erlbaum.
Stephan, W.G., & Stephan, C.W. (2001). Improving
Intergroup Relations. Thousand Oaks, CA: Sage.
Stephan, W.G., Ybarra, O., & Bachman, G. (1999).
Prejudice toward immigrants. Journal of Applied
Social Psychology, 29, 2221-2237.
Watts, M.W. (1996). Political xenophobia in the
transition from socialism: Threat, racism, and
ideology among East German youth. Political
Psychology, 17, 97-126.
Watts, M.W. (1997). Xenophobia in United Germany:
Generations, Modernization and Ideology. New
York: St. Martin’s Press.
Χρυσοχόου, Ξ. (2011). Πολυπολιτισμική Πραγματικό-
τητα: Οι Κοινωνιοψυχολογικοί Προσδιορισμοί της
Πολιτισμικής Πολλαπλότητας. Αθήνα: Πεδίο.
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)