Αποτελεί μεγάλη και συνεχή πρόκληση η προσπάθεια να περιγράψουμε και να κατανοήσουμε εαυτούς/ές σε σχέση με τον Άλλο και αυτό να μετασχηματιστεί σε εκπαιδευτική πρακτική. Πρόκειται για ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο πολιτισμικό, κοινωνικό και γλωσσικό τοπίο, που το χαρακτηρίζει έντονη υβριδικότητα: τα όρια μεταξύ γλωσσών δεν είναι σαφή και οι συλλογικές και ατομικές ταυτότητες και υποκειμενικότητες είναι συνεχώς υπό διαμόρφωση και υπό διαπραγμάτευση. Κι εμείς, ως εκπαιδευτικοί και ερευνητές/ερευνήτριες είμαστε μέρος αυτού του τοπίου, δεν έχουμε την πολυτέλεια να παραμένουμε εσαεί στην ασφαλή θέση του παρατηρητή / της παρατηρήτριας.

Έτσι, ενώ είναι σαφές ότι το πεδίο στο οποίο εστιάζουμε είναι πρωτίστως η εκπαίδευση (τυπική και άτυπη), μέσα στη δυναμική της σχέσης του εντός με το εκτός σχολείου πλαίσιο, ενώ οι μαθητές/μαθήτριες και τα κείμενά τους (με την έννοια όσων έχουν νόημα για αυτές/ούς) τοποθετούνται στο επίκεντρο της παιδαγωγικής σε συνδυασμό με έννοιες όπως ταυτότητα / ετερότητα, υπερποικιλότητα (super diversity), διαγλωσσικότητα (translanguaging=, αναγνώριση, δυνατότητα λήψης πρωτοβουλίας (agency), αλλά και των εννοιών ‘ρευστός και εσωτερικευμένος ρατσισμός’, τίθεται επιτακτικά το ερώτημα, πώς αλληλοεπιδρούμε, πού στεκόμαστε εμείς, κατά πόσον διαπερνούμε τα όρια θεωριών και γλωσσών και τι είδους ματιά (gaze) αναπτύσσουμε όντες/ούσες μέρος αυτού του τοπίου.

Μιλώντας για τον Άλλο μιλάμε εν τέλει για μας· μιλώντας για παρεμβάσεις σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα με γλωσσική και πολιτισμική ετερογένεια μιλάμε εν τέλει για ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα και θίγουμε έτσι γενικότερα παιδαγωγικά ζητήματα.

Τα άρθρα που εντάσσονται σε αυτό το τεύχος προσφέρονται για ανάγνωση διαφορετικών πλευρών αυτού του τοπίου: τοποθετημένο στον χάρτη, το τοπίο παραπέμπει κυρίως στην εκπαίδευση στην Ελλάδα (τυπική και άτυπη), ενώ τοποθετημένο στη θεωρία, το τοπίο παραπέμπει σε πολλαπλούς νοητικούς χάρτες, που σηματοδοτούνται από θεωρητικές προσεγγίσεις που τέμνονται και από μερικές, κεντρικές κατηγορίες / ερμηνευτικά εργαλεία. Ως προς τους ερευνητικούς προσανατολισμούς, παρατηρούμε ένα μικτό σχήμα ποσοτικών και ποιοτικών προσεγγίσεων, όπου η ποιοτική έρευνα αναλαμβάνει να πάει σε γνωστές και νεότερες κατευθύνσεις, οι οποίες προσφέρονται για αναστοχασμό, διεύρυνση του παιδαγωγικού προσανατολισμού του σχολείου και ενσωμάτωση σε αυτό εργαλείων και μεθόδων που εφαρμόζονται αρχικά στο περιβάλλον άτυπης εκπαίδευσης.