Οικονομική κρίση και πολιτικό σύστημα: Οι βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες πολιτικές επιπτώσεις της κρίσης και της οικονομικής προσαρμογής

Περίληψη

Το άρθρο εξετάζει στην ελληνική περίπτωση υποθέσεις εργασίας που έχουν διατυπωθεί στη σχετική βιβλιογραφία για τις βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες πολιτικές συνέπειες της κρίσης και των εφαρμοζόμενων πολιτικών (λιτότητα συν μεταρρυθμίσεις). Από μακροχρόνια άποψη, το άρθρο επικεντρώνεται στην άνοδο του πολιτικού εξτρεμισμού σε περιόδους κρίσης και στη δυνατότητα απώλειας της εμπιστοσύνης στους δημοκρατικούς θεσμούς. σκιαγραφούνται εν συντομία η πορεία της κρίσης, οι εφαρμοζόμενες πολιτικές και κάποια σημάδια εντεινόμενου εξτρεμισμού, και συμπεραίνεται ότι, αντίθετα με κάποιους φόβους και ιστορικές εμπειρίες, οι δημοκρατικοί θεσμοί της χώρας αποδείχθηκαν σταθεροί και ικανοί να αντιμετωπίσουν την πρόκληση του πολιτικού εξτρεμισμού. Από βραχυχρόνια σκοπιά όμως, διαπιστώνονται σημαντικές ανακατατάξεις στο κομματικό τοπίο: πολλοί ψηφοφόροι επέρριψαν ευθύνες στα κόμματα που κυβέρνησαν και τα τιμώρησαν με την ψήφο τους· αναδείχθηκαν νέα κόμματα· η κρίση και η λιτότητα λειτούργησαν ως καταλύτες για την εκδήλωση φυγόκεντρων δυνάμεων και στις δύο παρατάξεις –την κεντροδεξιά και την κεντροαριστερά. Έχει δε ενδιαφέρον ότι τις μεγαλύτερες απώλειες υπέστη το ΠΑΣΟΚ που τώρα προσπαθεί να επιβιώσει. Επίσης οι μετακινήσεις των ψηφοφόρων συνέβησαν κατά κύριο λόγο εντός των δύο μεγάλων παρατάξεων (ήταν δηλαδή ενδοπαραταξιακές) πράγμα που δείχνει την επίμονη σημασία αξιών, ιδεών και της παραταξιακής νομιμοφροσύνης στους ψηφοφόρους. Τέλος ο κατακερματισμός του κομματικού τοπίου επέβαλε τη μετάβαση σε συμμαχικές κυβερνήσεις. Θα δούμε αν αυτές θα αποδειχθούν πιο σταθερές και ικανές να εφαρμόσουν συνεκτικές πολιτικές –πράγμα που είναι δυσκολότερο στην Ελλάδα σε σύγκριση με άλλες περιπτώσεις λόγω των χαρακτηριστικών μη εμπιστοσύνης της ελληνικής κοινωνίας.