Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα ως διάσταση της εκπαιδευτικής πολιτικής

PDF
Δημοσιευμένα: Aug 7, 2015
DOI: https://doi.org/10.12681/sas.871
Δημήτρης Κ. Βεργίδης
Πανεπιστήμιο Πατρών
Περίληψη
Στο άρθρο παρουσιάζονται, καταρχάς, οι φορείς επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα, από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα. Εξετάζεται η λογική στην οποία στηρίχτηκε η θεσμοθέτηση της επιμόρφωσης, οι επιρροές τις οποίες δέχτηκε από πολιτικούς και κοινωνικούς παράγοντες, ο πληθυσμός-στόχος και ο τρόπος λειτουργίας των σχετικών φορέων. Στη συνέχεια, αναπτύσσεται η σημασία της διερεύνησης των επιμορφωτικών αναγκών των εκπαιδευτικών, ως αναγκαία προϋπόθεση για την αποτελεσματική επιμόρφωσή τους και παρουσιάζονται οι μελέτες που εκπονήθηκαν στην Ελλάδα για την ανίχνευση και καταγραφή των αναγκών αυτών, όπως εκφράστηκαν από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς. Επίσης, αποσαφηνίζεται η έννοια ‘επιμορφωτική ανάγκη’ και παρουσιάζονται τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί στο έργο τους καθώς και οι προτιμήσεις τους -όπως καταγράφηκαν στις σχετικές μελέτες- για τα θέματα που θεωρούν ότι πρέπει να συμπεριληφθούν στην επιμόρφωσή τους. Εκτός από τις ρητές επιμορφωτικές ανάγκες και προτιμήσεις των εκπαιδευτικών, εξετάζονται τα σημαντικά δεδομένα σε εθνικό αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο, τα οποία θεωρείται αναγκαίο να λαμβάνονται υπόψη για την επιμόρφωση. Αυτά αναφέρονται στα ευρωπαϊκά κριτήρια που έχουν υιοθετηθεί με σκοπό τη βελτίωση δεικτών όπως η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου, τα συμπεράσματα των διαδοχικών ερευνών PISA του ΟΟΣΑ για τα μαθησιακά αποτελέσματα και τις επιδόσεις των ελλήνων μαθητών, καθώς και στη διεθνή βιβλιογραφία για τη σχολική διαρροή και τους τρόπους αντιμετώπισής της. Τέλος παρουσιάζονται τα αποτελέσματα ερευνών για τα προβλήματα και τις επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών καθώς και τα αποτελέσματα ερευνών αξιολόγησης προγραμμάτων εισαγωγικής επιμόρφωσης που υλοποιήθηκαν για τους νεοδιόριστους και αναπληρωτές εκπαιδευτικούς κατά την τελευταία διετία.
Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Οι Συγγραφείς που δημοσιεύουν εργασίες τους σε αυτό το περιοδικό συμφωνούν στους παρακάτω όρους:

  • Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης ενώ ταυτόχρονα τα πνευματικά δικαιώματα της εργασίας προστατεύονται σύμφωνα με την άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές , που επιτρέπει σε τρίτους - αποδέκτες της άδειας να χρησιμοποιούν την εργασία όχι για εμπορικούς σκοπούς, με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό και με διανομή τυχόν τροποποιήσεων υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο.
  • Οι Συγγραφείς μπορούν να συνάπτουν ξεχωριστές, και πρόσθετες συμβάσεις και συμφωνίες για την μη αποκλειστική διανομή της εργασίας όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό αυτό (π.χ. κατάθεση σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή δημοσίευση σε ένα βιβλίο), με την προϋπόθεση της αναγνώρισης και την αναφοράς της πρώτης δημοσίευσης σε αυτό το περιοδικό.
  • Το περιοδικό επιτρέπει και ενθαρρύνει τους Συγγραφείς να καταθέτουν τις εργασίες τους μέσω διαδικτύου (π.χ. σε ένα ακαδημαϊκό καταθετήριο ή στους προσωπικές τους ιστοσελίδες) πριν και μετά από τις διαδικασίες της δημοσίευσης, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραγωγική ανταλλαγή ιδεών και σκέψεων καθώς επίσης και σε γρηγορότερη και μεγαλύτερη χρήση και ευρετηρίαση της δημοσιευμένης εργασίας (See The Effect of Open Access).
Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Αναφορές
Ayers, D. (2011). ‘A critical realist orientation to learner needs’, Adult education Quarterly, 61(4): 341-357.
Βαλμάς, Θ. & Βεργίδης Δ. (2011). Όι επιμορφωτικές ανάγκες των νεοδιόριστων δασκάλων’, στο Β. Οικονομίδης, επιμ., Εκπαίδευση και επιμόρφωση εκπαιδευτικών. Θεωρητικές και ερευνητικές προσεγγίσεις. Αθήνα: Πεδίο.
Βαρνάβα-Σκούρα, Τζ. & Δ. Βεργίδης (2002). Προγράμματα για τη σχολική επιτυχία. Απογεύματα νύχτες και δύο καλοκαίρια. Αθήνα: Εκδ. Παπαζήση.
Βεργίδης, Δ. (1993α). ‘Νεοφιλελεύθερη εκπαιδευτική πολιτική και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών’, Σύγχρονη Εκπαίδευση, Ιο μέρος, 69:43-49.
Βεργίδης, Δ. (1993β). “Νεοφιλελεύθερη εκπαιδευτική πολιτική και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών’, Σύγχρονη Εκπαίδευση, 2ο μέρος, 70:67-73.
Βεργίδης, Δ. (1995α). ‘Από τις Σχολές Επιμόρφωσης στα Περιφερειακά Επιμορφωτικά Κέντρα: κριτική επισκόπηση της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών’, στο Α. Καζαμίας & Μ. Κασσωτάκης, επιμ., Ελληνική Εκπαίδευση: Προοπτικές ανασυγκρότησης και εκσυγχρονισμού. Αθήνα: Σείριος.
Βεργίδης, Δ. (1995β). Υποεκπαίδευση, κοινωνικές, πολιτικές και πολιτισμικές διαστάσεις. Αθήνα: ύψιλον/ βιβλία.
Βεργίδης, Δ. (1996). Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα μετά τη Μεταπολίτευση’, στο Πρακτικά του Ευρωπαϊκού Συμποσίου Ή ανοιχτή και η εζ αποστάσεως μάθηση ως εργαλείο για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και την εκπαίδευση των μαθητών: πρόκληση για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα’,. Αθήνα. 21-23 Ιουνίου 1995, ΥΠΕΠΘ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
Βεργίδης, Δ. (1998). Προϋποθέσεις της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών’, Εκπαιδευτική Κοινότητα, 45:38-41.
Βεργίδης, Δ. (2007). ‘Διερεύνηση επιμορφωτικών αναγκών συνδικαλιστικών στελεχών. Πρώτα ερευνητικά πορίσματα και προτάσεις’, στο Πρακτικά Ημερίδας ‘Δημοσιοϋπαλληλικό κίνημα και συνδικαλιστική εκπαίδευση ’, Αθήνα: ΑΔΕΔΥ-Κοινωνικό Πολύκεντρο.
Βεργίδης, Δ. (2008). ‘Σχεδιασμός και δόμηση προγραμμάτων εκπαίδευσης ενηλίκων’ στο Δ. Βεργίδης & Α. Καραλής, επιμ., Εισαγωγή στην εκπαίδευση ενηλίκων. Σχεδιασμός, οργάνωση και αξιολόγηση προγραμμάτων, β' έκδ., Πάτρα: Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο.
Βεργίδης, Δ. κ. ά. (2010). Εξωτερική αξιολόγηση του προγράμματος Εισαγωγική Επιμόρφωση για νεοδιόριστους και προσλαμβανόμενους ως αναπληρωτές εκπαιδευτικούς σχολικού έτους 2009- 2010’, Πάτρα: Πανεπιστήμιο Πατρών, ΟΕΠΕΚ.
Βεργίδης, Δ. κ. ά. (2011). Εξωτερική αξιολόγηση του προγράμματος Εισαγωγική Επιμόρφωση για νεοδιόριστους και προσλαμβανόμενους ως αναπληρωτές εκπαιδευτικούς σχολικού έτους 2010- 2011 ’. Πάτρα: Πανεπιστήμιο Πατρών, ΟΕΠΕΚ.
Βεργίδης, Δ. & Δ. Βαϊκούση (2003). Πρόγραμμα Μελίνα-Εκπαίδευση και Πολιτισμός. Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ, ΥΠΠΟ, ΓΓΕΕ.
Βεργίδης, Δ. & Θ. Καραλής (1999). Εκπαίδευση ενηλίκων. Σχεδιασμός, οργάνωση και αξιολόγηση προγραμμάτων. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Βεργίδης, Δ. & Γ. Σταμέλος (2007). Ή υποεκπαίδευση στην Ελλάδα’, Το Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών, ΙΓ(49): 199-227.
Βεργίδης, Δ., Μ. Κατσιγιάννη & Β. Μπρίνια (2011). ‘Διερεύνηση των επιμορφωτικών αναγκών των εκπαιδευτών ενηλίκων στα Κέντρα Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΚΕΕ)’, στο Α. Παπασταμάτης κ.ά., επιμ., Δια βίου μάθηση και εκπαιδευτές ενηλίκων. Θεωρητικές και εμπειρικές προσεγγίσεις. Θεσσαλονίκη: εκδ. Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Blumer, Μ. & R. J. Werner-Wilson (2010). “Leaving no girl behind: clinical intervention effects on adolescent female academic “high risk” behaviors’, journal of Feminist Family Therapy, 22(1): 22-42.
Βοζαΐτης, Γ. & Α. Υφαντή (2008). Ή κοινωνία της μάθησης και το θεσμικό πλαίσιο για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα’, Επιθεώρηση Διοικητικής Επιστήμης: Διοικητική Ενημέρωση, 45:68-84.
Bowers, Α. (2010). ‘Grades and Graduation &a longitudinal risk perspective to identify student dropouts’, Journal of Education, 103(3): 191-207.
Bucci, J.A. & A.F. Reitzammer (1993). Teachers Make the Critical Difference in Dropout Prevention’, The Educational Forum, 57,1: 63-70.
Γκόλιαρης, X. (1998). Όι επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών της Α/θμιας εκπαίδευσης (έρευνα)’, Σύγχρονη Εκπαίδευση, 101:83-88.
Christie, A., Κ. Jolivette & M.C. Nelson (2007). School Characteristics Related to High School Dropout Rates’, Remedial and Special Education, 28(6): 325-339.
Davis, K., & D. Dupper, (2004). Student-teacher relationships’, Journal of Human Behavior in the Social Enviroments, 9(1): 179-193.
Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, (2008). Μελέτη: Οργάνωση θεσμού σταθερής μορφής περιοδικής επιμόρφωσης, Αθήνα: ΟΕΠΕΚ.
Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών & Κέδρος Α.Ε. (2008). Ανίχνευση επιμορφωτικών αναγκών στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, Αθήνα: Ο.ΕΠ.ΕΚ.
EE 2009/C119/02. Συμπεράσματα του Συμβουλίου της 12 Μαΐου 2009 σχετικά με ένα στρατηγικό πλαίσιο για την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης (ΈΚ 2020’).
EE 2010/C135/02. Συμπεράσματα του Συμβουλίου της 11 Μαΐου 2010 σχετικά με την κοινωνική διάσταση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης.
EE COM (2011) 18 τελικό. Αντιμετώπιση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου: Μια βασική συμβολή στην ατζέντα Ευρώπη 2020’.
EC SEC (2011) 96 final. Reducing early school leaving. Accompanying document to the Proposal for a Council Recommendation on policies to reduce early school leaving.
EURICON Ε.Π.Ε. (2007). Ανίχνευση επιμορφωτικών αναγκών. Αθήνα: Ο.ΕΠ.ΕΚ.
Fashola, Ο. & K. Slavin (1998). “Effective dropout prevention and College Attendance Programs for Students at Risk’, Journal of Education for Students Placed at Risk, Lawrence Erlbaum Associates Inc, 3(2):159-183.
Hunt, G. (1986). “Needs assessment in adult education: tactical and strategic considerations’, Instructional Science, 15:287-296.
Καραλής A., Δ.. Βεργίδης & Μ. Κατσιγιάννη (2000). Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και συνεχιζόμενη κατάρτιση: συμβολή στη συγκριτική τους αξιολόγηση’, στο Γ. Μπαγάκης, επιμ., Προαιρετικά εκπαιδευτικά προγράμματα στη σχολική εκπαίδευση. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Knesting, Κ. (2008). Students at Risk for school dropout: supporting their persistence’, Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 52(4): 3-10.
Κοντογιαννοπούλου-Πολυδωρίδη, Γ., I. Σολομών & Γ. Σταμέλος, (2000). Ανιχνεύοντας την επίδοση στην ελληνική εκπαίδευση. Η τρίτη διεθνής έρευνα της ΙΕΑ για την αξιολόγηση της εκπαιδευτικής επίδοσης στα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Κουλαϊδής, B., Ν. Παπαδάκης & Κ. Δημόπουλος (2006). Πρόγραμμα PISA: Αποτίμηση και προκλήσεις’, Συγκριτική και Διεθνής Εκπαιδευτική Επιθεώρηση, εξαμηνιαία έκδοση της Ελληνικής Εταιρείας Συγκριτικής Εκπαίδευσης και του Εργαστηρίου Συγκριτικής Παιδαγωγικής, Διεθνούς Εκπαιδευτικής Πολιτικής και Επικοινωνίας, εκδ. Πατάκη, 6:33-57.
Λε Μποτέρφ, Γκ. (1985). ‘Ανοιχτή συζήτηση για θέματα που παραμένουν ανοιχτά’ στο Μ. Ηλιου, επιμ., Αποκέντρωση και λαϊκή επιμόρφωση. Η συμβολή του επιμορφωτή στην τοπική ανάπτυξη. Πρακτικά του 3ου Διεθνούς Σεμιναρίου. Γιάννενα 6-8 Οκτωβρίου 1983. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ ΓΓΛΕ-ΝΕΛΕ Ιωαννίνων.
Μαυρογιώργος, Γ. (1999). “Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και επιμορφωτική πολιτική στην Ελλάδα’ στο Α. Αθανασούλα-Ρέππα, επιμ., Διοίκηση εκπαιδευτικών μονάδων: Εκπαιδευτική διοίκηση και πολιτική, τομ. Α’, Πάτρα: ΕΑΠ.
Μπαγάκης, Γ., Κ. Δεμερτζή & Θ. Σταμάτης (2007). Ένα σχολείο μαθαίνει. Η αυτοαξιολόγη- ση ελληνικού σχολείου στο πλαίσιο του διεθνούς προγράμματος Carpe Vitam. Leadership for learning. Αθήνα: Λιβάνης.
Μπουζάκης, Σ., X. Τζήκας, & Κ. Ανθόπουλος, (2000). Η επιμόρφωση και η μετεκπαίδευση των δασκάλων-διδασκαλισσών και των νηπιαγωγών στο νεοελληνικό κράτος. Αθήνα: Gutenberg.
Ντεμουντέρ, Π. (1982). Εκπαίδευση, συνεχής εκπαίδευση και τοπική ανάπτυξη’, στο Πρακτικά του διεθνούς σεμιναρίου Λαϊκή Επιμόρφωση: Διεθνείς Εμπειρίες και Ελληνικές Προοπτικές. Μάης 1982, Αθήνα: εκδ. ΚΕ.ΜΕ.Α.
Ντεροζιέ, Ζ. (1985). ‘Με αφορμή την κοπτική-ραπτική’, στο Μ. Ηλιου επιμ., Αποκέντρωση και λαϊκή επιμόρφωση. Η συμβολή του επιμορφωτή στην τοπική ανάπτυξη. Πρακτικά του 3ου Διεθνούς Σεμιναρίου. Γιάννενα 6-8 Οκτωβρίου 1983. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ ΓΓΛΕ-ΝΕΛΕ Ιω- αννίνων.
Ξωχέλλης, Π. (2005). Οι εκπαιδευτικοί στον σύγχρονο κόσμο. Ο ρόλος και το επαγγελματικό προφίλ σήμερα, η εκπαίδευση και η αποτίμηση του έργου του. Αθήνα: εκδ. τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός.
OECD, (2010). PISA 2009 Results: Overcoming Social Background- Equity in Learning Opportunities and Outcomes, (volume II). http://dx.doi.org/10.1787/9789264091504-en.
ΟΥΝΕΣΚΟ, (1976). Απόφαση για την ανάπτυξη της επψορφώσεως ενηλίκων, Nairobi, 2 Νοεμβρίου 1976. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ, Διεύθυνση Επιμορφώσεως Ενηλίκων.
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2008). Εκπαίδευση και ποιότητα στο ελληνικό σχολείο. Γενικά ερευνητικά δεδομένα και πρώτες διαπιστώσεις. ΕΠΕΑΕΚII, Γ ΚΠΣ, ΥΠΕΠΘ.
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2010). Μελέτη διερεύνησης επιμορφωτικών αναγκών. Ομάδα πληθυσμού έρευνας: Εκπαιδευτικοί, μέρος Ιο. Αθήνα.
Παλαιοκρασάς, Σ. κ.ά. (2008). Οργάνωση θεσμού υποχρεωτική ^περιοδικής επιμόρφωσης για τους εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων των TEE. Αθήνα: ΟΕΠΕΚ.
Παπαναούμ, Ζ. (2003). Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού. Αθήνα: τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός.
Rogers, A. (1999). Η εκπαίδευση ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Smyth, J. (2005). ‘An argument for new understandings and explanations of early schoolleaving that go beyond the conventional’, London Review of Education, 3(2): 117-130.
ΥΠΕΠΘ, Διεύθυνση Επιμορφώσεως Ενηλίκων (1977). Εγκόλπιο Επιμορφωτή, βασισμένο στο πνεύμα των εργασιών γύρω από τη λαϊκή επιμόρφωση του Dr. Η Grau. Αθήνα: ΥΠΕΠΘ.
ΥΠΕΠΘ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2008). Έρευνα καταγραφής μαθητικής διαρροής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση μέσω διαδικτύου. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
Υφαντή, Α. & Γ. Βοζαΐτης (2011). Ό ρόλος της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στη βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου’, στο Β. Οικονομίδης, επιμ., Εκπαίδευση και επιμόρφωση εκπαιδευτικών: θεωρητικές και ερευνητικές προσεγγίσεις. Αθήνα: Πεδίο.
Χατζηπαναγιώτου, Π. (2001). Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Ζητήματα οργάνωσης, οχεδια- σμού και αξιολόγησης. Αθήνα: τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδανός.