Διαφθορά, ανισότητα και εμπιστοσύνη: Φαύλοι κύκλοι, ενάρετοι κύκλοι και δημόσια πολιτική

Περίληψη

Η διαφθορά, η ανισότητα και η εμπιστοσύνη, έννοιες με σημαντικές επιπτώσεις στο πλαίσιο λειτουργίας των δημοκρατιών και της δημόσιας πολιτικής, χαρακτηρίζονται κατά κανόνα από φαύλους κύκλους, υπόκεινται δηλαδή σε σχετικά παγιωμένες θεσμικές ισορροπίες που αλλάζουν δύσκολα στον χρόνο και τον τόπο. Από τη σκοπιά της θεσμικής θεωρίας της εμπιστοσύνης, η διαφθορά βρίσκεται στον πυρήνα της δημιουργίας και εμπέδωσης του φαύλου κύκλου. Μια άλλη θεωρητική προσέγγιση, ωστόσο, με έμφαση στην έννοια της ‘παγίδας ανισότητας’, υποδεικνύει την αντίστροφη αιτιώδη συσχέτιση, δηλαδή ότι υψηλά επίπεδα ανισότητας οδηγούν σε υψηλά επίπεδα διαφθοράς τα οποία, με τη σειρά τους, οδηγούν σε χαμηλά επίπεδα κοινωνικής εμπιστοσύνης και μετά πάλι οε υψηλότερα επίπεδα ανισότητας κ.ο.κ. Το κατάλληλο εργαλείο για την αποφυγή των φαύλων και την ενθάρρυνση των ενάρετων κύκλων θεωρείται η δημόσια πολιτική- παρότι όμως, τα καλύτερα μέσα πολιτικής για την καταπολέμηση της ανισότητας και τη δημιουργία και εμπέδωση της κοινωνικής εμπιστοσύνης είναι τα καθολικά προγράμματα, η εφαρμογή τους σε χώρες που είναι ήδη ‘παγιδευμένες’ σε φαύλους κύκλους διαφθοράς, ανισότητας και χαμηλής κοινωνικής εμπιστοσύνης είναι εξαιρετικά δύσκολη. Στις χώρες αυτές, επομένως, η δημόσια πολιτική θα πρέπει να επικεντρώνεται σε αναδιανεμητικά προγράμματα, με αποφυγή κατά το δυνατόν ελέγχων οικονομικής κατάστασης και ενδυνάμωση των επιλογών των πολιτών.