Πρότυπα γυναικών στα σύγχρονα παιδικά βιβλία γνώσεων. Καταρρίπτοντας την έμφυλη ιδεολογική διχοτομία στον χώρο των Επιστημών

PDF
Δημοσιευμένα: Dec 12, 2022
DOI: https://doi.org/10.12681/dial.30585
Λέξεις-κλειδιά:
παιδική λογοτεχνία παιδικά βιβλία γνώσεων αυτοβιογραφικός λόγος έμφυλα στερεότυπα επιστημονικός γραμματισμός
Ρόζη-Τριανταφυλλιά Αγγελάκη
ΑΠΘ, ΕΑΠ, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
https://orcid.org/0000-0002-5096-2211
Περίληψη

Τα πραγματογνωστικά παιδικά βιβλία γνώσεων είναι έργα πολυτροπικά με μορφωτικό χαρακτήρα, που σκοπό έχουν να πληροφορήσουν παιδιά προσχολικής ή πρωτοσχολικής ηλικίας για οτιδήποτε τους περιβάλλει, μέσα από απλές και τεκμηριωμένες περιγραφές. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται η τάση των τέτοιων έργων να περιπλέκουν ηθελημένα το μυθοπλαστικό στοιχείο στις ιστορίες τους. Συχνά, η μορφή των σύγχρονων κειμένων είναι ιδιάζουσα, καθώς φέρουν χαρακτηριστικά της μυθιστορηματικής βιογραφίας, της αυτοβιογραφίας και των παιδικών εικονοβιβλίων, επιβεβαιώνοντας την υβριδικότητα του είδους. Εν προκειμένω, θα εξετάσουμε το έργο της Στέλλας Κάσδαγλη 30 γυναίκες που άλλαξαν τον κόσμο και πως μπορείς να τον αλλάξεις κι εσύ (2020), και τον Άτλαντα σπουδαίων προσωπικοτήτων. 101 προσωπικότητες της Ιστορίας που άλλαξαν τον κόσμο (2019) της Μιράλντα Κολόμπο. Θα μας απασχολήσει πώς οι συγγραφείς επιχείρησαν να πληροφορήσουν τα παιδιά για την ενασχόληση των γυναικών με τις Επιστήμες, με σκοπό να τα καταστήσουν επιστημονικά γραμματισμένα και να συμβάλλουν στη διακοπή της αναπαραγωγής διακρίσεων και ανισοτήτων, ιδιαίτερα όσον αφορά στην ενασχόληση των γυναικών με τις Επιστήμες και την Τεχνολογία.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Νέοι ερευνητές
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το CC Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0.

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες της Αγωγής και Εκπαίδευσης διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στον/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).

To Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύουν, να αναπαραγάγουν, να παρουσιάζουν στο κοινό, να διανέμουν και να χρησιμοποιούν άρθρα που δημοσιεύονται στο Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης σε οποιοδήποτε μέσο και μορφή είτε μεμονωμένα είτε ως μέρη συλλογικών έργων, για όλο το χρόνο διάρκειας προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και για όλες τις χώρες του κόσμου.

Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά, και όχι αποκλειστικά, το δικαίωμα δημοσίευσης των άρθρων σε τεύχη του περιοδικού Διάλογοι! Θεωρία και Πράξη στις Επιστήμες Αγωγής και Εκπαίδευσης, αναπαραγωγής και διανομής μεμονωμένων αντιγράφων των άρθρων, αναπαραγωγής ολόκληρων των άρθρων σε άλλη έκδοση του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και αναπαραγωγής και διανομής των άρθρων ή περίληψης αυτών με χρήση πληροφορικού συστήματος αποθετηρίου.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Ρόζη-Τριανταφυλλιά Αγγελάκη, ΑΠΘ, ΕΑΠ, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας

Η Ρόζη Αγγελάκη είναι Ιστορικός, Τουρκολόγος και μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Επιστημ΄ών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης ΄του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου διδάσκει Ιστορία Παιδικής Λογοτεχνίας και Πολυπολυτισμική Παιδική Λογοτεχνία. Στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας διδάσκει θεωρία και χαρακτηριστικά παιδικού βιβλίου και Λογοτεχνία στον Ψηφιακό Πολιτισμό, ενώ δε στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο ποιοτική και ποσοτική μεθοδολογία έρευνας.

Αναφορές
Αγγελάκη, Ρ. Τ. (2021). Η Ελληνική Επανάσταση στο βιβλίο γνώσεων: Μια προσπάθεια εγχάραξης της εθνικής ιστορικής μνήμης και της συλλογικής ταυτότητας στις παιδικές αφηγηματικές αναπαραστάσεις. Κείμενα Παιδείας, 2(2), 1-7. https://doi.org/10.12681/keimena-paideias.26612
Ασωνίτης, Π. (2001). Η εικονογράφηση στο βιβλίο παιδικής λογοτεχνίας. Καστανιώτης.
Anderson, N. A. (2002). Elementary children’s literature. Allyn & Bacon.
Archer, L., DeWitt, J., Osborne, J., Dillon, J., Willis, B., & Wong, B. (2013). ‘Not girly, not sexy, not glamorous’: Primary school girls’ and parents’ constructions of science aspirations. Pedagogy, Culture & Society, 21(1), 171-194.
Arnheim, R. (1969). Visual thinking. University of California Press.
Barry, P. (2013). Γνωριμία με τη θεωρία. Μια εισαγωγή στη λογοτεχνική και πολιτισμική θεωρία, 2η Έκδ. Βιβλιόραμα.
Barton, K., McCully, A. W., & Marks, M. J. (2004). Reflecting on elementary children's understanding of history and social studies: An inquiry project with beginning teachers in Northern Ireland and the United States. Journal of Teacher Education, 55(1), 70-90.
Beasley, C. (2008). Rethinking Hegemonic Masculinity in a Globalizing World. Men and Masculinities, 11(1), 86-103. https://doi.org/10.1177/1097184X08315102
Bentοn, M. (2006). Η κριτική της αναγνωστικής ανταπόκρισης. Στο P. Hunt (Επιμ.), Κατανοώντας τη Λογοτεχνία για Παιδιά (Χ. Μητσοπούλου, Μτφρ.) (σσ. 96- 130). Μεταίχμιο.
Benton, M. (2011). Towards a Poetics of Literary Biography. Journal of Aesthetic Education, 45(3), 67-87. doi:10.5406/jaesteduc.45.3.0067
Bezemer, J., & Kress, G. (2008). Writing in multimodal texts: a social semiotic account of designs for learning. Written Communication, 25(2), 166-195.
Brickhouse, N. W., Lowery, P., & Schultz, K. (2000). What kind of a girl does science? The construction of school science identities. Journal of Research in Science Teaching, 37(5), 441-458.
Buck, G. A., Leslie-Pelecky, D., & Kirby, S. K. (2002). Bringing female scientists into the elementary classroom: Confronting the strength of elementary students’ stereotypical images of scientists. Journal of Elementary Science Education, 14(2), 1-9.
Bruner, J. (1993). The Autobiographical Process. In R. Folkenflik (Ed.), The Culture of Autobiography. Constructions of Self-Representations (pp. 38-56). Stanford University Press.
Γαζή, Έ. (2003). Περί μεταμοντερνισμού και ιστοριογραφίας. Ο Πολίτης, 107, 18-21.
Cockburn, C. (2009). On “The Machinery of Dominance: Women, Men, and Technical Know-How”. Women’s Studies Quarterly, 37(1/2), 269-273.
Diekman, A. B., Johnston, A. M., & Loescher, A. L. (2013). Something old, something new: Evidence of self-accommodation to gendered social change. Sex Roles: A Journal of Research, 68(9-10), 550-561. https://doi.org/10.1007/s11199-013-0263-6
Doonan, J. (1999). ‘Beware Beware’: Image, word and apprehension. In G. C.Hodges, M. J. Drummond, & M. Styles (Eds.), Tales, Tellers and Texts (pp.102-115). Cassell.
Eakin, P. J. (1985). Fictions in Autobiography. Studies in the art of Self- Invention. Princeton University Press.
Eakin, P. J. (1986). Philippe Lejeune and the Study of Autobiography. Romance Studies, 4(2), 1-14. doi:10.1179/026399087786621501
Fisher, R.W. (1984) Narration as a human communication paradigm: The case of public moral argument. Communication Monographs, 51(1), 1-22. doi:10.1080/03637758409390180
Folkenflik, R. (1993). Introduction: The Institution of Autobiography. In R. Folkenflik (Ed.), The Culture of Autobiography. Constructions of Self-Representations (pp. 1-19). Stanford University Press.
Gallagher, J. J., & Harsh, G. (1997). Scientific Literacy: Science Education and Secondary Students. In W. Graber & C. Bolte (Eds.), Scientific Literacy (pp.13-34). IPN.
Genette, G. (1980). Narrative Discourse: An Essay in Method (J. E. Lewin, Trans.). Cornell University Press.
Genette, G., Marin, L., & Mathieu-Colas, Μ. (1987). Tα Όρια της Διήγησης (Ε. Θεοδωροπούλου, Μτφ.). Καρδαμίτσα.
Gilles, C., Pierce, K.M., Andre, M., Bargiel, S., Beck, C., Dye, C., & Wolf, S. (2001). Pairing fact and fiction for deep understanding. Language Arts, 78(6), 579-588.
Gilmore, L. (1994). The mark of Autobiography: Postmodernism, Autobiography, and Genre. In A. Kathleen, G. Leigh, & P. Gerald (Eds.), Autobiography and Postmodernism (pp. 3-18). The University of Massachusetts.
Hacking, I. (1992). Review of Science in Action: How to Follow Scientists and Engineers through Society. The Pasteurization of France, by B. Latour, A. Sheridan, & J. Law. Philosophy of Science, 59(3), 510-512.
Harding, S. (1983). Is gender a variable in conceptions of rationality? A survey of issues. In C. C. Gould (Ed.), Beyond Domination: New Perspectives on Women and Philosophy (pp. 43-63). Littlefield Adams.
Harding, S. (2004). Rethinking feminist standpoint epistemology: what is “strong objectivity”? Ιn S. Harding (Ed.), The Standpoint Theory Reader: Intellectual and Political Controversies (pp. 127-140). Routledge.
Harré, R., & van Langenhove, L. (1999). Reflexive Positioning. Autobiography. In R. Harré & L. van Langenhove (Eds.), Positioning Theory (pp. 60-73). Blackwell.
Hekman, S. (1997). Truth and Method: Feminist Standpoint Theory Revisited. Signs, 22(2), 341-365.
Hurd, P. D. (1997). Scientific Literacy: New minds for a changing world. Science Education, 82, 407-416.
Jay, P. (1984). Being in the Text. Self-Representation from Wordsworth to Roland Barthes. Cornell University Press.
Κανατσούλη, Μ. (2018). Εισαγωγή στη Θεωρία και Κριτική της Παιδικής Λογοτεχνίας σχολικής και προσχολικής ηλικίας (3η έκδ.). University Studio Press.
Καρπόζηλου, Μ. (2000). Το παιδί στη χώρα των βιβλίων. Καστανιώτης.
Κάσδαγλη, Σ. (2020). 30 γυναίκες που άλλαξαν τον κόσμο και πως μπορείς να τον αλλάξεις κι εσύ. Πατάκης.
Κολόμπο, Μ. (2019). Άτλαντας σπουδαίων προσωπικοτήτων. 101 προσωπικότητες της Ιστορίας που άλλαξαν τον κόσμο (Σ. Παχή, Μτφρ.). Ψυχογιός.
Kress, G., & van Leeuwen, T. (2003). Reading Images. The Grammar of Visual Design. Routledge.
Løvland, A. (2016). Talking about something real: the concept of truth in multimodal non-fiction books for young people. Prose Studied, 38(2), 172-187. doi:10.1080/01440357.2016.1232784
Lukens, R. J. (2003). A Critical Handbook of Children's Literature (7th Ed.). Pearson Education, Inc.
Μαραγκουδάκη, Ε. (1993). Εκπαίδευση και Διάκριση των Φύλων. Παιδικά αναγνώσματα στο Νηπιαγωγείο. Οδυσσέας.
Μπακαλάκη, Α. (1994). Ανθρωπολογία, Γυναίκες και Φύλο. Αλεξάνδρεια.
Μπενέκος, Α. (1980). Το Εικονογραφημένο Βιβλίο. Σύγχρονο Νηπιαγωγείο, 9-10, 453-469.
McCallum, R., & Zipes, J. D. (1999). Ideologies of Identity in Adolescent Fiction: The Dialogic Construction of Subjectivity. Routledge.
Narančić - Kovač, S. (2020). A semiotic approach to non-fiction picturebooks. In G. Grilli (Ed.), Non-fiction picturebooks: Sharing knowledge as an Aesthetic Experience (pp. 69-89). Edizioni ETS.
Nora, P. (1978). La mémoire collective. Dans L. Le Goff (Dir.). La Nouvelle Histoire (pp. 398-401). Retz-CEPL.
Norton, D. E. (2003). Through the Eyes of a Child. An Introduction to Children’s Literature. Merrill Prentice Hall.
Onley, J. (1980). Autobiography. Essays Theoretical and Critical. Princeton University Press.
Pella, M. O., O’Hearn, G. T., & Gale, C. G. (1966). Referents to scientific literacy. Journal of Research in Science Teaching, 4, 199-208.
Prewitt, K. (1983). Scientific illiteracy and democratic theory. Daedalus, 112(2), 49–64.
Ρεντετζή, Μ. (2006a). Η σκιαγράφηση της ιστορίας των γυναικών στις επιστήμες. Σύγχρονα Θέματα, 94, 50-61.
Ρεντετζή, Μ. (2006b). Φύλο και φυσικές επιστήμες: έμφυλα στερεότυπα και εκπαιδευτικές στρατηγικές υπονόμευσής τους. Θέματα στην Εκπαίδευση, 7(1), 97-120.
Ricoeur, P. (1983). Temps et récit. L'intrigue et le récit historique. Seuil.
Rosaldo, Μ., & Lampher, L. (1974). Woman, Culture and Society. Stanford University Press.
Σακελλαρίου, Χ. (1990). Ιστορία της Παιδικής Λογοτεχνίας. Φιλιππότη.
Shortland, M. (1988). Advocating science: Literacy and public understanding. Impact of Science on Society, 38(4), 305-316.
Spivak, G. (1999). A Critique of Postcolonial Reason: Toward a History of the Vanishing Present. Harvard University Press.
Sprinker, M. (1980). Fictions of the Self: The end of Autobiography. In O. James (Ed.), Autobiography. Essays Theoretical and Critical (pp. 321-342). Princeton University Press.
Starr, C. R., & Zurbriggen, E. L. (2017). Sandra Bem’s Gender Schema Theory After 34 Years: A Review of its Reach and Impact. Sex Roles, 76, 566-578. https://doi.org/10.1007/s11199-016-0591-4
Stoltzfus, Β. (1998). Roland Barthes and Alain Robbe- Grillet: autobiography as fiction/ fiction as autobiography. The International Fiction Review, 15(1), 1-8.
Τριάντου, Ι. (2012). Από τη Θεωρία στην Ερμηνεία της Λογοτεχνίας. Ίων.
Tong, R. (1998). Feminist Thought: A More Comprehensive Introduction (2nd Ed.). Allen & Unwin.
Wahl, A, Holgersson, C. Hook, P., & Linghag, S. (2005). «Εντάξει»: Θεωρίες για την Οργάνωση και το Φύλο (Χρ. Παππάς, Μτφρ.). ΚΕΘΙ.
Wajcman, J. (2010). Feminist theories of technology. Cambridge Journal of Economics, 34(1), 143-152.
Wittrock, Β. (2000). Modernity. One, none, or many? European origins and modernity as a global condition. Daedalus, 129(1), 31-60.
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)