Θαλάσσιος Γραμματισμός: Γένεση, εξάπλωση και εξειδίκευσή του στη Μεσόγειο Θάλασσα
Résumé
Ο παγκόσμιος ωκεανός αποτελεί ίσως το πιο συναρπαστικό και σίγουρα το σημαντικότερο χαρακτηριστικό του πλανήτη μας, καθώς φιλοξενεί τη μεγαλύτερη ποικιλομορφία ζωής και οικοσυστημάτων και συνιστά αναπόσπαστη πτυχή της πολιτιστικής ταυτότητας του ανθρώπου. Η συμβολή του είναι τεράστια, καθώς ρυθμίζει τον καιρό και το κλίμα, αποτελεί σημαντική πηγή τροφής, ενώ πολυάριθμες είναι οι χώρες που η οικονομία τους βασίζεται σ’ αυτόν. Ως εκ τούτου, η κατανόηση της δομής και λειτουργίας του αναδεικνύεται σε άμεση προτεραιότητα για την εξασφάλιση της αειφορίας του πλανήτη. Ωστόσο, παρά την εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, έχουμε καταφέρει μέχρι σήμερα να γνωρίσουμε μόνο ένα μικρό μέρος του, στοιχείο που εν πολλοίς μπορεί να αιτιολογήσει την περιορισμένη μας γνώση και ενδιαφέρον γι’ αυτό το μοναδικό περιβάλλον. Απαραίτητη κρίνεται λοιπόν η εισαγωγή ενός εξειδικευμένου πεδίου στο πλαίσιο του Περιβαλλοντικού Γραμματισμού που να εστιάζει σε σχετικά ζητήματα. Ο «Θαλάσσιος Γραμματισμός» αποτελεί την απάντηση σε αυτήν την πρόκληση και με τις βασικές αρχές που συγκροτούν το πλαίσιό του αναλαμβάνει τον ρόλο ενός κατευθυντήριου οδικού χάρτη που μπορεί να οδηγήσει σε εγγράμματους πολίτες. Η επιτυχής διάδοση αυτού του πλαισίου ενέπνευσε τη δημιουργία αντίστοιχου οδηγού εστιασμένου στις ιδιαιτερότητες της Μεσογείου, του «Γραμματισμού ως προς τη Μεσόγειο Θάλασσα». Το παρόν πόνημα περιγράφει τη γένεση και εξάπλωση του Θαλάσσιου Γραμματισμού, καθώς και την εξειδίκευσή του στη Μεσόγειο Θάλασσα και ολοκληρώνεται με συζήτηση για αξιοποίησή του στον χώρο της τυπικής εκπαίδευσης.
Article Details
- Comment citer
-
Μόγιας Α. (2023). Θαλάσσιος Γραμματισμός: Γένεση, εξάπλωση και εξειδίκευσή του στη Μεσόγειο Θάλασσα. Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για την Αειφορία, 5(1), 66–79. https://doi.org/10.12681/ees.35763
- Rubrique
- Articles
Ce travail est disponible sous licence Creative Commons Attribution - Pas d’Utilisation Commerciale - Partage dans les Mêmes Conditions 4.0 International.
Οι συγγραφείς διατηρούν τα πνευματικά δικαιώματα και παρέχουν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης μαζί με την αδειοδότηση της εργασίας με CC-BY-NC-SA, που επιτρέπει σε άλλους να μοιράζονται αυτή την εργασία με αναγνώριση του συγγραφικού δικαιώματος και την αρχική δημοσίευση σε αυτό το περιοδικό.Téléchargements
Les données relatives au téléchargement ne sont pas encore disponibles.
Références
Apostoloumi, C., Malea, P., & Kevrekidis, T. (2021). Principles and concepts about seagrasses: Towards a sustainable future for seagrass ecosystems. Marine Pollution Bulletin, 173, 112936, 9p. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2021.112936
Blondel, J., Aronson, J., Bodiu, J-Y., & Boeuf, G. (2010). The Mediterranean Region. Biological diversity in space and time. Oxford University Press.
Boubonari, T., Markos, A., & Kevrekidis, T. (2013). Greek pre-service teachers’ knowledge, attitudes, and environmental behavior toward marine pollution. Journal of Environmental Education, 44, 232-251. https://doi.org/10.1080/00958964.2013.785381
Brennan, C., Ashley, M., & Molloy, O. (2019). A system dynamics approach to increasing Ocean Literacy. Frontiers in Marine Science, 6 (360). https://doi.org/10.3389/fmars.2019.00360
Cappelleto, M., Santoleri, R., Evangelista, L., Galgani, F., Garces, E., Giorgetti & Zavatarelli, M. (2021). The Mediterranean Sea we want. Ocean and Coastal Research, 69, 40p. http://doi.org/10.1590/2675-2824069.21019mc
Cava, F., Schoedinger, S., Strang, C., and Tuddenham, P. (2005). Science content and standards for ocean literacy: A report on ocean literacy. Ανακτήθηκε από τον ιστότοπο: http://coexploration.org/oceanliteracy/documents/OLit200405_Final_Report.pdf
Cheimonopoulou, M., Koulouri, P., Previati, M., Realdon, G., Mokos, M., & Mogias, A. (2022). Implementation of a new research tool for evaluating Mediterranean Sea Literacy (MSL) of high school students: A pilot study. Mediterranean Marine Science, 23(2), 302–309. https://doi.org/10.12681/mms.29712
Coll, M., Piroddi, C., Albouy, C., Rais Lasram, B. F., Cheung, W. W. L., Christensen, V., … Pauly, D. (2012). The Mediterranean Sea under siege: spatial overlap between marine biodiversity, cumulative threats and marine reserves. Global Ecology and Biogeography, 4, 465-480.
Costa, S., & Caldeira, R. (2018). Bibliometric analysis of ocean literacy: an underrated term in the scientific literature. Marine Policy, 87, 149–157. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2017.10.022
Cramer, W., Guiot, J., Fader, M., Garrabou, J., Gattuso, J. P., Iglesias, A., … Xoplaki, E. (2018). Climate change and interconnected risks to sustainable development in the Mediterranean. Nature Climate Change, 8(11), 972-980. https://doi.org/10.1038/s41558-018-0299-2
Dresser, H. H., & Butzow, J. W. (1981). The effects of selected variables on the implementation of a marine education infusion curriculum. School Science and Mathematics, 81, 480-486. https://doi.org/10.1111/j.1949-8594.1981.tb10010.x
Eparkhina, D., Pomaro, A., Koulouri, P., Banchi, E., Canu, D., Uyarra, M., & Burke, N. (2021). Ocean literacy in European oceanographic agencies: EuroGOOS recommendations for the UN decade of ocean science for sustainable development 2021-2030. EuroGOOS Policy Brief. Ανακτήθηκε από τον ιστότοπο: https://eurogoos.eu/download/publications/EuroGOOS_Ocean_Literacy_Policy_Brief_2021.pdf
Fortner, R. W. (1985). Relative effectiveness of classroom and documentary film presentations on marine mammals. Journal of Research in Science Teaching, 21, 115-126. https://doi.org/10.1002/tea.3660220203
Fortner, R. W., & Lyon, A. E. (1985). Effects of Cousteau Television Special on viewer knowledge and attitudes. Journal of Environmental Education, 16, 12-20. https://doi.org/10.1080/00958964.1985.9942707
Fortner, R., & Wildman, T. M. (1980). Marine Education: Progress and promise. Science Education, 64, 717-723. https://doi.org/10.1002/sce.3730640517
Goodwin, H. L., & Schaadt, J. G. (1978). A statement on the need for marine and aquatic education. To inform Americans about the world of water. Delaware Sea Grant College Program, University of Delaware.
Jefferson, R., McKinley, E., Griffin, H., Nimmo, A., & Fletcher, S. (2021). Public perceptions of the ocean: lessons for marine conservation from a global research review. Frontiers in Marine Science, 8, 711245 https://doi.org/10.3389/fmars.2021.711245
Koulouri, P., Mogias, A., Mokos, M., Cheimonopoulou, M., Realdon, G., Boubonari, T., … Juan, X. (2022). Ocean Literacy across the Mediterranean Sea basin: Evaluating middle school students’ knowledge, attitudes, and behaviour towards ocean sciences issues. Mediterranean Marine Science, 23(2), 289–301. https://doi.org/10.12681/mms.26797
Λιαράκου, Γ., & Φλογαΐτη, Ε. (2007). Από την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη. Προβληματισμοί, Τάσεις και Προτάσεις. Αθήνα: Νήσος.
Lionello, P., & Scarascia, L. (2018). The relation between climate change in the Mediterranean region and global warming. Regional Environmental Change, 18(5), 1481-1493. https://doi.org/10.1007/s10113-018-1290-1
Madrazo, G. M. Jr., & Hounshell, P. B. (1980). Marine education in a land-based curriculum. School Science and Mathematics, 80, 363-370. https://doi.org/10.1111/j.1949-8594.1980.tb09673.x
Μανέτας, Γ. (2018). Η ζωή σήμερα, άλλοτε, αλλού και στο μέλλον. Η λογική των βιολογικών συστημάτων. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Markos, A., Boubonari, T., Mogias, A., & Kevrekidis, T. (2017). Measuring ocean literacy in pre-service teachers: psychometric properties of the Greek version of the Survey of Ocean Literacy and Experience (SOLE). Environmental Education Research, 23, 231-251. https://doi.org/10.1080/13504622.2015.1126807
McFadden, D. L. (1973). Teaching in the tidepools. West coast children study the marine sciences at first hand. Oceans, 6, 44-49. https://doi.org/10.1177/2158244019844085
McKinley, E., & Burdon, D. (2020). Understanding ocean literacy and ocean climate-related behaviour change in the UK – Work Package 1: Evidence synthesis. Final Report produced for Ocean Conservation Trust & Defra.
McKinley, E., Burdon, D., & Shellock, R. J. (2023). The evolution of ocean literacy: A new framework for the United Nations Ocean Decade and beyond. Marine Pollution Bulletin, 186, 114467. https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2022.114467
Μόγιας, Α. (2011). Ιστορική αναδρομή στη διδακτική των Φυσικών Επιστημών (ΦΕ) και την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (ΠΕ): Σχέση ανταγωνισμού ή συνεργασίας; Το παράδειγμα της Εκπαίδευσης στα Υδάτινα Περιβάλλοντα. 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση με τίτλο Αλληλεπιδράσεις Εκπαιδευτικής Έρευνας και Πράξης στις Φυσικές Επιστήμες (σελ. 637-648), Αλεξανδρούπολη, 15-17 Απριλίου 2011.
Μόγιας, Α., Μπουμπόναρη, Θ., Κουλούρη, Π., & Χειμωνοπούλου, Μ. (2020). Διερευνώντας τον Θαλάσσιο Γραμματισμό μαθητών Δημοτικού: Μια πιλοτική μελέτη. Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση με στόχο την Αειφορία στην εποχή της κλιματικής αλλαγής: 8ο Συνέδριο της Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε.), 11-13 Σεπτεμβρίου 2020: Πρακτικά (σ. 195-203). Πάτρα.
Mogias, A., Boubonari, T., & Kevrekidis, T. (2021). Examining the presence of ocean literacy principles in Greek primary school textbooks. International Research in Geographical and Environmental Education, 30(4), 314-331. https://doi.org/10.1080/10382046.2021.1877953
Mogias, A., Boubonari, T., & Kevrekidis, T. (2022). Tracing the occurrence of ocean sciences issues in Greek secondary education textbooks. Mediterranean Marine Science, 23(2), 310–320. https://doi.org/10.12681/mms.27059
Mogias, A., Boubonari, T., Markos, A., & Kevrekidis, T. (2015). Greek pre-service teachers’ knowledge of ocean sciences issues and attitudes toward ocean stewardship. Journal of Environmental Education, 46, 251-270. https://doi.org/10.1080/00958964.2015.1050955
Mogias, A., Boubonari, T., Realdon, G., Previati, M., Mokos, M., Koulouri, P., & Cheimonopoulou, M. T. (2019). Evaluating Ocean Literacy of Elementary School Students: Preliminary Results of a Cross-Cultural Study in the Mediterranean Region. Frontiers in Marine Science, 396. https://doi.org/10.3389/fmars.2019.00396
Mogias, A., Peskelidou, E., & Boubonari, T. (2022). Evaluating the effectiveness of a teaching intervention in a marine biology course: The case of Greek vocational students. In Κ. Korfiatis & Μ. Grace (Eds.), Current Research in Biology Education. Selected papers from the ERIDOB community (pp. 155-165). Springer.
Mokos, M., Cheimonopoulou, M. T., Koulouri, P., Previati, M., Realdon, G., Santoro, F., … Ioakeimidis, C. (2021). The importance of Ocean Literacy in the Mediterranean region – Steps towards blue sustainability. In Κ. C. Koutsopoulos & J. H. Stel (Eds.), Ocean Literacy : Understanding the ocean (pp. 197-240). Springer.
Mokos, M., Cheimonopoulou, M.T., Koulouri, P., Previati, M., Realdon, et al. (2020). Mediterranean Sea Literacy: When Ocean Literacy becomes region-specific. Mediterranean Marine Science, 21 (3), 592-598. https://doi.org/10.12681/mms.23400
Mokos, M., De-Bastos, E., Realdon, G., Wojcieszek, D., Papathanasiou, M., & Tuddenham, P. (2022). Navigating Ocean Literacy in Europe: 10 years of history and future perspectives. Mediterranean Marine Science, 23(2), 277-288. https://doi.org/10.12681/mms.26989
National Marine Educators Association [NMEA] (2010). Ocean Literacy Scope and Sequence for Grades K-12. College Park, MD, National Marine Educators Association.
National Oceanic and Atmospheric Administration [NOAA] (2013). Ocean Literacy: The Essential Principles and Fundamental Concepts of Ocean Sciences for Learners of All Ages Version 2. College Park, MD. National Oceanic and Atmospheric Administration.
Paredes-Coral, E., Mokos, M., Vanreusel, A., & Deprez, T. (2021). Mapping global research on Ocean Literacy: Implications for Science, Policy, and the Blue Economy. Frontiers in Marine Science, 8, 648492. https://doi.org/10.3389/fmars.2021.648492
Payne, D. L., Marrero, M. E., Schoedinger, S. E., & Halversen, C. (2022). The rise and fall of the tide: Ocean Literacy in the United States. Mediterranean Marine Science, 23(2), 270-276. https://doi.org/10.12681/mms.27410
Picker, L. (1980). What is marine education? Science and Children, 18, 10-11.
Picker, L., Millman, L., & Aspinwall, K. (1984). A conceptual scheme for aquatic studies: Framework for aquatic curriculum development. The Environmentalist, 4, 59-63. https://doi.org/10.1007/BF02337119
Pisano, A., Marullo, S., Artale, V., Falcini, F., Yang, C., Leonelli, F. E., … Nardelli, B. B. (2020). New evidence of Mediterranean climate change and variability from sea surface temperature observations. Remote Sensing, 12, 18p. https://doi.org/10.3390/rs12010132
Polejack, A., Gruber, S., & Wisz, M. S. (2021). Atlantic Ocean science diplomacy in action: The pole-to-pole All Atlantic Ocean Research Alliance. Humanities and Social Sciences Communications, 8(52). https://doi.org/10.1057/s41599-021-00729-6
Rakow, S. J. (1983/1984). Development of a conceptual structure for aquatic education and its application to existing aquatic curricula and needed curriculum development. Journal of Environmental Education, 15, 12-16. https://doi.org/10.1080/00958964.1984.9942667
Realdon, G., Mogias, A., Fabris, S., Candussio, G., Invernizzi, C., & Paris, E. (2019). Assessing Ocean Literacy in a sample of Italian primary and middle school students. Rendiconti Online della Società Geologica Italiana, 49, 107–112. https://doi.org/10.3301/ROL.2019.59
Santoro, F., Santin, S., Scowcroft, G., Fauville, G., Tuddenham, P. (2017). Ocean literacy for all – A toolkit. IOC Manuals and Guides 8o. IOC-UNESCO, Paris.
Schoedinger, S., Tran, L. U., & Whitley, L. (2010). From the principles to the scope and sequence: A brief history of the ocean literacy campaign. NMEA Special Report, 3, 3-7.
Stoll-Kleemann, S. (2019). Feasible options for behavior change toward more effective ocean literacy: a systematic review. Frontiers in Marine Science, 6, 273. https://doi.org/10.3389/fmars.2019.00273
Strang, C., de Charon, A., & Schoedinger, S. (2007). Can you be science literate without being ocean literate? Current: Journal of Marine Education, 23, 7-9. https://doi.org/10.5281/zenodo.30563
UNESCO. (2020). Ocean Literacy for the UN Decade of Ocean Science for Sustainable Development (Draft Strategy).
UNESCO-IOC. (2021). Ocean Literacy within the United Nations Ocean Decade of Ocean Science for Sustainable Development (2021-2030). A framework for action. Paris, UNESCO (IOC Ocean Decade Series, 22).
Χειμωνοπούλου, Μ., Μόγιας, Α., Κουλούρη, Π., Μπουμπόναρη, Θ., Κεβρεκίδης, Θ., & Ντούνας, Κ. (2020). Γραμματισμός ως προς το Ωκεάνιο Περιβάλλον και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση: Η περίπτωση της Μεσογείου Θάλασσας. Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση με στόχο την Αειφορία στην εποχή της κλιματικής αλλαγής: 8ο Συνέδριο της Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε.), 11-13 Σεπτεμβρίου 2020: Πρακτικά (σ. 195-203). Πάτρα.
