Αντιληπτές ορθογραφικές στρατηγικές παιδιών σχολικής ηλικίας με και χωρίς ορθογραφικές δυσκολίες

Manuscript
Δημοσιευμένα: jul 2, 2024
DOI: https://doi.org/10.12681/psy_hps.30831
Λέξεις-κλειδιά:
self-reported spelling strategies, morphemes, semi-structured interviews, spelling difficulties, spelling accuracy
Ευαγγελία-Τζέσικα Πανταζοπούλου
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
https://orcid.org/0000-0003-2812-9378
Φωτεινή Πολυχρόνη
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
https://orcid.org/0000-0002-1550-3271
Κλεοπάτρα Διακογιώργη
Πανεπιστήμιο Πατρών
https://orcid.org/0000-0001-6848-9832
Ασημίνα Μ. Ράλλη
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
https://orcid.org/0000-0001-5052-0459
Περίληψη

Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η διερεύνηση α) των αντιληπτών ορθογραφικών στρατηγικών ελληνόφωνων παιδιών δημοτικού σχολείου, με και χωρίς ορθογραφικές δυσκολίες, μέσα από τις αυτοαναφορές τους και β) της συσχέτισης του τύπου των στρατηγικών με τα επίπεδα της ορθογραφικής τους ακρίβειας όπως και του βαθμού πρόβλεψης των ορθών ή λανθασμένων ορθογραφικών αποδόσεων. Στην έρευνα έλαβαν μέρος 87 παιδιά κατανεμημένα σε τρεις ομάδες: 22 παιδιά Στ΄ Δημοτικού στην ομάδα των παιδιών με ορθογραφικές δυσκολίες (ΟΜΟΔ), 33 παιδιά Στ΄ Δημοτικού στην πρώτη ομάδα ελέγχου παιδιών τυπικής ανάπτυξης αντίστοιχης ηλικίας (ΟΕΙ) και 32 παιδιά Δ΄ Δημοτικού στη δεύτερη ομάδα ελέγχου αντίστοιχου ορθογραφικού επιπέδου με τα παιδιά της ΟΜΟΔ (ΟΕΙΙ). Πραγματοποιήθηκαν ημιδομημένες ατομικές συνεντεύξεις που στόχευαν στην ανίχνευση των στρατηγικών που οι συμμετέχοντες είχαν χρησιμοποιήσει για την ορθογραφική απόδοση ενός συνόλου λέξεων-στόχων σε ένα έργο ορθογραφίας καθ’ υπαγόρευση που είχε προηγηθεί. Οι αυτοαναφορές μελετήθηκαν τόσο στο επίπεδο της ορθογραφικής απόδοσης ολόκληρων των λέξεων όσο και στο επίπεδο της ορθογραφικής απόδοσης των μορφημάτων τους (λεξικών, παραγωγικών και κλιτικών). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η μνημονική, η μορφολογική και η φωνολογική στρατηγική αναφέρθηκε συχνότερα από το σύνολο των συμμετεχόντων για την ορθογραφική απόδοση ολόκληρων των λέξεων-στόχων. Η ΟΜΟΔ και η ΟΕΙΙ ανέφεραν συχνότερα τη χρήση της μνημονικής και της φωνολογικής στρατηγικής, ενώ η ΟΕΙ συχνότερα τη χρήση της μνημονικής και της μορφολογικής. Επιπλέον, για τα λεξικά μορφήματα, η πλειονότητα των συμμετεχόντων ανέφερε τη χρήση της μνημονικής και της μορφολογικής στρατηγικής ενώ για τα κλιτικά επιθήματα των λέξεων η πλειονότητα των συμμετεχόντων ανέφερε την στρατηγική ανάκλησης κανόνα. Σε σχέση με τα παραγωγικά επιθήματα, συχνή ήταν η αδυναμία δήλωσης από τις ΟΜΟΔ και ΟΕΙΙ ενώ η ΟΕΙ ανέφερε συχνότερα τη χρήση της μνημονικής στρατηγικής και της στρατηγικής ανάκλησης κανόνα. Η μνημονική και η μορφολογική στρατηγική σε επίπεδο λέξεων και λεξικών μορφημάτων προέβλεψαν ορθές απαντήσεις και συσχετίστηκαν με υψηλότερη ορθογραφική ακρίβεια, ενώ η φωνολογική στρατηγική προέβλεψε λανθασμένες απαντήσεις και συσχετίστηκε με χαμηλότερη ορθογραφική ακρίβεια. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν τη σημασία της εμβάθυνσης στις ορθογραφικές επιλογές των παιδιών με και χωρίς δυσκολίες και των προεκτάσεών τους στη διδασκαλία της ορθογραφίας στο σχολείο.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • ΕΜΠΕΙΡΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
Creative Commons License

Αυτή η εργασία είναι αδειοδοτημένη υπό το Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Το περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ έχει υιοθετήσει μία πολιτική Platinum open-access. Τα έξοδα υποβολής, επεξεργασίας ή δημοσίευσης των εργασιών καλύπτονται από την Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία. Τα πνευματικά δικαιώματα των δημοσιευμένων εργασιών προστατεύονται από την άδεια 'Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International'. Οι Συγγραφείς διατηρούν τα Πνευματικά Δικαιώματα και χορηγούν στο περιοδικό το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης. Η άδεια αυτή επιτρέπει σε τρίτους, να χρησιμοποιούν την εργασία σε οποιαδήποτε μορφή, με την προϋπόθεση της διατήρησης των διατυπώσεων που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό και την αρχική δημοσίευση στο περιοδικό ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ. Επιπλέον, κάθε διανομή της εργασίας οφείλει να γίνεται με τους ίδιους όρους διανομής, δηλαδή με την ίδια άδεια Creative Commons.

Λήψεις
Τα δεδομένα λήψης δεν είναι ακόμη διαθέσιμα.
Βιογραφικό Συγγραφέα
Φωτεινή Πολυχρόνη, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Τμήμα Ψυχολογίας, ΕΚΠΑ

Αναφορές
Αϊδίνης, Α. (2012). Γραμματισμός στην πρώτη σχολική ηλικία: Μια Ψυχογλωσσολογική Προσέγγιση. Gutenberg.
Αϊδίνης, A., & Δαλακλή, Χ. (2006). Από τη γραφή στην ορθογραφημένη γραφή: Η επίδραση της φωνολογικής και μορφοσυντακτικής επίγνωσης. Στο Παπούλια-Τζελέπη, Π., Στερνίκας, Α., & Θηβαίος, Κ. (επιμ.), Έρευνα και Πρακτική του Γραμματισμού στην Ελληνική Κοινωνία. Ελληνικά Γράμματα.
Αϊδίνης, A., & Παράσχου, Δ. (2004) Ανάπτυξη της ορθογραφημένης γραφής στο δημοτικό σχολείο: Λάθη και στρατηγικές των παιδιών. Στο Μακρής Ν., & Δεσλή Δ. (επιμ.), Η γνωστική ψυχολογία σήμερα: Γέφυρες για τη μελέτη της νόησης (Πρακτικά συνεδρίου, 245-252). Τυπωθήτω - Γ. Δαρδανός.
Angelelli, P., Marinelli, C. V., & Burani, C. (2014). The effect of morphology on spelling and reading accuracy: a study on Italian children. Frontiers in Psychology, 5, 1373. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2014.01373
Angelelli, P., Marinelli, C., V., De Salvatore, M., & Burani, C. (2017). Morpheme-based reading and spelling in Italian children with developmental dyslexia and dysorthography. Dyslexia, 23(4), 387–405. https://doi.org/10.1002/dys.1554
Apel, K. (2004). Word study and the speech language pathologist. Perspectives on language, learning and education. ASHA Division 1, 11(3), 13-17.
Baleghizadeh, S., & Dargahi, Z. (2011). The use of different spelling strategies among EFL young learners. Porta Linguarum, 151–159. http://www.ugr.es/~portalin/articulos/PL_numero15/8.%20SASAN%20BALEGHIZADEH.pdf
Baseki, J., Andreou, G., & Tzivinikou, S. (2016). Dyslexia and spelling in two different orthographies (Greek vs. English): A linguistic analysis. Journal of Advances in Linguistics, 7(1), 1172-1192. https://doi.org/10.24297/jal.v7i1.4622
Bourassa, D. C., Bargen, M., Delmonte, M., & Deacon, S. H. (2018). Staying rooted: Spelling performance in children with dyslexia. Applied Psycholinguistics,40(2), 1-18. https://doi.org/10.1017/S0142716418000632
Bourassa, D. C., & Treiman, R. (2001). Spelling development and disability: The importance of linguistic factors. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 32 (3), 172-181. https://doi.org/10.1044/0161-1461(2001/016)
Bourassa, D. C., & Treiman, R. (2008). Morphological constancy in spelling: A comparison of children with dyslexia and typically developing children. Dyslexia: An International Journal of Research and Practice, 14(3), 155-169. https://doi.org/10.1002/dys.368
Bourassa, D. C., Treiman, R., & Kessler, B. (2006). Use of morphology in spelling by children with dyslexia and typically developing children. Memory and Cognition, 34(3), 703-714. https://doi.org/10.3758/BF03193589
Breadmore, H., L., & Carroll, J., M. (2016). Morphological spelling in spite of phonological deficits: Evidence from children with dyslexia and otitis media. Applied Psycholinguistics, 37, 1439-1460. https://doi.org/10.1017/S0142716416000072
Bryant, P. E., Nunes, T., &Aidinis, A. (1999). Different morphemes, same spelling problems: Cross-linguistic developmental studies. In M. Harris & G. Hatano (Eds.). Learning to read and write: A cross-linguistic perspective (pp.112-133). Cambridge, England: Cambridge University Press.
Carlisle, J., F. (1987). The use of morphological knowledge in spelling derived forms by learning-disabled and normal students. Annals of Dyslexia, 37, 90-108. https://doi.org/10.1007/BF02648061
Carlisle, J., F. (2010). Effects of instruction in morphological awareness on literacy achievement: An integrative review. Reading Research Quarterly 45(4), 464-487. https://doi.org/10.1598/RRQ.45.4.5
Chliounaki, K., & Bryant, P. (2002). Construction and learning to spell. Cognitive Development, 17(3-4), 1489–1499. https://doi.org/10.1016/S0885-2014(02)00118-1
Critten, S., Pine, K., & Steffler, D. (2007). Spelling development in young children: A case of representational redescription? Journal of Educational Psychology, 99(1), 207–220. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-0663.99.1.207
Critten, S., Sheriston, L., & Mann, F. (2016). Young Children's spelling representations and spelling strategies. Learning and Instruction, 46, 34–44. https://doi.org/10.1016/j.learninstruc.2016.09.001
Daffern, T.& Critten, S. (2019). Student and Teacher Perspectives on Spelling. Australian Journal of Language and Literacy, 42(1), 40–57. http://dx.doi.org/doi:10.3316/aeipt.222458
Daigle, D., Costerg, A., Plisson, A., &Ruberto, N. (2016). Spelling errors in French-speaking children with dyslexia: Phonology may not provide the best evidence. Dyslexia, 22(2), 137-157. https://doi.org/10.1002/dys.1524
Διακογιώργη, Κ., Μπαρής, Θ., &Βαλμάς, Θ. (2005). Ικανότητα χρήσης μορφολογικών στρατηγικών στην ορθογραφημένη γραφή από μαθητές της Α΄ τάξης του δημοτικού. Ψυχολογία, 12 (4), 568–586.
Διακογιώργη, Κ., Τασιοπούλου, Γ., & Κουρκούτα, Β. (2008). Διερεύνηση γνωστικών και γλωσσικών παραγόντων που συμβάλλουν στην ανάπτυξη των ορθογραφικών ικανοτήτων των παιδιών του Δημοτικού σχολείου. Νόησις, 4, 167-196.
Diamanti, V., Goulandris, N., Stuart, M., & Campbell, R. (2013). Spelling of derivational and inflectional suffixes by Greek-speaking children with and without dyslexia. Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 27(2), 337–358. https://doi.org/10.1007/s11145-013-9447-2
Diamanti, V., Goulandris, N., Stuart, M., & Protopapas A. (2018). Tracking the effects of dyslexia in reading and spelling development: A longitudinal study of Greek readers. Dyslexia, 24(2), 170–189. https://doi.org/10.1002/dys.1578
Donovan, J. L., & Marshall, C. R. (2015). Comparing the verbal self-reports of spelling strategies used by children with and without dyslexia. International Journal of Disability, Development and Education, 63 (1), 27–44. https://doi.org/10.1080/1034912X.2015.1111302
Egan, J., & Pring L., (2004). The processing of inflectional morphology: A comparison of children with and without dyslexia. Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 17, 567–591. https://doi.org/10.1007/s11145-004-1789-3
Egan, J., & Tainturier, M. J. (2011). Inflectional spelling deficits in developmental dyslexia. Cortex, 47, 1179–1196. https://doi.org/10.1016/j.cortex.2011.05.013
Farrington-Flint, L. (2015). Uncovering strategy profiles in young children's reading & spelling. Learning and Individual Differences, 42, 64–69. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2015.08.001
Hauerwas, L. B., & Walker, J. (2003). Spelling of inflected verb morphology in children with spelling deficits. Learning Disabilities Research & Practice, 18(1), 25–35. https://doi.org/10.1111/1540-5826.00055
Κάτσινου, Π. (2017). Στρατηγικές ορθογραφημένης γραφής, ορθογραφικά λάθη και κειμενική οργάνωση: Μια συγκριτική διερεύνηση σε μαθητές τυπικής ανάπτυξης και μαθητές με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες.[Μεταπτυχιακή εργασία. Πανεπιστήμιο Μακεδονίας]. Ψηφίδα: Ψηφιακή Βιβλιοθήκη και Ιδρυματικό Αποθετήριο. https://dspace.lib.uom.gr/bitstream/2159/21089/4/KatsinouPanagiotaMsc2017.pdf
Keuning, J., & Verhoeven, L. (2008). Spelling development throughout the elementary grades: The Dutch case. Learning and Individual Differences 18(4), 459-470. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2007.12.001
Kwong, T. E., & Varnhagen, C. K. (2005). Strategy development and learning to spell new words: Generalization of a process. Developmental Psychology, 41(1), 148–159. https://doi.org/10.1037/0012-1649.41.1.148
Μουζάκη, Α., Πρωτόπαπας, Α., Σιδερίδης, Γ. Δ., & Σίμος, Π. (2007). Διερεύνηση των ψυχομετρικών χαρακτηριστικών μίας δοκιμασίας ορθογραφικής δεξιότητας μαθητών της Β΄, Γ΄, Δ΄ και Ε΄ τάξης του δημοτικού σχολείου. Επιστήμες Αγωγής, 1, 129-146.
Nikolopoulos, D., Goulandris, N., & Snowling, M. J. (2003). Developmental dyslexia in Greek. In N. Goulandris & M. J. Snowling (Eds.). Dyslexia in different countries. Cross-linguistic comparison (pp. 53–57). Whurr Publishers Ltd.
Nunes, T., Bryant, P., & Bindman, M. (1997). Morphological spelling strategies: Developmental stages and processes. Developmental Psychology, 33(4), 637-649. https://doi.apa.org/doi/10.1037/0012-1649.33.4.637
Ξάνθη, Σ. (2017).Ποιοτική ανάλυση λαθών μαθητών Δ΄ - ΣΤ΄ δημοτικού σε ορθογραφικά έργα υπαγόρευσης και ελεύθερης γραφής. Έρευνα στην Εκπαίδευση, 6(1), 1-17. https://doi.org/10.12681/hjre.10619
Πανταζοπούλου, Ε.Τ. & Διακογιώργη, Κ. (2017). Ορθογραφικές δυσκολίες παιδιών με και χωρίς ορθογραφικές δυσκολίες, (επιμ.. ειδικού τεύχους Φ. Βλάχος). Ελληνική Επιθεώρηση Ειδικής Αγωγής, 5, 181-220.
Πανταζοπούλου, Ε.Τ. (2021). Ορθογραφική ακρίβεια, ορθογραφική συνέπεια και αντιλαμβανόμενες στρατηγικές ορθογραφίας και αυτορρύθμισης μαθητών δημοτικού με και χωρίς ορθογραφικές δυσκολίες: μελέτη σε δύο χρονικές φάσεις. [Διδακτορική διατριβή. Ε.Κ.Π.Α]. Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών. https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/object/2960225
Pantazopoulou, E. J., Polychroni, F., Diakogiorgi, K., & Georgiou, V. L. (2022). Accuracy and consistency in morphological spelling: evidence from Greek-speaking children with and without spelling difficulties. Reading and Writing, 35, 275–302 . https://doi.org/10.1007/s11145-021-10174-1
Plisson, A., Daigle, D., &Montésinos-Gelet, I. (2013). The spelling skills of French-speaking dyslexic children. Dyslexia, 19(2), 76-91. https://doi.org/10.1002/dys.1454
Porpodas, C. (1999). Patterns of phonological and memory processing in beginning readers and spellers of Greek. Journal of Learning Disabilities, 32(5), 406–416. https://doi.org/10.1177/002221949903200506
Porpodas, C. (2001). Cognitive processes in first grade reading and spelling of Greek. Psychology: The Journal of the Hellenic Psychological Society – A special issue devoted to «Research on Reading, Spelling and Dyslexia in Europe», 8(3), 384-400.
Protopapas, A., Fakou, A., Drakopoulou, S., Skaloumbakas, C., & Mouzaki, A. (2012). What do spelling errors tell us? Classification and analysis of errors made by Greek schoolchildren with and without dyslexia. Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 26(5), 615-646. https://doi.org/10.1007/s11145-012-9378-3
Reybroeck, M.V. (2020). Grammatical spelling and written syntactic awareness in children with and without dyslexia. Frontiers in psychology, 11, 1524. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.01524
Rittle-Johnson, B., & Siegler, R. S. (1999). Learning to spell: Variability, choice, and change in children's strategy use. Child Development, 70(2), 332–348. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00025
Ruberto, N., Daigle, D., & Ammar, A. (2016). The spelling strategies of francophone dyslexic students.Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 29(4), 659–681. https://doi.org/10.1007/s11145-015-9620-x
Σαρρής, M., & Πόρποδας, K. (2012). Μάθηση της ορθογραφημένης γραφής της ελληνικής γλώσσας: στρατηγικές που χρησιμοποιούν οι μαθητές της Α΄ τάξης στη γραφή. Ψυχολογία, 19(4), 373-397. 10.12681/psy_hps.23696
Sénéchal, M. (2000). Morphological effects in children's spelling of French words. Canadian Journal of Experimental Psychology/Revue canadienne de psychologie expérimentale, 54(2), 76–86. https://doi.org/10.1037/h0087331
Sénéchal, M., Basque, M. T., &Leclaire, T. (2006). Morphological knowledge as revealed in children's spelling accuracy and reports of spelling strategies. Journal of Experimental Child Psychology, 95(4), 231–254. https://doi.org/10.1016/j.jecp.2006.05.003
Sheriston, L., Critten, S. & Jones, E. (2016) Routes to reading and spelling: Testing the predictions of dual-route theory. Reading Research Quarterly, 51(4), 403-417. https://psycnet.apa.org/doi/10.1002/rrq.143
Shrager, J., & Siegler, R. S. (1998). SCADS: A model of children's strategy choices and strategy discoveries. Psychological Science, 9(5), 405-410. https://doi.org/10.1111/1467-9280.00076
Steffler, D. J., Varnhagen, C. K., Friesen, C. K., & Treiman, R. (1998). There's more to children's spelling than the errors they make: Strategic and automatic processes for one-syllable words. Journal of Educational Psychology, 90(3), 492-505. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-0663.90.3.492
Tsesmeli, S. N., & Seymour, P. H. K. (2006). Derivational morphology and spelling in dyslexia.Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 19(6), 587-625. https://doi.org/10.1007/s11145-006-9011-4
Varnhagen C. K. (1995) Children’s Spelling Strategies. In: Berninger V.W. (Eds.), The Varieties of Orthographic Knowledge. Neuropsychology and Cognition, 11, (pp. 251-290). Springer. Kluwer Academic Publisher.
Varnhagen, C. K., McCallum, M., & Burstow, M. (1997). Is children's spelling naturally stage-like? Reading and Writing, 9 (5-6), 451-481. https://doi.org/10.1023/A:1007903330463
Τα περισσότερο διαβασμένα άρθρα του ίδιου συγγραφέα(s)